Η Ναντίτα Βενκατίσαν από τη Βομβάη της Ινδίας και η Φουμέτσα Τισίλε από την Καγιελίτσα της Νότιας Αφρικής έχουν νικήσει την ανθεκτική φυματίωση, όμως έχασαν την ακοή τους εξαιτίας της τοξικότητας της θεραπείας. Τώρα αγωνίζονται προκειμένου τα νέα φάρμακα όπως η βεδακιλίνη να γίνουν προσιτά και προσβάσιμα για όλους τους ασθενείς και να αντικαταστήσουν τα επώδυνα και τοξικά ενέσιμα φάρμακα.
Την προσφυγή κατά διπλώματος ευρεσιτεχνίας που κατατέθηκε στην Ινδία αυτή την εβδομάδα από δύο πρώην ασθενείς φυματίωσης, προκειμένου να αποτραπεί η παράταση του μονοπωλίου της φαρμακευτικής εταιρείας Johnson & Johnson (J&J) στο αντιφυματικό φάρμακο βεδακιλίνη υποστηρίζουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα / Médecins Sans Frontières (MSF).
Η Ναντίτα Βενκατίσαν από τη Βομβάη της Ινδίας και η Φουμέτσα Τισίλε από την Καγιελίτσα της Νότιας Αφρικής, οι οποίες κατέθεσαν την προσφυγή στο Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας της Βομβάης, έχουν νικήσει την ανθεκτική φυματίωση, όμως έχασαν την ακοή τους εξαιτίας της τοξικότητας της θεραπείας. Τώρα αγωνίζονται προκειμένου τα νέα φάρμακα όπως η βεδακιλίνη –που είναι ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη– να γίνουν προσιτά και προσβάσιμα για όλους τους ασθενείς της ανθεκτικής φυματίωσης και να αντικαταστήσουν τα επώδυνα και τοξικά ενέσιμα φάρμακα.
Υπολογίζεται ότι 558.000 άνθρωποι ανέπτυξαν ανθεκτική φυματίωση το 2017, όμως μόνο το 25% έλαβε θεραπεία. Η τυπική θεραπεία της ανθεκτικής φυματίωσης που εφαρμόζεται σήμερα στις περισσότερες χώρες περιλαμβάνει ενέσιμα φάρμακα που πρέπει να χορηγούνται καθημερινά και τα οποία έχουν αρκετές σοβαρές παρενέργειες. Το ποσοστό ίασης είναι μόλις 55%.
«Έχασα την ακοή μου στα 24 μου εξαιτίας των φρικτών παρενεργειών ενός ενέσιμου φαρμάκου κατά της ανθεκτικής φυματίωσης» λέει η Ναντίτα Βενκατίσαν, η οποία ολοκλήρωσε τη θεραπεία της το 2015. «Αυτή η απώλεια με διέλυσε, καθώς είχε μεγάλο οικονομικό, συναισθηματικό και ψυχικό κόστος. Πόσοι ακόμα άνθρωποι θα πρέπει να πεθάνουν ή να χάσουν την ακοή τους περιμένοντας να τους χορηγηθούν ασφαλέστερα και αποτελεσματικότερα φάρμακα που μπορούν να σώσουν τη ζωή τους χωρίς τέτοιες καταστροφικές παρενέργειες; Με αυτή την προσφυγή, θέλουμε να αποτρέψουμε την παράταση του μονοπωλίου του διπλώματος ευρεσιτεχνίας που θα συνεχίσει να εμποδίζει τους ασθενείς να έχουν πρόσβαση σε πιο προσιτές γενόσημες μορφές της βεδακιλίνης».
