Του Juan Gómez, Παγκόσμιο Κέντρο Ανθρωπιστικών Μελετών
Ας σκεφτούμε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να ευδοκιμήσουν η Ειρήνη και η Μηβία και μιας και είμαστε σε αυτό το θέμα, τα απαραίτητα χαρακτηριστικά που οδηγούν σε συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις.
Από φυσικής πλευράς, όλοι οι άνθρωποι έχουν στην εσωτερική τους φύση ένα γενετήσιο εγώ που τους προστατεύει από τις αντιξοότητες και τους βοηθά να επιβιώσουν σε έναν κόσμο που συχνά είναι εχθρικός και άκρως ανταγωνιστικός. Ειδικά οι άνδρες που έχουν επίσης μια δόση επιθετικότητας που τους βοηθά να υπερασπίζονται τον εαυτό τους από πιθανές επιθέσεις και τους προτρέπει να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους όταν παραβιάζονται. Έτσι, στο σωστό μέτρο, αυτό είναι κάτι καλό για να αντιμετωπίζουμε τη ζωή σε βέλτιστες συνθήκες.
Ωστόσο, εάν τροφοδοτούμε το εσωτερικό μας εγώ, ή μάλλον, εάν το χρησιμοποιούμε και το εκμεταλλευόμαστε μέσα στο περιβάλλον στο οποίο ζούμε, οικειοποιώντας υπάρχοντα αγαθά με κάθε κόστος σε βάρος των συνανθρώπων μας, τότε πέφτουμε στην υπερεκτίμηση του εγώ, ένα ελάττωμα γνωστό ως «εγωισμός», κάτι που μας εμποδίζει να μοιραζόμαστε τους πόρους μας με άλλους.
Αν διεγείρουμε τον εγωισμό μας μέσω της εκπαίδευσης, τον μεταμορφώνουμε σε μια ανθυγιεινή φιλοδοξία, και στις πιο ακραίες περιπτώσεις, στην απληστία και την πλεονεξία. Εάν, με τον ίδιο τρόπο, διεγείρουμε την επιθετικότητά μας, την μετατρέπουμε σε αδιάλλακτη συμπεριφορά, σε φανατισμό και στις πιο ακραίες περιπτώσεις σε εγκληματική συμπεριφορά.
Οι φιλόδοξοι και άπληστοι άνθρωποι είναι απρόθυμοι να μοιράζονται ή να διανέμουν πόρους, έχουν σοβαρή ανησυχία ενόψει προσωπικών οικονομικών απωλειών, έτσι τείνουν να συσσωρεύουν όλο και περισσότερα αγαθά.
Οι πολύ επιθετικοί άνθρωποι γίνονται αδιαφορούν για την οδύνη των άλλων επειδή δυσκολεύονται να την καταλάβουν. Έτσι, είναι αδιάφοροι και είναι σε θέση να υπερασπιστούν τα υπάρχοντά τους με βίαια μέσα, αν το θεωρήσουν απαραίτητο. Η φιλοδοξία τούς οδηγεί σε διαφθορά από την άποψη να αποκτήσουν περισσότερα χρήματα και περιουσία που βελτιώνουν επίσης την εικόνα και την κοινωνική τους θέση.
Ωστόσο, εάν παραθέσουμε αυτή την ατομική συμπεριφορά στο κοινωνικό επίπεδο – δεδομένου ότι μια κοινωνία είναι το άθροισμα των ατόμων της – και εάν μέσω της εκπαίδευσης οι άνθρωποι γίνονται φιλόδοξοι και επιθετικοί, τότε και η κοινωνία ως σύνολο θα γίνει επίσης έτσι. Η κοινωνία θα υιοθετήσει ξενοφοβική, εθνικιστική και επιθετική συμπεριφορά προς τους γείτονές της και τους ξένους γενικότερα. Αυτές είναι κοινωνίες που εκτιμούν ιδιαίτερα «το έχειν» πάνω από «το είναι», δίνοντας πολύ μεγάλη αξία σε κάποιον που είναι επιτυχημένος και έχει καταφέρει να έχει μεγάλη περιουσία. Αυτές οι κοινωνίες είναι ιδιαίτερα διεφθαρμένες, αφού οι άνθρωποι που ζουν σε αυτές είναι ανασφαλείς και εξαρτώνται από την αποδοχή του κοινωνικού περιβάλλοντος και έτσι αναζητούν περισσότερα περιουσιακά στοιχεία με παράνομα μέσα για να φανούν ακόμη πιο επιτυχημένοι. Τότε, τα συνηθισμένα αγαθά δεν είναι αρκετά και θα πρέπει να αγοράσουν είδη πολυτελείας για να ικανοποιήσουν το εγώ τους.
