Στις 28 Δεκεμβρίου, το πλοίο της οργάνωσης Proactiva, Open Arms, προσέγγισε την αποβάθρα του Crinavis στον κόλπο του Αλχεθίρας στην Ισπανία, έχοντας περάσει 8 ημέρες με 304 επιζόντες στα βάθη των ακτών της Λιβύης κι έχοντας δεχθεί την άρνηση για προσέγγιση στα λιμάνια των γείτονων χωρών, όπως της Μάλτας ή επιχειρώντας ανεπιτυχώς να τους μεταφέρει στην Ιταλία, τη Γαλλία, ακόμα και την Τυνησία.
Ωστόσο, μετά από πολλές διαπραγματεύσεις με το Δημόσιο Ναυτικό Οργανισμό της Ισπανίας, επιφορτισμένο για την ασφαλή ναυσιπλοΐα στα νερά της Ισπανικής επικράτειας, επετράπη στο πλοίο να εισέλθει στα εγχώρια ύδατα και να κατευθυνθεί προς το λιμάνι του Αλχεθίρας, όπου και αποβίβασε τους πρόσφυγες. Ήταν μία ακόμα φιλάνθρωπη κίνηση της κυβέρνησης Sanchez.
Πριν να αγκυροβολήσει στην Ισπανία, ένας Ιταλός ακτοφύλακας πήρε έναν ανήλικο Σομαλό που έπασχε από σοβαρή μόλυνση στο πρόσωπο για να τον οδηγήσει εν συνεχεία στο νησί της Λαμπεντούζα, στην Ιταλία. Λίγες ώρες νωρίτερα, μία γυναίκα με το νεογέννητο της διασώθηκαν από ένα Μαλτέζικο ελικόπτερο διάσωσης. Αυτή ήταν και η μοναδική βοήθεια από την πλευρά της κυβέρνησης της Μάλτας.
Έπειτα από μια εβδομάδα πλεύσης το πλήρωμα και οι εθελοντές του Open Arms εκπλήρωσαν το δύσκολο καθήκον που είχαν αναλάβει: να σώσουν ζωές. Με την ευκαιρία αυτή, στο πλαίσιο της επιτήρησης στη Μεσόγειο μέσα στη ζώνη SAR[1], βρήκαν σε άθλια κατάσταση τρεις μεγάλες πλωτές σανίδες, έτοιμες να ναυαγήσουν περίπου 50 ναυτικά βορειοανατολικά της Τρίπολης. Σε αυτές ταξίδευαν γυναίκες και πολύ μικρά παιδιά. Ευτυχώς σώθηκαν, βρίσκονται στην Ισπανία και είναι καλά στην υγεία τους.
Μετά την καταφατική απάντηση της Ισπανίας, που στις 22 Δεκεμβρίου προσέφερε το λιμάνι του Αλχεθίρας, το Ισπανικό πλοίο διάσωσης έπλευσε προς την Ισπανία. 6 μερόνυχτα πλοήγησης τους περίμεναν για να καλύψουν περισσότερα από 1000 ναυτικά μίλια με την υποστήριξη ένος άλλου πλοίου από την ίδια οργάνωση (Astral), το οποίο τους εφοδίασε με τρόφιμα. “Η αποστολή ήταν μακρά και περίπλοκη αλλά με θετική έκβαση”, δήλωσε συνοπτικά ο Gerard Canals, αρχηγός της αποστολής κaι υπεύθυνος για το πρόσφατο ταξίδι.
Ήταν ένα κρύο πρωινό γύρω στις 08:50 όταν ξεπρόβαλλε κοντά στους κυματοθραύστες της αποβάθρας του Crinavis στο San Roque, το Open Arms. Πάνω στη γέφυρα μπορούσαμε να διακρίνουμε τις σιλουέτες των ναυαγών, τυλιγμένων μέσα σε κουβέρτες. Μέσω τηλεφακών και καμερών μπορούσαμε να αισθανθούμε τα χαμόγελα και την ευγνωμοσύνη στα πρόσωπά τους. Καθ’όλη τη διάρκεια, το πλήρωμα ετοιμαζόταν για τον ελλιμενισμό του πλοίου. Θα μπορούσαν σύντομα να πατήσουν τα πόδια τους στη ξηρά. Μπροστά στην αποβάθρα τους περίμενε ένας μηχανισμός εκτάκτου ανάγκης: η αστυνομία, η πολιτοφυλακή και ο Ερυθρός Σταυρός, επιφορτισμένοι σε πρώτη φάση με την κατάσταση της υγείας και το προσωπικό της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες, του CEAR καθώς και του Save The Children που θα προσέφεραν στη συνέχεια βοήθεια στους ενήλικους. Πριν την είσοδό τους στο Κέντρο Προσωρινής Περίθαλψης Αλλοδαπών (CATE) θα τους περίμενε μία ακόμα βαρύτατη αγγαρεία, αυτή της ταυτοποίησης.