Πόσοι ακόμα άνθρωποι θα πρέπει να πεθάνουν ή να χάσουν την ακοή τους περιμένοντας να τους χορηγηθούν ασφαλέστερα και αποτελεσματικότερα φάρμακα που μπορούν να σώσουν τη ζωή τους χωρίς τέτοιες καταστροφικές παρενέργειες;
Στις νέες συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την ανθεκτική φυματίωση που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, η βεδακιλίνη είναι βασικό συστατικό ενός θεραπευτικού σχήματος που χορηγείται αποκλειστικά από το στόμα, ενώ τα ενέσιμα φάρμακα, που έχουν σοβαρές παρενέργειες, έχουν υποβαθμιστεί σε τελευταία επιλογή. Η εφαρμογή των συστάσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας από τις διάφορες χώρες θα αυξήσει δραστικά τον αριθμό των ανθρώπων που θα πρέπει να τους χορηγείται αυτό το φάρμακο. Μέχρι τον Νοέμβριο του 2018, μόνο 28.700 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είχαν λάβει βεδακιλίνη, από τους οποίους σχεδόν το 70% είχε λάβει θεραπεία στη Νότια Αφρική.
Παρά τα οφέλη του φαρμάκου, οι υψηλές τιμές παραμένουν σημαντικό εμπόδιο. Πρόσφατα η J&J ανακοίνωσε τη μειωμένη τιμή των 400 δολαρίων για εξάμηνη θεραπεία με βεδακιλίνη για τη Νότια Αφρική και τις χώρες που προμηθεύονται το φάρμακο μέσω του οργανισμού Global Drug Facility, αυτό όμως δεν αρκεί για να γίνει το φάρμακο προσιτό σε όλες τις χώρες που πλήττονται από την επιδημία ανθεκτικής φυματίωσης.
«Τα στοιχεία για τα βελτιωμένα ποσοστά ίασης της ανθεκτικής φυματίωσης που προσφέρει η βεδακιλίνη και τις ζωές που σώζει είναι αδιαμφισβήτητα» λέει η Δρ Άνια Ρόιτερ, γιατρός με ειδίκευση στην ανθεκτική φυματίωση η οποία εργάζεται για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στην Καγιελίτσα της Νότιας Αφρικής. «Η βεδακιλίνη δίνει σοβαρές ελπίδες στους ασθενείς χωρίς τις τοξικές παρενέργειες των ενέσιμων φαρμάκων. Αυτή η επανάσταση στη θεραπεία είναι ήδη πραγματικότητα στη Νότια Αφρική, όμως τα προγράμματα κατά της ανθεκτικής φυματίωσης σε άλλες χώρες χρειάζονται αυτό το φάρμακο σε προσιτή τιμή. Εάν απορριφθεί αυτή η αίτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, θα μπορούσαν να κυκλοφορήσουν γενόσημες μορφές αυτού του φαρμάκου σε μειωμένες τιμές πιο σύντομα, σώζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ζωές και ελαττώνοντας τον τεράστιο πόνο των ασθενών σε όλο τον κόσμο».
Η αίτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας της J&J για την οποία κατατέθηκε προσφυγή αφορά τη μορφή άλατος της βεδακιλίνης, η οποία δεν πληροί τις προϋποθέσεις για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία της Ινδίας. Εάν εγκριθεί, το μονοπώλιο της J&J στη βεδακιλίνη θα παραταθεί από το 2023 στο 2027, καθυστερώντας έτσι την κυκλοφορία γενόσημων φαρμάκων για άλλα τέσσερα χρόνια. Οι εταιρείες συχνά χρησιμοποιούν τη στρατηγική που είναι γνωστή ως evergreening («αειθαλές δίπλωμα ευρεσιτεχνίας»), η οποία συνίσταται στην κατάθεση πρόσθετων, συχνά καταχρηστικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, για να παρατείνουν το μονοπώλιο στα φάρμακά τους πέρα από την τυπική διάρκεια των 20 ετών. Εάν εξαλειφθεί το εμπόδιο του διπλώματος ευρεσιτεχνίας, αναμένεται ότι οι κατασκευαστές αντιφυματικών φαρμάκων από την Ινδία θα κυκλοφορήσουν γενόσημες μορφές και θα διαθέσουν βεδακιλίνη σε χαμηλότερες τιμές σε εθνικά προγράμματα φυματίωσης και παρόχους θεραπείας της φυματίωσης σε όλο τον κόσμο.