Τώρα, αν πάρουμε αυτόν τον τρόπο ύπαρξης σε εθνικό επίπεδο, αυτή θα είναι μια χώρα που δημιουργεί συγκρούσεις. Θα τους κοστίζει πολύ να διαπραγματευτούν με γνώμονα το κοινό όφελος. Θα προτιμούσαν να λάβουν τα καλύτερα μερίσματα για τη χώρα τους. Τα εθνικιστικά κράτη είναι η έκφραση του εγωισμού σε εθνικό επίπεδο. Αυτά είναι κράτη που εξωθούν τον πατριωτισμό με σοβινιστικό τρόπο, κομπάζοντας πατριωτικές αξίες, τους ήρωές τους. Χαίρονται ότι είναι οι καλύτεροι. Θεωρούν τους εαυτούς τους πρώτης κατηγορίας σε σύγκριση με εκείνους άλλων χωρών, οι οποίοι είναι δεύτερης κατηγορίας. Περιφρονούν τους άλλους λαούς, κυρίως τους αυτόχθονες λαούς, και γι’ αυτό τούς είναι πολύ δύσκολο να τους δεχτούν ως ισότιμους και να μοιραστούν μαζί τους τα αγαθά και τους φυσικούς πόρους τους. Αντιθέτως, βλέπουν τους άλλους λαούς ανταγωνιστικά, ως απειλή, ως αντιπάλους που πρέπει να νικήσουν ακόμη και με τη χρήση βίας. Αυτές είναι πολύ άνισες κοινωνίες, όπου πολύ λίγοι έχουν το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων. Οι χώρες αυτές δεν σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και έτσι τείνουν να υποτάσσουν τους λαούς τους. Σέβονται την εθνική κυριαρχία εφόσον αφορά τους ίδιους. Είναι αποικιοκράτες και τείνουν να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους άλλων λαών.
Εάν, αντιθέτως, τα άτομα εκπαιδεύονται, αποθαρρύνοντας εγωιστικές και επιθετικές συμπεριφορές, προωθώντας μια κουλτούρα σεβασμού και ανοχής, μαθαίνοντας πώς να επιλύουν τις συγκρούσεις με μηβίαιο τρόπο, συζητώντας για την επίλυση των διαφορών, τότε θα δημιουργήσουμε ανθρώπους ικανούς να μοιράζονται, με μια συνείδηση συμπερίληψης που χαιρετίζει τις ιδέες των άλλων με σεβασμό, ακόμα κι αν δεν είναι σαν τις δικές μας. Παραθέτοντας αυτή την συμπεριφορά στο κοινωνικό επίπεδο, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι θα είναι μια πολυμερή κοινωνία που θα διαπραγματεύεται κοινές λύσεις βασισμένες σε μια λύση που θα ωφελεί όλα τα μέρη. Θα είναι φιλόξενες κοινωνίες που δεν θα αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα στην υποδοχή των μεταναστών, θα είναι πιο ισότιμες και θα επενδύουν πολύ στην εκπαίδευση και την κοινωνική ασφάλιση. Θα διευθετούν τις διενέξεις τους μέσω των διπλωματικών οδών και σε πολύ δύσκολες περιπτώσεις θα απευθύνονται στο Διεθνές Δικαστήριο. Αυτές οι χώρες δεν θα σκέφτονται να οικειοποιήσουν τους φυσικούς πόρους κανενός, σεβόμενες πλήρως την κυριαρχία των λαών, χωρίς αποικιοκρατικές ή ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες.
Αυτές είναι οι δύο πλευρές του νομίσματος, ο εθνικισμός ή η πολυμέρεια, η σύγκρουση ή η διαπραγμάτευση, η δυσπιστία ή η εμπιστοσύνη, ο διαχωρισμός ή η ένωση, ο ανταγωνισμός ή το κοινό εγχείρημα, ο πόλεμος ή η ειρήνη.
