Άμστερνταμ, 17 Ιουνίου 2018 – Έπειτα από την πολιτική αντιπαράθεση αυτή την εβδομάδα για την τύχη των ανθρώπων που διασώθηκαν στη Μεσόγειο, η διεθνής ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα / Médecins Sans Frontières (MSF) καταδικάζει το κλείσιμο των λιμανιών της Ιταλίας για να αποτραπεί η αποβίβαση 630 διασωθέντων ανθρώπων, καθώς και την επιλογή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να βάλουν τις πολιτικές σκοπιμότητες πάνω από τη διάσωση ανθρώπων στη θάλασσα.
«Οι άντρες, οι γυναίκες και τα παιδιά που βρίσκονταν στο Aquarius έχουν διαφύγει από συγκρούσεις και φτώχεια και έχουν υποστεί φρικτή κακοποίηση στη Λιβύη. Έχουν μεταφερθεί από το ένα σκάφος στο άλλο σαν να ήταν φορτίο και έχουν εκτεθεί στα στοιχεία της φύσης σε ένα αδικαιολόγητα μακρύ ταξίδι στη θάλασσα» λέει η Κάρλιν Κλάιερ (Karline Kleijer), Επικεφαλής επείγουσας παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Είμαστε ευγνώμονες στην Ισπανία για την παρέμβασή της, ενώ οι κυβερνήσεις της Ιταλίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών δεν ανταποκρίθηκαν στις ανθρωπιστικές ευθύνες τους και έβαλαν την πολιτική πάνω από τις ζωές ευάλωτων ανθρώπων.»
Ενόψει της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την επόμενη εβδομάδα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καλούν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να θέσουν ως πρώτη τους προτεραιότητα τις ζωές των ανθρώπων. Πρέπει να διευκολύνουν την άμεση αποβίβαση στα πλησιέστερα ασφαλή λιμάνια της Ευρώπης, όπου οι διασωθέντες μπορούν να λάβουν κατάλληλη φροντίδα, και να διασφαλίσουν ότι όσοι χρήζουν διεθνούς προστασίας μπορούν να ζητήσουν άσυλο ή άλλες μορφές προστασίας. Ακόμη, δεν πρέπει να παρεμποδίζουν τις ανεξάρτητες μη κυβερνητικές πρωτοβουλίες έρευνας και διάσωσης, ενώ πρέπει να συστήσουν έναν προληπτικό, εξειδικευμένο μηχανισμό έρευνας και διάσωσης στην κεντρική Μεσόγειο.
Η Ιταλία κλείνει τα λιμάνια της και παίζει με τις ζωές 630 διασωθέντων
Το σαββατοκύριακο της 9ης και 10ης Ιουνίου, το σκάφος έρευνας και διάσωσης Aquarius, με το οποίο επιχειρεί η οργάνωση SOS Méditerranée σε συνεργασία με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, διέσωσε περισσότερους από 200 ανθρώπους και παρέλαβε άλλους 400 από σκάφη του ιταλικού ναυτικού και της ιταλικής ακτοφυλακής. Παρόλο που η διάσωση και η μεταφορά των 630 ανθρώπων έγινε με την πρωτοβουλία και την καθοδήγηση του Ιταλικού Συντονιστικού Κέντρου Θαλάσσιων Διασώσεων (IMRCC), οι ιταλικές αρχές δεν επέτρεψαν στο Aquarius να τους αποβιβάσει στο πλησιέστερο ασφαλές λιμάνι της Ιταλίας. Αυτό ήταν αντίθετο όχι μόνο με ό,τι ίσχυε ως τώρα αλλά και με το διεθνές δίκαιο. Η Μάλτα, όπου βρισκόταν το πλησιέστερο ασφαλές λιμάνι, επίσης αρνήθηκε να επιτρέψει στο Aquarius να αποβιβάσει τους ανθρώπους που μετέφερε, επικαλούμενη τον συντονιστικό ρόλο και την ευθύνη της Ιταλίας.
