Plebiscito en Grecia: “La economía no es un tema de expertos”

Entrevista de Domenico Musella y Anna Polo

Grecia está constantemente a foco en estas horas, por lo que muchos llaman el “Greferendum”. Intentamos profundizar en el tema con Marianella Kloka, miembro de la organización humanista Mundo Sin Guerras y Sin Violencia en Grecia.

Comencemos con el tema más actual: el referendum del 5 de julio. ¿Puedes explicarnos qué se le preguntará a la gente en esta oportunidad?

Tal como está escrito en el acta del Parlamento, la gente que irá a votar deberá dar su parecer respecto de los dos documentos elaborados por las “instituciones” (así se le dice a la Troika últimamente en Grecia: Comisión Europea, BCE, FMI, ndr). Estos documentos, enviados el 25 de junio, son la respuesta “europea” a las propuestas de reformas económicas impulsadas por el gobierno de Tsipras para il período julio 2015-marzo 2016. Si los electores están de acuerdo votarán sí, en caso contrario votarán no.

El nudo central de asunto es el programa de reformas para conseguir el dinero que permita pagar la famosa “deuda”  del Estado griego y para poder contar con un avance primario¹. Los que vayan a votar tienen entonces que informarse y leer estos documentos. Desde mi punto de vista, también deberían hacer un esfuerzo y leer las propuestas del gobierno. Estamos hablando de unas  30 páginas, entre los dos textos de las “instituciones” y la propuesta griega.

¿Te parece factible que la gente lea 30 páginas sobre economía?

Si la gente comienza a leer estas páginas, se dará cuenta que no se trata de conceptos abstractos o excesivamente técnicos: es suficiente con mantener un poco de concentración y la atención durante un par de horas. Lo que me impresiona es que en la patria de la democracia no se haya hecho un plebiscito desde 1974 y que el primero después de tanto tiempo diga relación con los temas económicos. Por otra parte, me pregunto: ¿la economía es realmente un tema exclusivo de los expertos? Algunos dicen que de todas maneras los medios de comunicación han dedicado un amplio espacio a los tópicos sobre los cuales la gente será consultada.  Se trata de una consulta que coloca a todos –instituciones, gobierno, medios y ciudadanos– frente a las propias responsabilidades. Espero en todo caso que se realice el referendum, dado que en el 2011 una consulta análoga fue suspendida a último minuto y terminamos con un primer ministro que antes era banquero. Otra incógnita que hay que considerar es: ¿las instituciones europeas esperarán el éxito del 5 de julio o mantendrán el plazo para ratificar el acuerdo, previsto para el 30 de junio? Y suponiendo que esperen ¿cómo reaccionarán en caso de que triunfe el “no”?

Dar la palabra a los ciudadanos es sin duda una opción interesante. ¿Ha habido en los últimos meses otras iniciativas positivas realizadas por el gobierno de Tsipras?

Después de tantos años de oscuridad, de opresión fiscal y de traición por parte de los gobiernos anteriores, es normal que la gente necesite algo diferente. Quiere un gobierno que pueda reconstruir la confianza, un gobierno que consulte a menudo a los ciudadanos, que gestione mejor el tema de la deuda y el derroche de los fondos públicos, que instaure un sistema fiscal más equitativo, que respete los derechos humanos dando prioridad a la educación, la salud y la cultura.  Un gobierno, además, que no apoye al facismo, directa o indirectamente.

Desde enero hasta ahora, Alexis Tsipras ha realizado algunos gestos simbólicos coherentes con sus promesas y convicciones y ha tomado algunas medidas concretas muy interesantes.

Antes que nada Tsipras ha mostrado un cambio neto de estilo, negándose a prestar juramento como primer ministro frente a la máxima autoridad de la iglesia ortodoxa, manteniendo sin embargo una relación de respeto recíproco. Además su primer gesto como autoridad fue rendir un homenaje a los caídos en la resistencia griega ante la ocupación alemana.

