Γράφει ο Μιχάλης Γιαννεσκής
Παρότι 97% των επιστημόνων συμφωνούν ότι η κλιματική αλλαγή είναι συνέπεια ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, τα επιστημονικά πορίσματα απορρίπτονται με μένος από ορισμένους ηγέτες και επιχειρηματίες. Ο προφανής στόχος του στρουθοκαμηλισμού τους είναι η προστασία των κερδών των συμφερόντων που αντιπροσωπεύουν. Ωστόσο, δεν παραβλέπουν μόνο τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και τις δυσοίωνες εξελίξεις που επισημαίνουν πρόσφατες αναλύσεις: ένα νέο κραχ της παγκόσμιας οικονομίας λόγω της «φούσκας του άνθρακα» και καταστροφικές συνέπειες για τα μέχρι σήμερα ενεργειακά πλούσια κράτη.
Οι ηγέτες των κρατών με τα μεγαλύτερα αποθέματα ορυκτών καυσίμων υποστηρίζουν ότι το κλίμα δεν επηρεάζεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Με τη στάση τους προσπαθούν να δικαιολογήσουν την απραξία τους όσο αφορά τη μείωση της κατανάλωσης τέτοιων καυσίμων, και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για την περισυλλογή των ρύπων των μονάδων που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα.
Οι απόψεις όσων αρνούνται να παραδεχθούν ή να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή δεν συνάδουν με τα πορίσματα διεθνών οργανισμών και εμπειρογνωμόνων. Συνεπώς, αποπροσανατολιστικά επιχειρήματα χρησιμοποιούνται για να γαλουχηθεί η κοινή γνώμη.
Ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης
Το πιο κοινό επιχείρημα είναι ότι η κλιματική αλλαγή δεν έχει αποδειχθεί. Το γεγονός ότι σύμφωνα με πρόσφατες ανασκοπήσεις επιστημονικών δημοσιεύσεων το 97% των σχετικών ερευνών (βλέπε εδώ και εδώ) συμφωνούν ότι το κλίμα αλλάζει λόγω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων αποσιωπάται.
Δεύτερο επιχείρημα είναι ότι η αντιμετώπισή της κλιματικής αλλαγής είναι απαγορευτικά δαπανηρή. Το επιχείρημα είναι εντελώς αποπροσανατολιστικό. Το κόστος αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής έχει υπολογιστεί στο 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ εάν δεν ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό της ο πλούτος της υφηλίου θα μειωθεί μέχρι και 20%.
Επίσης αποπροσανατολιστικό είναι το επιχείρημα ότι το κόστος των εναλλακτικών πηγών ενέργειας διατηρείται χαμηλό λόγω των επιδοτήσεων που λαμβάνουν. Για παράδειγμα, το 2014 οι επιδοτήσεις των πηγών ενέργειας από ορυκτά καύσιμα ανά την υφήλιο ήταν σχεδόν πενταπλάσιες από τις αντίστοιχες των ανανεώσιμων πηγών.
Τέταρτο επιχείρημα είναι ότι υπάρχουν άφθονα ορυκτά καύσιμα, τα οποία οφείλουμε να εκμεταλλευθούμε προτού τα αντικαταστήσουμε με νέες πηγές ενέργειας. Μπορούμε να φανταστούμε τις συνέπειες εάν η ανθρωπότητα είχε ακολουθήσει παρόμοιο σκεπτικό στο παρελθόν. Η νεολιθική εποχή δεν έληξε επειδή ξεμείναμε από πέτρες. Τα εργαλεία από λίθο και οψιδιανό αντικαταστάθηκαν από χάλκινα και στη συνέχεια από σιδερένια διότι ήταν σαφώς καλλίτερα και πιο οικονομικά. Σήμερα, νέες τεχνολογίες παρέχουν πηγές ενέργειας πολύ πιο οικονομικές από τα ορυκτά καύσιμα και οι οποίες δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Ένα άλλο επιχείρημα είναι ότι τα συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (όπως τα ηλιακά ή τα αιολικά πάρκα) εξαρτούνται από τις καιρικές συνθήκες και δεν μπορούν να παρέχουν ενέργεια ανά πάση στιγμή. Αποσιωπάται το γεγονός ότι πολλές περιοχές τροφοδοτούνται αδιάκοπα από τέτοια συστήματα, διότι έχουν αναπτυχθεί «έξυπνα» δίκτυα αποθήκευσης και διανομής ανανεώσιμης ενέργειας.