Ο εθνικισμός, ιδιαίτερα ο στρατιωτικός εθνικισμός (σχεδόν πάντα), από τα εγγενή του χαρακτηριστικά έχει φέρει στην ανθρωπότητα όλους τους πολέμους που γνωρίζει η θλιβερή ιστορία μας. Και όχι μόνο τους πολέμους, αλλά και την αποικιοκρατία που έχει διαπραχτεί με αίμα και φωτιά, την σκλαβιά στην οποία άνθρωποι υποβλήθηκαν σε καταναγκαστική εργασία όπως τα ζώα, θεωρώντας τους ως ζώα και ότι ως ζώα μπορούσαν να αγοραστούν και να πωληθούν στην αγορά. Και λόγω αυτής της υπεροχής ορισμένων φυλών, προσπάθησαν να σχηματίσουν αυτοκρατορίες, καταστρέφοντας άλλους λαούς που θεωρούνταν κατώτεροι, με εκατομμύρια νεκρούς. Η ίδια η Εκκλησία ήταν συνεργός σε αυτήν την λεηλασία, πηγαίνοντας τον λόγο του Θεού σε εκείνους τους βαρβάρους λαούς που έκαναν ιερόσυλες, σατανικές τελετές.
Έτσι, μετά από αιώνες πολιτισμένου δυτικού πολιτισμού, στον εικοστό αιώνα, η ανθρωπότητα, τρομοκρατημένη από τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ίδρυσε την Κοινωνία των Εθνών με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, προκειμένου να θέσει τα θεμέλια για την ειρήνη μεταξύ των λαών. Ωστόσο, δεν είχε ευνοϊκά αποτελέσματα κοιτάζοντας την ιστορία. Στο ίδιο πνεύμα, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, μεταξύ πολλών άλλων χωρών, υπέγραψαν θαρραλέα τη Συμφωνία Briand-Kellog το 1928, με την οποία δεσμεύθηκαν να αποκηρύξουν τον πόλεμο ως μέσο διευθέτησης διεθνών διαφορών στα εθνικά τους πολιτικά όργανα.
Όλοι γνωρίζουμε τι έγινε τελικά με αυτήν την ιστορία. Μετά την αποτυχία της Κοινωνίας των Εθνών, μερικοί θα πουν ότι η Συνθήκη των Βερσαλλιών, που ήταν ιδιαίτερα επιζήμια για τη Γερμανία, προκάλεσε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όμως όποιοι και να ήταν οι λόγοι, αυτός ο πόλεμος ήταν μια κατάφωρη παραβίαση των Βερσαλλιών.
Για άλλη μια φορά, είπαν στην ανθρωπότητα, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, που ήταν κλονισμένη, φοβισμένη και απελπισμένη από τόσο πολλή βαρβαρότητα, συμπεριλαμβάνοντας τη γενοκτονία των Εβραίων και την πυρηνική αιματοχυσία στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, ότι αυτό δεν μπορούσε να συνεχιστεί, ότι δεν θα υπάρξει Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Και έτσι γεμάτα ελπίδες, σε μια πράξη βαθιάς αυτοσυγκράτησης και γεμάτα μεταμέλεια, τα έθνη υπέγραψαν τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών με μια ακόμη πιο επίσημη και φιλόδοξη δέσμευση για την διασφάλιση της ειρήνης για την ανθρωπότητα για πάντα. Έτσι ιδρύθηκαν τα Ηνωμένα Έθνη, ένας πολυμερής οργανισμός που επιδιώκει όχι μόνο να διαφυλάξει την ειρήνη, αλλά και τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των ανθρώπων, την ποιότητα του περιβάλλοντος και, υπό την αιγίδα του, ιδρύθηκαν διεθνή όργανα επίλυσης συγκρούσεων, όπως το Διεθνές Δικαστήριο, στο οποίο υπόκεινται (θεωρητικά) όλα τα μέλη του.
Και όμως οι πόλεμοι συνεχίζονται, με στρατιωτικές παρεμβάσεις με καταφανή παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας για οικονομικούς και γεωπολιτικούς σκοπούς. Επιπλέον, με την αναζωπύρωση του εθνικισμού, την εμφάνιση της τρομοκρατίας, τη μετανάστευση, την κούρσα των εξοπλισμών, τις οικονομικές κρίσεις και τη διαφθορά που είναι εγγενείς στο ίδιο το νεοφιλελεύθερο σύστημα, είμαστε στα πρόθυρα να βρεθούμε ξανά στο ίδιο σημείο. Το φάντασμα ενός νέου παγκόσμιου πολέμου κλονίζει την ανθρωπότητα, καθώς μπορεί να είναι και ο τελευταίος επειδή το ανθρώπινο είδος δεν θα υπάρχει πλέον.
Δεν πρόκειται πλέον για το αν είναι κάποιος δεξιός ή αριστερός, φιλελεύθερος ή συντηρητικός, Δημοκρατικός ή Ρεπουμπλικανικός, πρόκειται απλώς για το να προσπαθεί να έχει καλή κρίση.