En cuanto a medidas concretas, quisiera citar algunas que para mí son especialmente significativas. Pienso en la abolición del pago de 5 euros para tener acceso a los tratamientos en  hospitales públicos,  a la recontratación de los barrenderos del ministerio de economía que habían sido despedidos durante el gobierno de Samaras y que en los meses anteriores habían acampado protestando frente a la sede fiscal, así como en la reapertura de la radiotelevisión pública ERT. También las nuevas reglas para el comportamiento de la policía en las manifestaciones, que ya no cuentan con fuerzas especiales ni agentes de civil, así como la posibilidad de llegar hasta el Parlamento para quienes protestan. Otras opciones importantes fueron las de dejar los ministerios en manos de expertos académicos, proceder a arrestar por corrupción y favoritismo a personajes famosos y dar la posibilidad a los ciudadanos comunes de prorratear sus deudas con el Estado, eliminando la ley del gobierno anterior que retiraba directamente el dinero a los deudores desde sus cuentas corrientes. Se aprobó una ley que mejora las condiciones de detención en algunos casos específicos, se está discutiendo en el Parlamento una propuesta de ley sobre las uniones civiles para los homosexuales y se aprobó el otorgamiento de la ciudadanía a los inmigrantes de segunda generación. Además he notado una apertura importante hacia la sociedad civil, una recepción más humana y respetuosa del derecho internacional respecto de los refugiados y migrantes que llegan a Grecia.

Hay todavía mucho que hacer en relación al derroche y al funcionamiento de la administración pública, así como en la reducción de los gastos militares y el acceso al sistema público de salud para millones de personas que están excluídas por razones económicas. Es necesario además abrir canales de mayor contacto con los movimientos sociales.

¿Qué quieres decir exactamente?

Se están dando señales interesantes que muestran la voluntad del gobierno de abrir canales de participación: por ejemplo, por iniciativa del Secretario General para la Inmigración, se abrió una colaboración muy específica de la sociedad civil con financiamiento privado para construir obras donde acoger a los refugiados que huyen de situaciones bélicas, sobretodo a los menores. En este momento sumamente crítico, las iniciativas positivas como la formación de la Comisión de auditoría sobre la deuda, debería dar acceso a la sociedad civil y una participación que todavía no se obtiene. Creo que el tema del apoyo y el aporte de los movimientos sociales en este momento clave, no ha sido todavía bien comprendido ni enfrentado correctamente por parte del gobierno.

Según tu opinión ¿cómo serán los próximos días, de aquí al plebiscito? 

Tal como dije, la gente tendrá que estudiar mucho. La última experiencia de campaña electoral nos evidenció cómo los medios de comunicación masiva trataron de aterrar y chantajear a la población, pintando escenarios apocalípticos en caso que se produjese la victoria de Syriza. No me parece que los últimos meses hayan sido catastróficos, sobretodo pensando de dónde venimos. Con toda seguridad algunos medios intentarán repetir la misma operación, pero la gente debe crear sus mecanismos de defensa respecto de este ataque y seleccionar en la tv las informaciones correctas. Sería interesante que las familias y los amigos se reunieran a estudiar e intercambiar opiniones sobre el referendum, hasta llegar a una decisión coherente y conciente. El temor se supera con conocimiento.

Traduccion en griego

​Δημοψή​φισμα στην Ελλά​δα: “Η οικονομί​α δεν εί​ναι θέ​μα των ειδικώ​ν”

Η Ελλά​δα είναι διαρκώς στο προσκήνιο αυτές τις μέρες κυρίως γι’ αυτό που αρκετοί ονομάζουν “Greferendum”. Θα προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε στο θέμα με την Μαριανέλλα Κλώκα, μέλος της διεθνούς ανθρωπιστικής οργάνωσης Κόσμος χωρίς πολέμους και βία στην Ελλάδα.

Ας ξεκινήσουμε με το πιο επίκαιρο θέμα: το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου. Μπορείς να μας εξηγήσεις τι ζητιέται από τον κόσμο με αυτήν την αφορμή;
Όπως έχει αναρτηθεί στην ημερήσια διάταξη της Βουλής ο κόσμος που θα πάει να ψηφίσει θα κληθεί να έχει διαβάσει τα δύο κείμενα, που έχουν διαμορφώσει οι Θεσμοί. Τα κείμενα αυτά που εστάλησαν στις 25 Ιουνίου, αποτελούν την απάντηση της “Ευρώπης” στις οικονομικές προτάσεις που είχαν προηγουμένως υποβληθεί από την κυβέρνηση Τσίπρα, για την περίοδο Ιούλιος 2015 – Μάρτιος 2016. Αν οι ψηφοφόροι είναι σύμφωνοι με τα μέτρα των Θεσμών, θα ψηφίσουν ΝΑΙ. Αν δεν είναι σύμφωνοι με τα μέτρα των Θεσμών, θα ψηφίσουν ΟΧΙ.
Ο βασικός πυρήνας της ερώτησης αφορά το από πού θα βρεθούν χρήματα για να πληρωθεί  το περίφημο ελληνικό “χρέος” και να υπάρχει κι ένα πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτός λοιπόν που καλείται να ψηφίσει, πρέπει να διαβάσει τα δυο κείμενα. Κατά τη δική μου γνώμη πρέπει να κάνει μια ακόμα προσπάθεια: να διαβάσει και την πρόταση της κυβέρνησης. Μιλάμε για ένα σύνολο περίπου 30 σελίδων, μεταξύ των κείμενων των Θεσμών και της κυβέρνησης.