Όσοι αρνούνται την κλιματική αλλαγή απαξιώνουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να υποστηρίξουν τα συμφέροντα των εταιρειών που εκμεταλλεύονται ορυκτά καύσιμα. Ταυτόχρονα, εθελοτυφλούν όσο αφορά τις ραγδαίες εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα. Εξελίξεις που προβλέπεται να έχουν πολύ δυσμενείς συνέπειες για τις οικονομίες των κρατών τους.
Δυσοίωνο το μέλλον της αγοράς ορυκτών καυσίμων
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προειδοποιεί από το 2012 ότι οι αγορές ορυκτών καυσίμων είναι επισφαλείς και για να αποφευχθεί η κατάρρευσή τους το 66% των παγκόσμιων αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Η πρόσφατη απόφαση του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών να μειώσει την παραγωγή πετρελαίου για να διατηρήσει την τιμή του, υποδεικνύει μια απεγνωσμένη προσπάθεια να συγκρατηθεί προσωρινά η αιμορραγία των αγορών πετρελαίου. Πρόσφατες αναλύσεις των εξελίξεων στην παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας προμηνύουν ένα πολύ δυσοίωνο μέλλον για τις χώρες που εξάγουν ορυκτά καύσιμα, για δύο κύριους λόγους.
Πρώτον, οι εναλλακτικές τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας αναπτύσσονται ραγδαία και χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο ανά τον κόσμο. Δεύτερον, η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας μειώνεται σταθερά. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε σε ένα από τα πιο έγκυρα επιστημονικά περιοδικά (Nature), η κατανάλωση ενέργειας θα έχει μειωθεί κατά 40% μέχρι το 2050.
Μια άλλη μελέτη στο περιοδικό Nature επισημαίνει ότι οι παραπάνω εξελίξεις θα επηρεάσουν αρνητικά μερικές χώρες και θετικά άλλες. Κράτη που εισάγουν ορυκτά καύσιμα (όπως η Κίνα και τα μέλη της ΕΕ) θα επωφεληθούν, ενώ αυτά που έχουν μεγάλα αποθέματα καυσίμων (όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία) θα υποστούν ζημιές από 1-4 τρις. δολάρια. Το παγκόσμιο κόστος του κραχ του 2008 έχει υπολογιστεί από την Τράπεζα της Αγγλίας και το ΔΝΤ σε 2,8 – 4,1 τρις. δολάρια. Σήμερα προβλέπεται ένα παρομοίου μεγέθους κραχ (μια «φούσκα του άνθρακα»), το κόστος του οποίου θα επωμιστούν κυρίως τα κράτη που εξάγουν ορυκτά καύσιμα.
Η φούσκα του άνθρακα διογκώνεται
Ο ορυκτός πλούτος σε κάρβουνο, πετρέλαιο και φυσικό αέριο που ενίσχυσε ορισμένα κράτη για πολλά χρόνια μεταμορφώνεται σταδιακά σε μυλόπετρα που επιβαρύνει τις οικονομίες τους. Ωστόσο, δύο πολιτικοί ηγέτες που αδιαφορούν για τις προβλεπόμενες εξελίξεις ηγούνται δύο κρατών που προβλέπεται να υποστούν τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στο μέλλον.
Για τον Ντόναλντ Τραμπ των ΗΠΑ η κλιματική αλλαγή αποτελεί fake news. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν της Ρωσίας παραδέχεται ότι το κλίμα αλλάζει, αλλά όχι ότι αυτό οφείλεται σε ανθρώπινες δραστηριότητες. Και οι δυο αδιαφορούν για τις προβλέψεις των επιστημόνων και για τις αρνητικές εξελίξεις στις αγορές καυσίμων. Ο Τραμπ προκειμένου να βοηθήσει τους δισεκατομμυριούχους «βαρόνους» των ορυκτών καυσίμων που τον υποστήριξαν να εκλεγεί. Ο Πούτιν για να μην μειωθούν τα έσοδα της Ρωσίας από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων και η εξάρτηση της ΕΕ από τη χώρα του στον ενεργειακό τομέα (περίπου το 1/3 του πετρελαίου και φυσικού αερίου που καταναλώνει η ΕΕ είναι ρωσικής προέλευσης).
