El informe financiero elaborado por Oxford Economics/Haver Analytics a fines de mayo llegó a agitar las «aguas calmas» de los últimos días, suponiendo que se pueda hablar de algo similar en un país en plena ebullición. En el Parlamento se están votando las medidas solicitadas por la Troika como pre-requisito, medidas que constituyen en contenido y forma una violación de la soberanía y una ofensa a los procesos democráticos. ¿Porque me tendría que interesar este informe? No me resulta fácil comprenderlo puesto que no soy economista, sino una simple persona de la sociedad civil, por muy activa que sea.
Antes que nada porque dice relación con los efectos que puede tener en la sociedad griega un posible Grexit de la Eurozona. El diálogo adquiere automáticamente un encuadre completamente nuevo, por lo menos porque estamos hablando sobre la posibilidad de una salida coordinada. De ahora en más toda conversación tiene que ser más técnica. Hasta ahora eran los parlamentarios quienes hablaban de un posible Grexit, los ministros e incluso el Primer Ministro; en su última entrevista a la ERT, la televisión pública griega, nos dijo que saliéndonos de la Eurozona una pensión actual de 800 euros correspondería a 800 dracmas. Cada conversación debe examinar los planes actuales o ya existentes, en vez de constituir una amenaza a procesos especiales (comentario de la autora: un tipo de proceso que en ciertos casos podría aplicarse a los políticos) y el diálogo debe prescindir de eslóganes fáciles, yendo al punto. El movimiento que sostiene que la salida del euro es la mejor solución para los países estrangulados por la moneda, deberían considerar la discusión a partir de esta relación y con este escenario, recordando que se lo difundió antes de que se votaran en el Parlamento las medidas solicitadas para firmar un nuevo Memorandum. El diálogo entre los analistas económicos y políticos de ambos bandos se está intensificando y las argumentaciones y los distintos puntos de vista se refuerzan día a día.
En segundo lugar, para que este informe aporte a la sociedad civil la posibilidad de comprender las dimensiones de un Grexit, para que la gente comience a pensar y a prepararse, para que no se vuelva a encontrar ante situaciones como las que ya hemos vivido en los últimos cinco años. Situaciones tremendas basadas en la teoría del shock, que han provocado respuestas muy débiles frente a una suerte de diluvio de desastres y causado una enorme crisis humanitaria, sin precedentes dentro de la “prospera” Unión Europea. El informe nos permite también comenzar a pensar sobre la influencia que tiene en nuestros hábitos de consumo, sobre la actual producción del país, la reanimación boca a boca de quienes en este momento tienen necesidad, en posibles futuras profesiones, en mejoramientos en la calidad de nuestros servicios turísticos, que serán cada vez más económicos y competitivos frente a aquellos de otros países de la zona Euro, así es que la demanda crecerá. Nos da también la oportunidad de actuar de modo mejor organizado, concentrando las fuerzas para no perder lo que nos ha quedado del tejido social y del estado, para poder ocuparnos de los excluidos, sobretodo de las necesidades cotidianas básicas, de los asuntos de salud y de los medicamentos. Es lo que hemos hecho en los últimos cinco años, pero ahora se trata de adoptar una forma más seria, organizada y «coordinada» e incluso de llegar tal vez a tener una perspectiva de poder remontar (como se prevee a partir del segundo año en adelante, según el informe de Oxford Economics/Haver Analytics).
En tercer lugar, porque el modo en que este informe fue presentado a la opinión pública griega por los medios de difusión oficiales que apoyan al sistema, ha revelado una vez más la verdadera naturaleza de la propaganda barata. Me refiero al mismo enfoque desagradable usado durante las elecciones europeas del año pasado, las elecciones generales de enero y el plebiscito de julio, que se está haciendo cada vez más innoble. Se recurrió a otra compañía, especializada en consultorías para las multinacionales, junto a titulares sensacionalistas que crean temor, para presentar parte del informe, subrayando los resultados a breve plazo. Incluso quienes apoyan el Grexit saben muy bien que las cosas no van a ser fáciles. Estamos hablando de la misma empresa que en el 2007 definió como “el hombre de negocios del año” al señor L. Lavrendiades, quien terminó con cárcel preventiva por un escándalo económico relacionado con 700 millones de euros de préstamos del Banco Proton. El proceso comenzó en marzo del 2015, con el involucramiento de otras 42 personas. En vez de aprender de este error (admitiendo que se tratara de algo impredecible), la misma compañía vuelve a abrir ahora, usando el mismo estilo brutal de comunicación y vendiéndonos parte del informe como las previsiones de que un Grexit va a significarnos un infierno. Y todo esto sin reservas respecto a un asunto delicado y sin precedentes en la historia de la zona del euro. Por lo que alcanzo a comprender y con toda modestia, por mucho que en el papel se puedan hacer bien los cálculos, si se desencadena el proceso del Grexit aparecerán sin lugar a dudas otros factores imprevistos, tanto positivos como negativos, desde el punto de vista económico, geopolítico e incluso humano.