Σου φαίνεται εφικτό να διαβάσει ο κόσμος 30 σελίδες οικονομίας;
Αν ο κόσμος ξεκινήσει να διαβάζει τις σελίδες, θα αντιληφθεί ότι δεν πρόκειται για τόσο θεωρητικά θέματα ούτε τόσο ιδιαίτερα τεχνικά: αρκεί νομίζω, ένα δίωρο, κατά το όποιο θα διατηρήσει κάνεις τη συγκέντρωση και την προσοχή του. Αυτό που είναι πραγματικά εντυπωσιακό, είναι να σκεφτεί κανείς ότι στην πατρίδα της δημοκρατίας, έχει να γίνει δημοψήφισμα από το 1974, και ότι το πρώτο που γίνεται μετά από τόσα χρόνια αφορά ζητήματα οικονομίας. Από την άλλη όμως αναρωτιέμαι: αλήθεια η οικονομία αφορά μόνο τους ειδικούς; Κάποιοι ήδη λένε ότι εδώ και τόσο καιρό τα ΜΜΕ έχουν αφιερώσει άπειρο χρόνο πάνω στα θέματα που ο κόσμος θα κληθεί να εκφράσει την γνώμη του. Νομίζω ότι αυτό το δημοψήφισμα μας φέρνει όλους προ των ευθυνών μας: τους Θεσμούς, την Κυβέρνηση, τα ΜΜΕ, τους πολίτες. Ελπίζω, σε κάθε περίπτωση, να γίνει, καθώς την τελευταία φορά που η κυβέρνηση Παπανδρέου έκανε αντίστοιχη κίνηση, ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή και βρεθήκαμε με Πρωθυπουργό έναν πρώην Τραπεζίτη. Άλλη μια παράμετρος είναι αν οι Θεσμοί θα περιμένουν μέχρι τις 5 Ιουλίου ή αν θα διατηρήσουν την ημέρα λήξης της διαπραγμάτευσης, δηλαδή την 30η Ιουνίου. Και ακόμα μια παράμετρος: αν τελικά δώσουν παράταση και ο λαός ψηφίσει ΟΧΙ, ποια θα είναι η αντίδραση τους;

Το να δίνεις δυνατότητα στον κόσμο να εκφραστεί είναι μια σημαντική επιλογή. Υπάρχουν άλλες ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες που πήρε αυτό το διάστημα η κυβέρνηση Τσίπρα;
Μετά από τόσα χρόνια μέσα στο σκοτάδι, τις φοροεπιδρομές και την προδοσία από την πλευρά των προηγούμενων κυβερνήσεων είναι απόλυτα κατανοητό ο κόσμος να επιζητά κάτι διαφορετικό. Θέλει μια κυβέρνηση που να μπορέσει να αποκαταστήσει την πίστη του στον Κοινοβουλευτισμό, που να τον συμβουλεύεται ανά τακτά διαστήματα, που να καταφέρει να διαχειριστεί καλύτερα τα χρέη και τις σπατάλες του δημόσιου χρήματος, που να εφαρμόσει ένα δικαιότερο φορολογικό σύστημα, που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα δίνοντας προτεραιότητα στην υγεία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Μια κυβέρνηση που δεν θα υποστηρίζει άμεσα η έμμεσα τον φασισμό.