Πολυμέρεια σημαίνει να επιλύουμε τις συγκρούσεις επιδιώκοντας το κοινό καλό. Πολυμέρεια σημαίνει να καθόμαστε μαζί με άλλους λαούς αναζητώντας τρόπους για να επιλυθούν τα σημερινά και μελλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, η εξαφάνιση των ειδών, η λειψυδρία, η κλιματική αλλαγή που θα αυξήσει τη μετανάστευση, ο λιμός πολλών λαών, η απειλή των πολέμων και των όπλων μαζικής καταστροφής, η κούρσα των εξοπλισμών, η τρομοκρατία και τις εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές. Πολυμέρεια σημαίνει να θέλουμε να γνωρίσουμε την κουλτούρα άλλων λαών, ακόμα και εκείνων που ήταν εχθροί εδώ και αιώνες, να συμμετέχουμε σε πολιτιστικές και φοιτητικές ανταλλαγές. Τέλος, πολυμέρεια σημαίνει να ενισχύσουμε τους δεσμούς εμπιστοσύνης με όλους τους λαούς, να τους μετατρέψουμε σε αδελφικούς λαούς.
Ενισχύοντας τους δεσμούς και ενισχύοντας την εμπιστοσύνη με αυτόν τον τρόπο, οι πολυμερείς λαοί θα συνειδητοποιήσουν ότι τα όπλα και οι στρατοί δεν είναι απαραίτητοι, ότι το να γνωρίζονται μεταξύ τους και η ενίσχυση των δεσμών καταργεί τους φόβους και τη δυσπιστία, ότι οι άνθρωποι και ο πολιτισμός των άλλων λαών είναι εξίσου πολύτιμοι με τους δικούς τους, με τις ίδιες σκέψεις, συναισθήματα και ανάγκες.
Σαφές παράδειγμα πιθανής ολοκλήρωσης είναι η Ρωσία και η Ευρωπαϊκή Ένωση, γεωγραφικοί, φυλετικοί και πολιτιστικοί γείτονες, οι οποίοι μπορούν να εργαστούν για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης, την πραγματοποίηση ανταλλαγών κάθε είδους, εκπαιδευτικών, καλλιτεχνικών, αθλητικών, θρησκευτικών, γαστρονομικών κ.λπ. Και θα συνειδητοποιούσαν ότι είναι απολύτως εφικτό να συμπεριληφθεί η Ρωσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ότι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες απειλήσουν με καταστροφικές ποινές και με τη διάλυση του ΝΑΤΟ, με το τέλος της πυρηνικής ομπρέλας, θα τους έλεγαν ότι δεν χρειάζονται πλέον μια τέτοια συμμαχία, προτιμούν την πορεία της διπλωματίας αντί για στρατιωτικές απειλές, ότι θέλουν να δημιουργήσουν μια συμμαχία που να βασίζεται στη φιλία και όχι στα όπλα, ότι προτιμούν τις πολιτιστικές και εκπαιδευτικές ασκήσεις αντί για στρατιωτικές ασκήσεις, ότι δεν θέλουν άλλες πολεμικές προετοιμασίες και προτιμούν τις προετοιμασίες για μια κουλτούρα ειρήνης.
Η ίδια ολοκλήρωση είναι απαραίτητη για τις Ισλαμικές χώρες καθώς και για την Κίνα και την Κορέα, όχι μόνο από εμπορική άποψη, αλλά με τους ίδιους όρους που περιγράφηκαν στην προηγούμενη παράγραφο. Ακολουθώντας έτσι τα βήματα προς έναν πολυμερή κόσμο, αναδιοργανώνοντας και ενισχύοντας τους πιο εμβληματικούς οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη, διευρύνοντας και ενισχύοντας το Κίνημα των Μη Συμμορφωμένων Χωρών, μπορούμε σταδιακά, αλλά αποφασιστικά και με ασφάλεια να προχωρήσουμε προς ένα Παγκόσμιο Ανθρώπινο Έθνος, στο οποίο οι κυβερνήσεις όλων των εθνών θα είναι ενωμένες με έναν κοινό στόχο: για να παρέχουν τις συνθήκες ώστε οι άνθρωποι να αναπτυχθούν αρμονικά με τον εαυτό τους, με τα αδέλφια τους και τις αδελφές τους σε όλο τον κόσμο και με τον φυσικό κόσμο του οποίου αποτελούν μέρος.
Μετάφραση από τα Αγγλικά: Pressenza Athens