Sotto voce:
- El informe mismo no se puede conseguir gratuitamente, se lo compra al precio de 1500 euros por parte. Es una práctica común en este campo, y es así como estamos a la merced de las informaciones que nos entregue la fuente que ha financiado la investigación y comunicado sus resultados.
- Algunos días antes de la terminación del informe leí en el sitio de Oxford Economics las siguientes frases: Desde 1945 en adelante, más de 70 países y territorios se retiraron de la unión monetaria. Solo en pocos casos se verificó una baja de la productividad y algunos de ellos se pueden explicar con factores como una guerra civil, o la transición de una economía planificada a una de mercado. En base a la historia y a la probabilidad de que una salida del euro no traerá dificultades, en el caso de un Grexit, el PIB podría bajar al comienzo en un 10%. Comentario del redactor: otros economistas más pesimistas, pero de todas maneras a favor de un regreso a la moneda nacional, consideran que este porcentaje puede llegar al 30%. La pérdida de productividad podría sin embargo ser menor si el retiro del euro fuese bien gestionado (http://www.oxfordeconomics.com/releases/2015-04-28/must-grexit-be-a-disaster-some-lessons-from-history)
- Me pregunto a quién le tocaría gestionar bien esta salida. Por otra parte me pregunto también quién podrá «gestionar» un nuevo Memorandum, sobretodo si es votado en un cuadro de abolición de la democracia y con la solicitud de que lo ponga en práctica un gobierno cuyo primer ministro declara abiertamente que no cree en esto.
Agradezco a Konstantinos Koulaxis haberme entregado información útil para escribir este artículo.
[1] http://www.thepressproject.gr/article/74802/Ksekina-i-diki-gia-to-skandalo-tis-Proton-bank
[2] http://costaslapavitsas.blogspot.gr/
[3] http://www.oxfordeconomics.com/releases/2015-04-28/must-grexit-be-a-disaster-some-lessons-from-history
Versión en griego:
Grexit reloaded: η διαδικασία της αποδαιμονοποίησης ξεκίνησε;
Τα «ήσυχα» νερά των τελευταίων ημερών (αν υπάρχει αυτό σε μια χώρα που πραγματικά βράζει, περνώντας «προαπαιτούμενα μέτρα» στο Κοινοβούλιό της μέσα σε διάστημα 10 ημερών που τόσο ως προς το περιεχόμενό τους όσο και ως προς τη διαδικασία με την οποία αυτό γίνεται μετατρέπονται σε καταπάτηση της εθνικής κυριαρχίας και του σεβασμού των δημοκρατικών μας διαδικασιών) ήρθε να ταράξει η οικονομική έκθεση Oxford Economics/Haver Analytics, που εκπονήθηκε στα τέλη του Μαΐου 2015. Γιατί εμένα, που δεν είμαι οικονομολόγος ώστε να μπορώ εύκολα να την μελετήσω αλλά είμαι ένα απλό αλλά ενεργό μέρος της κοινωνίας των πολιτών να με ενδιαφέρει μια τέτοια μελέτη;
Αρχικά, γιατί είναι μια έκθεση που μετρά τις επιπτώσεις που θα έχει η πιθανή έξοδος από την ευρωζώνη στην ελληνική κοινωνία. Αυτόματα ο διάλογος μπαίνει σε άλλο πλαίσιο, τουλάχιστον για την περίπτωση της συντεταγμένης εξόδου. Από την έκθεση αυτή και μετά κάθε συζήτηση οφείλει να γίνει ακόμα πιο τεχνική, να αφήσει στην άκρη τον τρόπο με τον οποίο μέχρι στιγμής αντιμετωπιζόταν η έξοδος από την ευρωζώνη, από παρατρεχάμενους, βουλευτές, Υπουργούς ακόμα και από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό (με εκείνο το ανεκδιήγητο τα 800 ευρώ θα γίνουν 800 δραχμές που μας σέρβιρε στην τελευταία του συνέντευξη στην ΕΡΤ). Οφείλει να εξετάσει προσεκτικά κάθε σχέδιο που υπάρχει ή υπήρξε αντί να το απειλεί με ειδικά δικαστήρια, οφείλει να αφήσει στην άκρη τα σλόγκαν και να μπει στην ουσία. Το κίνημα που υποστηρίζει την έξοδο από το ευρώ ως την πιο βιώσιμη λύση για τις χώρες που στραγγαλίζονται από το νόμισμα πρέπει να θεωρεί ότι από αυτή την έκθεση και μετά (η οποία μάλιστα συντάχθηκε πριν ψηφιστούν τα προαπαιτούμενα για νέο μνημόνιο μέτρα από τη Βουλή των Ελλήνων), το σενάριο αυτό μπαίνει για τα καλά στο τραπέζι των συζητήσεων. Ο διάλογος μεταξύ των οικονομικών αναλυτών και των πολιτικών που εκπροσωπούν τις αντίστοιχες θέσεις δυναμώνει, τα επιχειρήματα και οι οπτικές γωνίες της ανάλυσης πληθαίνουν.