Διασώθηκαν άνθρωποι, 19 συνολικά εθνικοτήτων: 101 από τη Σομαλία, 62 από την Ακτή Ελεφαντοστού, 37 από το Μαλί και 32 από το Σουδάν μεταξύ άλλων. Υπήρχαν επιπλέον 9 άνθρωποι από το Καμερούν, 7 από το Τσάντ, 5 από την Αίγυπτο, 5 από την Γκάμπια, 4 από τη Σενεγάλη, 3 από τη Παλαιστίνη, 2 από τη Γκάνα, 2 από τη Συρία και 1 από τη Λιβερία, το Τογκό, τη Νιγηρία και τη Σιέρρα Λεόνε. Τα νούμερα αυτά δημοσιεύθηκαν από την Proactiva Open Arms μετά την αποβίβαση.
Ο Oscar Camps, διευθυντής της Proactiva Open Arms, μετέβη στο Αλχεθίρας για να υποδεχτεί το πλοίο και για να βοηθήσει στην αποβίβαση. Κατά τη διάρκεια του πρωινού και ενώ η αποβίβαση βρισκόταν σε εξέλιξη, παρουσιάστηκε στα ΜΜΕ σε έναν αυτοσχέδιο χώρο εξωτερικά της αποβάθρας καθώς δεν επετράπη στους δημοσιογράφους να εισέλθουν, ώστε να μπορέσουν να κάνουν το ρεπορτάζ με την ποιότητα και τη αυστηρότητα που απαιτούσε η στιγμή.
“Η άφιξη ήταν ήρεμη, με τη θάλασσα να μας συντροφεύει προσεγγίσαμε στις 08:55. Όταν η γραφειοκρατική διαδικασία τελείωσε ξεκινήσαμε την αποβίβαση”, επιβεβαίωσε ο Camps. “Κατεβάσαμε πρώτα τις γυναίκες και τα παιδιά, τις οικογένειες και στη συνέχεια τους ενήλικες. Έφτασαν όλοι κουρασμένοι λόγω της μεγάλης διάρκειας του ταξιδιού. Το μοναδικό διαθέσιμο λιμάνι ήταν και το πιο απομακρυσμένο. Ταξίδεψαν χειμώνα στη Μεσόγειο 1100 ναυτικά μίλια και πάνω στη γέφυρα του πλοίου. Ήταν θαύμα που καταφέραμε να τους εξοπλίσουμε με κουβέρτες και φάρμακα. Για να σιτιστούν πάνω από 300 ψυχές ήταν περίπλοκο, χρειάστηκε αρκετή τροφή”. Ο Oscar Camps εξήγησε ότι παρόλες τις δυσκολίες της αποστολής, αισθάνθηκε ικανοποίηση και υπερηφάνεια τόσο για τους εθελοντές και το πλήρωμα του Open Arms, όπως επίσης και για του Astral (το άλλο πλοίο της οργάνωσης) που έκανε τις λογιστικές λειτουργίες για τον εφοδιασμό.
O Camps, ήθελε επίσης να μοιραστεί μία σκέψη του σχετικά με την κατάσταση των ανθρώπων που επιχείρησαν να διαφύγουν από τη Λιβύη: “Είμαι βέβαιος ότι αν δεν τους είχαμε βρει εγκαίρως, θα ήταν τώρα νεκροί. Βασικά, έχουμε ενημερωθεί για ένα άλλο καράβι με 100 άτομα από την Ερυθραία, αλλά δεν γνωρίζουμε κάτι παραπάνω. Αυτά συμβαίνουν δυστυχώς στη Μεσόγειο”.
Για το διευθυντή της Proactiva Open Arms, το γεγονός ότι υπήρξαν χώρες που δεν απάντησαν στη κλήση της Open Arms για ενδιάμεση στάση και ανεφοδιασμό στα πιο κοντινά λιμάνια, συνάδει με την απραξία και την αδιαφορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στο δράμα των πλωτών σανίδων που διέφυγαν από την Αφρική. Η Μάλτα ήταν η μόνη χώρα που απάντησε στις εκκλήσεις μας γραπτώς, αρνούμενη όμως τον εφοδιασμό μας με τρόφιμα. “Έπρεπε να κάνουμε 1200 ναυτικά μίλια για να μπορέσουμε να εφοδιάσουμε το πλοίο με τρόφιμα, επιπλέον του πλοίου μας που είχαμε στη Μάλτα με τις κουβέρτες και τα αποθέματα. Περάσαμε από την απραξία των κυβερνήσεων, στον ανθρωπιστικό αποκλεισμό”. Για τις άλλες χώρες που δεν απάντησαν στην έκκληση, όπως η Γαλλία κι η Ιταλία, είπε: “Είναι ανεπίτρεπτο να μην ανταποκρίνονται οι ακτοφυλακές. Είναι απαράδεκτο που η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν παίρνει θέση σε αυτό το δράμα. Λυπούμαστε γι’αυτή την κατάσταση και την ίδια στιγμή ζητούμε από τις Ευρωπαϊκές χώρες να σεβαστούν τις διεθνείς συνθήκες, που οι ίδιες έχουν υπογράψει”.
Σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους που έφτασαν, ο Oscar Camps επιβεβαιώνει ότι αρκετοί από αυτούς άφησαν τις χώρες τους προσπαθώντας να γλιτώσουν από τον πόλεμο και μέσα σε 6 ημέρες διάσχισης της Μεσογείου, είχαν το χρόνο να γνωρίσουν, να ακούσουν και να ανταλλάξουν, πραγματικές ιστορίες ζωής. Ακόμη και γράμματα έγραψαν αφηγούμενοι τις εμπειρίες τους τις οποίες ο Camps φαντάζεται να στοιβάζονται σε κάποιο γραφείο στην Ευρώπη: “Έρχονται από πολέμους και διωγμούς, που σημαίνει ότι κάποιοι σίγουρα θα έχουν δικαίωμα σε καθεστώς ασύλου”.
Οι νεοεισερχόμενοι ξεκίνησαν ήδη να διαμοιράζονται σε διάφορα κέντρα της Ανδαλουσίας για να συνεχιστεί η διαδικασία της ταυτοποίησής τους. Σύμφωνα με τα κέντρα βοήθειας, η πλειοψηφία των προσφύγων είναι σε καλή κατάσταση υγείας, με εξαίρεση τη σχετική κούραση καθώς και τις εγκυμονούσες που εκδηλώνουν πόνους ήσσονος σημασίας. Υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία για μία ομάδα Σομαλών εφήβων, των οποίων ο αριθμός δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί. “Θα πρέπει να ερευνηθεί για να γίνει γνωστό αν υπήρξαν θύματα βιασμού ή κακομεταχείρησης”, όπως εξηγεί ο Vicente Raimundo, διευθυντής των προγραμμάτων του οργανισμού Save The Children στην Ισπανία.
Η απάντηση του Salvini
Ο Ιταλός υπουργός Εσωτερικών, Matteo Salvini, επανέλαβε για μία ακόμη φορά ότι η Ιταλία δεν θα υποδεχτεί ούτε έναν πρόσφυγα στη Μεσόγειο διασωμένο από τα πλοία των οργανώσεων. Για μία ακόμα φορά επιτέθηκε στις μη κυβερνητικές οργανώσεις που λειτουργούν στη Μεσόγειο χαρακτηρίζοντάς τες ως “λαθρεμπόρους σκλάβων στις υπηρεσίες της παράνομης διακίνησης ανθρώπων”. Οι δηλώσεις αυτές του ηγέτη της ακροδεξιάς προήλθαν μετά την έκκληση του πλοίου Sea Watch 3 να αποβιβάσει 32 πρόσφυγες σε ένα ιταλικό λιμάνι. “Η απάντησή μου είναι η ίδια: τα λιμάνια της Ιταλίας είναι κλειστά”.
Στην παρούσα φάση
Στη Μεσόγειο για την ώρα, συνεχίζεται η διάσωση ανθρώπων που έρχονται από τη κόλαση της Λιβύης. Επιπλέον του Sea Watch 3, υπάρχει ένα ακόμα πλοίο, το οποίο το Σάββατο το πρωί στις 29 Δεκεμβρίου, έπλευσε προς βοήθεια 14 ανθρώπων στ’ανοιχτά των ακτών της Λιβύης. Τη στιγμή που γράφεται το άρθρο αυτό, (Κυριακή 30 Δεκεμβρίου), δεν έχει λάβει καμμία απάντηση και περιμένει πάντα την άδεια ελλιμενισμού από κάποια χώρα, προκειμένου να προχωρήσει στην αποβίβαση των διασωθέντων. Το πλοίο ”καθηγητής Albrecht Penck”, είναι το πρώτο που φέρει γερμανική σημαία και δρα στη ζώνη διάσωσης ανοιχτά της Λιβύης.
———————–
[1] Η SAR είναι μία ζώνη προστατευόμενη από τη Διεθνή Συνθήκη πάνω σε θέματα έρευνας και διάσωσης στις θάλασσες (Συνθήκη SAR, 1979), που υιοθετήθηκε κατά τρόπο ώστε οπουδήποτε συνέβαινε ένα ατύχημα, η διάσωση των ανθρώπων στη θάλασσα να είναι συντονισμένη από έναν οργανισμό έρευνας και διάσωσης και σε περίπτωση ανάγκης χάρη στου συντονισμο μεταξύ των αντίστοιχων οργανισμών των γειτονικών χωρών.
———————-
Μετάφραση από τα γαλλικά για την ελληνική Pressenza: Ανδρέας Παπαγγελόπουλος.
