Ένα επιπλέον σημαντικό στοιχείο, που ίσως γίνει μοχλός αλλαγής σε επίπεδο κυβερνητικών πρωτοβουλιών είναι πως πλέον τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης δεν τις επωμίζονται μόνο οι αναπτυσσόμενες χώρες.
Γράφει από τη Μαδρίτη ο Χρήστος Βρεττός*
Στο φετινό και 25ο Conference of Parties στη Μαδρίτη ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης είναι η κοινωνική δικαιοσύνη. Φράσεις και λέξεις κλειδιά όπως «τα δικαιώματα των εργατών, των γυναικών και των ιθαγενών», «δίκαιη μετάβαση» επαναλαμβάνονται με πίστη σε κάθε πάνελ. Στις κεντρικές τους ομιλίες οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων μιλούν φιλόδοξα, χρησιμοποιούν τα κατάλληλα buzz-words για να μας κεντρίσουν το ενδιαφέρον και αναγνωρίζουν ομόφωνα την ανάγκη για δράση. Προσπερνώντας όμως τις αξιόλογες προσπάθειες της Ισπανικής Κυβέρνησης για την κατασκευή μίας επιφανειακής «πράσινης» και «αισιόδοξης» εικόνας, δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει πολλά.
Η Εναρκτήρια εκδήλωση του COP25. Πηγή: UNFCCC
Αγορές εναντίον Ολιστικών προσεγγίσεων
Οι αναπτυσσόμενες χώρες προσπαθούν να κεντρίσουν τη συζήτηση στην περιβαλλοντική δικαιοσύνη και στη δημιουργία ενός διακυβερνητικού οικονομικού μηχανισμού για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Αλλά πάνω απ’ όλα ζητούν οι κοινότητες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από την κλιματική κρίση, να είναι στο κέντρο των πολιτικών διαπραγματεύσεων.
Οι ανεπτυγμένες χώρες από την άλλη επικεντρώνονται σε πιο νεοφιλελεύθερες πρακτικές, όπως οι αγορές του άνθρακα και η χρήση νέων τεχνολογιών (π.χ. το Λουξεμβούργο διεξήγαγε ολόκληρο πάνελ για τις τεχνολογίες αρνητικού άνθρακα). Πολλές από αυτές τις λύσεις «δεν περνούν το τεστ των ανθρώπινων δικαιωμάτων», όπως επεσήμαναν μέλη της ActionAid International, καθώς δεν αντιμετωπίζουν τη ρίζα των προβλημάτων του καπιταλιστικού συστήματος. Ελλείψει διπλωματικής υποστήριξης, οι αναπτυσσόμενες χώρες φαίνεται σταδιακά να υποχωρούν ως προς τις λύσεις που προσανατολίζονται γύρω από τις αγορές. Μιλώντας με την εκπρόσωπο της οργάνωσης Indigenous Environmental Network μου εξηγεί πως «Η Βολιβία ήταν πάντα αντιμαχόμενη οποιασδήποτε πρακτικής οδηγούσε στην εμπορευματοποίηση της φύσης. Με την νέα κυβέρνηση αυτό άλλαξε».
Το Παράθυρο της Αλλαγής
Ενώ λοιπόν οι επίσημες διαπραγματεύσεις φαίνεται να επιτείνουν καταφατικά το status quo, στα παράλληλα events εξελίσσεται μία νέα και ενδιαφέρουσα συζήτηση. Υπό το hashtag #makethempay γεννιέται ένα κίνημα, από κάτω προς τα πάνω, το οποίο απαιτεί από τους μεγάλους ρυπαντές, όπως τις βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων, να χρηματοδοτήσουν την πολυέξοδη πράσινη μετάβαση που χρειαζόμαστε επειγόντως. Τους ζητά επίσης να καταβάλλουν μεγάλες χρηματικές αποζημιώσεις σε όλες τις κοινότητες που έχουν επωμιστεί το μεγαλύτερο βάρος της κλιματικής αλλαγής: από τους Αμερικάνους ιθαγενείς, μέχρι τους κατοίκους των νησιών Κιριμπάτι στον Ειρηνικό.
Ένα επιπλέον σημαντικό στοιχείο, που ίσως γίνει μοχλός αλλαγής σε επίπεδο κυβερνητικών πρωτοβουλιών είναι πως πλέον τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης δεν τις επωμίζονται μόνο οι αναπτυσσόμενες χώρες. Βάσει μίας νέας έρευνας από το Germanwatch η οποία παρουσιάστηκε στο COP25, μέσα στο 2018 τρεις από τις δέκα χώρες παγκοσμίως που υπέστην τις πιο καταστροφικές επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή είναι ανεπτυγμένες: η Ιαπωνία, η Γερμανία και ο Καναδάς.
Πηγή: Germanwatch
Οι ισορροπίες αλλάζουν εν μέσω της αβεβαιότητας της κλιματικής κρίσης. Και αν τα χρήματα μιλάνε πιο δυνατά από την ηθική, η αδράνεια σίγουρα θα κοστίσει περισσότερο από την προσαρμογή, όπως άλλωστε επεσήμανε και ο γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, στην εναρκτήρια εκδήλωση του COP25. Το status quo ίσως έχει αρχίσει να σπάει. Πρέπει να ελπίσουμε σε αυτό.
—————-
* Ο Χρήστος Βρεττός είναι απόφοιτος B.Sc. Βιοποικιλότητας και Προστασίας των Ειδών από το University College London. Τρέχει την διαδικτυακή πλατφόρμα για περιβαλλοντικά θέματα «The Climate Collective». Γράφει (κυρίως) για κοινωνικο-περιβαλλοντικά ζητήματα.