Δεύτερον, γιατί δίνεται στην κοινωνία των πολιτών η δυνατότητα να αντιληφθούμε τις διαστάσεις μιας εξόδου από το ευρώ, να ξεκινήσουμε να σκεπτόμαστε σοβαρά γύρω από αυτές και να προετοιμαστούμε, πριν βρεθούμε αντιμέτωποι με καταστάσεις σαν αυτές που ζήσαμε εδώ και 5 χρόνια που βασίστηκαν στη θεωρία του σοκ και προκάλεσαν μια άνευ προηγουμένου αδυναμία απάντησης στη βροχή των γεγονότων και μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση (τουλάχιστον για τα χρόνια που η ευρωπαϊκή ιδέα ευημερεί). Μας δίνει τη δυνατότητα να ξεκινήσουμε να σκεφτόμαστε τις καταναλωτικές μας συνήθειες που σίγουρα θα υποστούν ακόμα μεγαλύτερο πλήγμα, τη σημερινή παραγωγή της χώρας και το φιλί της ζωής που χρειάζεται, τα πιθανά επαγγέλματα του μέλλοντος, μια ορθότερη επένδυση στην ποιότητα των τουριστικών υπηρεσιών μας που θα είναι σίγουρα φτηνότερες στην περίπτωση εξόδου σε σύγκριση με άλλες χώρες της ευρωζώνης, άρα θα αυξηθεί η ζήτηση. Να δράσουμε οργανωμένα συγκεντρώνοντας δυνάμεις για να μην διαλυθεί τελείως ότι έχει απομείνει από τον κοινωνικό ιστό και το κράτος πρόνοιας, να φροντίσουμε όσους/ες θα μείνουν έξω από το σύστημα κυρίως όσον αφορά τις καθημερινές τους ανάγκες και τα σημαντικά ζητήματα υγείας, περίθαλψης και φάρμακου. Ό,τι δηλαδή κάνουμε εδώ και 5 χρόνια, αλλά πιο σοβαρά, πιο «συντεταγμένα» κι εμείς, πιο οργανωμένα και ίσως και με μια προοπτική ανάκαμψης (όπως τουλάχιστον προβλέπει ότι θα συμβεί από το δεύτερο χρόνο και μετά και η ίδια η έκθεση Oxford Economics/Haver Analytics).