«Ξέρω τι σημαίνει να πρέπει να διαλέξεις ανάμεσα στην κώφωση και τον θάνατο επειδή τα μόνα φάρμακα που μπορούν να σώσουν τη ζωή σου θα σου στερήσουν την ακοή» λέει η Φουμέτσα Τισίλε, που ολοκλήρωσε τη θεραπεία της εκτεταμένα ανθεκτικής φυματίωσης το 2013, η οποία περιλάμβανε τοξικά ενέσιμα φάρμακα. «Εύχομαι να μην περάσει κανείς αυτό που πέρασα με την ανθεκτική φυματίωση. Οι φαρμακευτικές εταιρείες όπως η J&J θα πρέπει να σταματήσουν να ελέγχουν την τιμή του φαρμάκου περιορίζοντας την πρόσβαση των ανθρώπων σε ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία της φυματίωσης».
Η ανάπτυξη της βεδακιλίνης διευκολύνθηκε από σημαντικές δημόσιες επενδύσεις, ενώ τα στοιχεία για βελτιωμένα ποσοστά ίασης με λιγότερες παρενέργειες ήταν αποτέλεσμα μιας συλλογικής προσπάθειας της παγκόσμιας κοινότητας του αγώνα κατά της φυματίωσης. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κάνουν έκκληση στην J&J να μην επιχειρήσει να επεκτείνει το μονοπώλιό της, γεγονός που θα καθυστερήσει κι άλλο την κυκλοφορία γενόσημων μορφών διασφαλισμένης ποιότητας της βεδακιλίνης στην Ινδία, τη Νότια Αφρική και άλλες χώρες.
Η Ναντίτα Βενκατίσαν αγωνίστηκε για οκτώ χρόνια κατά της φυματίωσης του εντέρου, που της εκδηλώθηκε όταν ήταν πρωτοετής φοιτήτρια. Υποβλήθηκε σε έξι χειρουργικές επεμβάσεις, ενώ έπρεπε να παίρνει πολλά φάρμακα, που περιλάμβαναν επώδυνες ενέσεις. Δύο μέρες μετά τα εικοστά τέταρτα γενέθλιά της, η Ναντίτα έχασε την ακοή της, εξαιτίας των φρικτών παρενεργειών των ενέσιμων φαρμάκων κατά της φυματίωσης που ονομάζονται αμινογλυκοσίδες. Η ακοή της αποκαταστάθηκε μετά από τοποθέτηση κοχλιακού εμφυτεύματος το 2018.
Η Φουμέτσα Τισίλε είναι πρώην ασθενής εκτεταμένα ανθεκτικής φυματίωσης. Διαγνώστηκε ότι είχε φυματίωση το 2010 και αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές της στο Cape Peninsula University of Technology προκειμένου να λάβει θεραπεία. Μετά από περίπου πέντε μήνες θεραπείας, πρώτα για «κανονική» φυματίωση και στη συνέχεια για πολυανθεκτική φυματίωση, τελικά διαγνώστηκε ότι είχε εκτεταμένα ανθεκτική φυματίωση, την πιο φονική μορφή της νόσου. Η θεραπεία της πολυανθεκτικής φυματίωσης με ενέσιμες αμινογλυκοσίδες τής στοίχισε την ακοή της, ενώ οι γιατροί τής έλεγαν ότι μπορεί να πεθάνει, καθώς οι πιθανότητες να ζήσει ήταν μόλις 20%. Παρά τα προγνωστικά, η Φουμέτσα θεραπεύτηκε από την εκτεταμένα ανθεκτική φυματίωση το 2013. Η ακοή της αποκαταστάθηκε μετά από τοποθέτηση κοχλιακού εμφυτεύματος το 2015. Διαβάστε περισσότερα για τη Φουμέτσα με αφορμή την επίσκεψή της στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο 2014.
Σήμερα, η Ναντίτα και η Φουμέτσα αγωνίζονται για καλύτερη θεραπεία της ανθεκτικής φυματίωσης.