Οι πράξεις του Τραμπ, του Πούτιν και όσων αρνούνται να παραδεχθούν την κλιματική αλλαγή προβλέπεται να έχουν καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και για την παγκόσμια οικονομία, καθότι ενόσω αρνούνται να μειώσουν την εξάρτηση της οικονομίας των κρατών τους από τα ορυκτά καύσιμα, ταυτόχρονα διογκώνουν τη φούσκα του άνθρακα. Βέβαια, όταν η οικονομική κατάσταση των κρατών τους θα έχει επιδεινωθεί ανεπανόρθωτα σύμφωνα με τις παραπάνω αναλύσεις, οι περισσότεροι από τους σημερινούς ηγέτες δεν θα είναι στην εξουσία για να μαζέψουν τα σπασμένα.
Ο μόνος ηγέτης που φαίνεται να έχει αντιληφθεί τις επικείμενες γεωπολιτικές επιπτώσεις είναι ο Σαουδάραβας πρίγκηπας Μπιν Σαλμάν, ο οποίος στοχεύει στην «απεξάρτηση» της χώρας του από τα έσοδα των εξαγωγών πετρελαίου και θέλει να ξεφορτωθεί το συντομότερο δυνατόν τις μετοχές της κρατικής εταιρείας πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας. Ίσως γιατί προβλέπει ότι όταν σπάσει η φούσκα του άνθρακα θα βρίσκεται ακόμα στην εξουσία.
Ευσεβής πόθος οι δικοί μας υδρογονάνθρακες;
Όταν συντρέχουν όλες οι παραπάνω εξελίξεις και η Σαουδική Αραβία, η δεύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, προσπαθεί να «απεξαρτηθεί» από τον ορυκτό πλούτο της, θα έπρεπε να χτυπάνε καμπανάκια στις κυβερνήσεις που θέλουν να αρχίσουν τώρα την εξόρυξη υδρογονανθράκων.
Σήμερα, κυβερνήσεις όπως της Κύπρου και της Ελλάδας κόφτονται να ελκύσουν επενδυτές για τα θαλάσσια οικόπεδα στη Μεσόγειο. Ακόμα και εάν παραβλέψουμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εξόρυξης υδρογονανθράκων, τίθενται δύο εύλογα ερωτήματα. Οι εν λόγω κυβερνήσεις έχουν μελετήσει τι μέλλει γενέσθαι στον ενεργειακό τομέα; Ευελπιστούν ότι μέχρι να βγουν οι πρώτοι υδρογονάνθρακες από το βυθό της Μεσογείου, η αξία τους δεν θα έχει υποβαθμιστεί όσο προβλέπεται;
Οι εν λόγω κυβερνήσεις αναμφίβολα γνωρίζουν ότι οι επενδυτές «την κάνουν» όταν δεν οσμίζονται αρκετό κέρδος και ότι, ακόμα και εάν τα κράτη τους δεν συμμετέχουν επενδυτικά στις εξορύξεις, δεν μπορούν να υποθηκεύσουν το μέλλον των χωρών τους ποντάροντας σε αβέβαια μελλοντικά έσοδα. Γνωρίζουν επίσης ότι δεν θα βρίσκονται στην εξουσία όταν η σημερινή ενεργειακή πολιτική τους αποδειχθεί άκαρπη. Συνεπώς, γιατί να αφήσουν την πραγματικότητα να τους χαλάσει το βολικό αφήγημα της επερχόμενης «ανάπτυξης»;
———
Πηγή: Πρωτοβουλία Αθήνας ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων
Πρώτη δημοσίευση: thepressproject
———
Η Πρωτοβουλία της Αθήνας καλεί σε συνέλευση τη Δευτέρα 9 Ιουλίου 2018, στις 20.00, στο Nosotros