Τρίτον, γιατί με τον τρόπο που πλασαρίστηκε η έκθεση στο ελληνικό κοινό από τα mainstream ΜΜΕ που στηρίζουν το σύστημα ξεσκεπάστηκε το πρόσωπο της φτηνής προπαγάνδας για μια ακόμα φορά. Είναι η ίδια αηδιαστική προσέγγιση που βιώσαμε στις ευρωεκλογές, στις εθνικές εκλογές τον περασμένο Ιανουάριο, που είδαμε στο δημοψήφισμα του Ιουλίου και που κορυφώνεται από το δημοψήφισμα και μετά. Επιστρατεύτηκε μια άλλη εταιρία, που εξειδικεύεται στην παροχή συμβουλών σε πολυεθνικές εταιρείες και με τη βοήθεια των παχιών τίτλων και της καλλιέργειας του φόβου παρουσίασε μέρος της έκθεσης, υπερτονίζοντας το βραχυπρόθεσμο διάστημα, χρονικό περιθώριο που ακόμα και οι υποστηρικτές του Grexit εξηγούν ότι δεν θα είναι ένας περίπατος. Η ίδια αυτή εταιρεία είχε αναδείξει το 2007 σε επιχειρηματία της χρονιάς τον Λ. Λαυρεντιάδη, ο οποίος τρία χρόνια μετά κρίθηκε προφυλακιστέος για το σκάνδαλο παροχής επισφαλών δανείων ύψους 700 περίπου εκατομμυρίων ευρώ της Proton Bank[1] σε μια ογκώδη δικογραφία που εμπλέκονται συνολικά 42 άτομα. Και αντί να μάθει από το λάθος αυτό ή να δεχθώ ότι έστω δεν μπορούσε να το προβλέψει έρχεται τώρα να μας επιβάλλει με έναν τουλάχιστον κακόγουστο επικοινωνιακά τρόπο, το μέρος της έκθεσης της Oxford Economics / Haver Analytics που αυτή επιθυμεί, πλασάροντάς το μάλιστα για δικό της, ωσάν την επόμενη κόλασή μας. Χωρίς για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα, που δεν έχει ποτέ συμβεί ξανά εντός ευρωζώνης (άρα με το φτωχό μου το μυαλό εγώ καταλαβαίνω ότι όση άσκηση επί χάρτου και να κάνεις σίγουρα θα υπάρξουν παράγοντες που δεν θα μπορέσεις να προβλέψεις, θετικοί και αρνητικοί, οικονομικοί, γεωπολιτικοί και ανθρώπινοι) να κρατά επιφυλάξεις.
Ψιθυριστά
Η αρχική έκθεση δεν είναι προσβάσιμη δωρεάν στο κοινό, εκτός αν αγοραστεί με 1500 ευρώ το κομμάτι,[2] κάτι που ναι μεν συνηθίζεται όταν εκπονούνται αντίστοιχες εκθέσεις αλλά μας αφήνουν έρμαια της πληροφορίας που θα μας μεταφέρει όποιος οργανισμός την αγοράσει ή τη χρηματοδοτήσει και στη συνέχεια την επικοινωνήσει.
Διαβάζω στο website της Oxford Economics λίγες μέρες πριν την ολοκλήρωση της έκθεσης: πάνω από 70 χώρες και περιοχές έχουν βγει από νομισματικές ενώσεις από το 1945 μέχρι σήμερα. Μόνο σε ένα μικρό νούμερο περιπτώσεων αυτή η κίνηση είχε ως αποτέλεσμα απότομες απώλειες στην παραγωγή, ορισμένες δε από αυτές μπορούν να εξηγηθούν από άλλους παράγοντες, όπως εμφύλιοι πόλεμοι ή μετάβαση από κατευθυνόμενες οικονομίες σε οικονομίες αγοράς. Βασισμένοι στην ιστορία και στο γεγονός ότι μια έξοδος από το ευρώ για την Ελλάδα δεν είναι εφικτό να είναι ιδιαίτερα απαλή, η χώρα μπορεί να δει αρχικά μια πτώση του ΑΕΠ της στο 10% (σ.τ.σ. υπάρχουν οικονομολόγοι που είναι πιο απαισιόδοξοι αν και υπέρ του εθνικού νομίσματος και την υπολογίζουν έως και 30%), όμως η απώλεια στην παραγωγή μπορεί να είναι κάπως χαμηλότερη αν γίνει μια ορθή διαχείριση της εξόδου.[3]
Αναρωτιέμαι τίνος δουλειά θα είναι η ορθή διαχείριση τυχόν εξόδου από την ευρωζώνη όπως αντίστοιχα αναρωτιέμαι τίνος δουλειά είναι η «ορθή» διαχείριση ενός νέου Μνημονίου, ειδικά όταν ψηφίζεται υπό αυτές τις συνθήκες κατάλυσης της Δημοκρατίας και καλείται να υλοποιηθεί από μια κυβέρνηση της οποίας ο Πρωθυπουργός δηλώνει ανοιχτά ότι δεν το πιστεύει;
Credits στον Κωνσταντίνο Κουλαξή (για ορισμένες πληροφορίες που μου έστειλε και έκανα χρήση για τη συγγραφή αυτού του άρθρου)