Από τον Ιανουάριο μέχρι σήμερα ο Αλέξης Τσίπρας έκανε ορισμένες συμβολικές κινήσεις σε συμφωνία με τις υποσχέσεις και τις πεποιθήσεις του και πήρε μερικά συγκεκριμένα μέτρα  σε πολύ ενδιαφέρουσα κατεύθυνση.
Αρχικά πήρε πολιτικό όρκο αντί του θρησκευτικού, διατηρώντας πολύ καλές σχέσεις με τον Αρχιεπίσκοπο. Η πρώτη του επίσκεψη ως Πρωθυπουργός ήταν στο σκοπευτήριο της Καισαριανής για να τιμήσει τα θύματα επί γερμανικού φασισμού στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.
Αναφορικά με πιο συγκεκριμένα μέτρα, παραθέτω μερικά που μου φαίνονται ιδιαίτερα σημαντικά και συμβολικά. Η κατάργηση του πεντάνευρου στα δημόσια νοσοκομεία, η επαναπρόσληψη των καθαριστριών στο Υπουργείο Οικονομικών, η επαναλειτουργία της Ελληνικής Ραδιοτηλεόρασης. Και στη συνέχεια, τα νέα αντανακλαστικά της ελληνικής αστυνομίας όσον αφορά τις διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας, που σήμερα μπορούν να φτάσουν χωρίς κιγκλιδώματα και συγκρούσεις μέχρι το Κοινοβούλιο. Την τοποθέτηση ανθρώπων που κατέχουν το αντικείμενο του Υπουργείου τους, ορισμένοι είναι και ακαδημαϊκοί, μερικές ηχηρές συλλήψεις μεγάλο-οφειλετών του Δημόσιου, την ίδια στιγμή που δόθηκε η ευκαιρία στο μέσο πολίτη να ρυθμίσει τους φόρους του με 100 δόσεις αλλά και την κατάργηση της “αρπαγής” του μισθού ή της σύνταξης σε περίπτωση χρέους προς τρίτους. Συνεχίζω με τη ψήφιση νομοθεσίας για τις φυλακές, την κατάθεση νομοσχεδίου στη Βουλή για το σύμφωνο συμβίωσης για τα ζευγάρια του ιδίου φύλου ως και την πρόσφατη ψήφιση του νόμου για την ιθαγένεια των παιδιών μεταναστών δεύτερης γενιάς.

Υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν, όσον αφορά τις σπατάλες του δημόσιου, τη διοίκησή του, τη μείωση των στρατιωτικών δαπανών και την απρόσκοπτη πρόσβαση των εκατομμυρίων ανασφάλιστων ανθρώπων στο εθνικό σύστημα υγείας. Επίσης είναι αναγκαίο να ανοίξουν μεγαλύτερα κανάλια επικοινωνίας με τα κοινωνικά κινήματα.

Σε τι ακριβώς αναφέρεσαι;
Εμφανίζονται ορισμένα ενδιαφέροντα αντανακλαστικά που δείχνουν την πρόθεση της κυβέρνησης να ανοίξει κανάλια συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών: για παράδειγμα μετά από πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματέως Μετανάστευσης ξεκίνησε μια συνεργασία πολύ συγκεκριμένη με τη σύμπραξη της κοινωνίας των πολιτών και ιδιωτικών κεφαλαίων για τη δημιουργία δομών στέγασης προσφύγων, ιδίως ασυνόδευτων ανηλίκων παιδιών. Αυτή την πολύ σημαντική στιγμή, ορισμένες πρωτοβουλίες πολύ σημαντικές, όπως για παράδειγμα η Επιτροπή Αλήθειας Χρέους, οφείλουν να δώσουν στην κοινωνία των πολιτών πρόσβαση αλλά και συμμετοχή. Νομίζω πως το θέμα της υποστήριξης και της συνεισφοράς των κοινωνικών κινημάτων δεν έχει ακόμα αξιοποιηθεί από την κυβέρνηση.

Πώς θα είναι οι επόμενες μέρες μέχρι το δημοψήφισμα;
Όπως είπα και πριν ο κόσμος πρέπει να μελετήσει. Η εμπειρία που είχαμε την τελευταία προεκλογική περίοδο μας έδειξε πόσο πολύ προσπάθησαν τα mainstream ΜΜΕ να τρομοκρατήσουν και να εκβιάσουν τον κόσμο, απειλώντας με σενάρια Αποκάλυψης σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Δε νομίζω ότι οι τελευταίοι μήνες υπήρξαν καταστροφικοί, ειδικά αν σκεφτεί κανείς τι ζούσαμε νωρίτερα. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι ορισμένα ΜΜΕ θα επιχειρήσουν να κάνουν το ίδιο και τώρα. Όμως ο κόσμος οφείλει να δημιουργήσει τους δικούς του μηχανισμούς άμυνας απέναντι σε αυτήν την επίθεση και να διαλέξει από τα ΜΜΕ την ουσιαστική και σωστή πληροφορία. Θα είχε πολύ ενδιαφέρον να μαζευτούν οι οικογένειες, οι φίλοι, οι φίλες για να μελετήσουν, να ανταλλάξουν σκέψεις και απορίες γύρω από το δημοψήφισμα, μέχρι να καταλήξουν σε μια απόφαση που να τους δίνει συνοχή. Άλλωστε, η γνώση νικά το φόβο.