Τελικά, στις 11 Ιουνίου, παρενέβη η ισπανική κυβέρνηση και πρόσφερε στο Aquarius τη δυνατότητα να αποβιβάσει τους ανθρώπους στη Βαλένθια (Valencia), σε απόσταση 1.300 χιλιομέτρων.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνέχισαν να πιέζουν τις ιταλικές αρχές να επιτρέψουν την αποβίβαση στο πλησιέστερο ασφαλές λιμάνι σύμφωνα με το διεθνές ναυτικό δίκαιο. Ακόμη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διατύπωσαν σοβαρές επιφυλάξεις, όσον αφορά την ασφάλεια και την ανθρωπιστική μεταχείριση, για τη συνέχιση του ταξιδιού με 630 επιβάτες σε ένα υπερφορτωμένο σκάφος για άλλες τέσσερις μέρες στο κατάστρωμα και χωρίς επαρκή τρόφιμα.
«Οι ιταλικές αρχές δεν έδειξαν καμία ευαισθησία. Αρχικά πρότειναν στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα να μεταφερθούν τα ευάλωτα άτομα σε ιταλικά σκάφη. Ωστόσο, όταν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρουσίασαν μια λίστα σχεδόν 200 ατόμων, που περιλάμβανε ασυνόδευτους ανήλικους, αρρώστους και τραυματίες, έγκυες γυναίκες και γυναίκες με παιδιά που ταξίδευαν μόνες, αρνήθηκαν. Στη συνέχεια, οι ιταλικές αρχές δέχτηκαν να παραλάβουν μόνο τις επτά έγκυες γυναίκες, παρά τον προβληματισμό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τον χωρισμό των οικογενειών και την ανάγκη των αντρών να συνοδεύσουν τις έγκυες συζύγους τους» λέει η Κλάιερ.
Παρά τις ανησυχίες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τις ανθρωπιστικές και ιατρικές επιπτώσεις του θαλάσσιου ταξιδιού στη Βαλένθια, οι ιταλικές αρχές ζήτησαν από το Aquarius στις 12 Ιουνίου να μεταφέρει 524 ανθρώπους σε ιταλικά σκάφη και να κατευθυνθεί με τους υπόλοιπους 106 προς την Ισπανία, ένα ταξίδι τεσσάρων ημερών.
«Οι ιταλικές αρχές έκλεισαν τα λιμάνια τους σε 630 διασωθέντες ανθρώπους και τους υποχρέωσαν να παραμείνουν στη θάλασσα για λόγους μικροπολιτικής» λέει η Κλάιερ. «Ακόμη κι αν η Ιταλία έχει δικαιολογημένα παράπονα από άλλα ευρωπαϊκά κράτη που δεν έχουν αναλάβει το μερίδιο προσφύγων που τους αναλογεί, αυτό δεν δικαιολογεί αυτή την εξευτελιστική μεταχείριση».
Οι διασωθέντες εν μέσω ευρωπαϊκών πολιτικών σκοπιμοτήτων
Τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας στην κεντρική Μεσόγειο δείχνουν τα πολιτικά παιχνίδια που παίζονται στην Ευρώπη.
Για τα ευρωπαϊκά κράτη η διάσωση ευάλωτων μεταναστών και προσφύγων στη θάλασσα δεν είναι προτεραιότητα. Απεναντίας, περιφρουρούν τα σύνορά τους και έχουν κλείσει τις πόρτες. Έχουν υποστηρίξει έμπρακτα τη λιβυκή ακτοφυλακή ώστε να επιστρέφει στη Λιβύη όσους διασώζονται σε διεθνή ύδατα, όπου θα υποστούν κι άλλη απάνθρωπη μεταχείριση.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν προσφέρει αρκετή υποστήριξη στις χώρες της πρώτης γραμμής, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, που δέχονται τη συντριπτική πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο και μεταναστών που έρχονται στην Ευρώπη. Δεν έχουν αναλάβει το μερίδιο που τους αναλογεί όσον αφορά την επανεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο στην υπόλοιπη Ευρώπη.
«Τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να αναγνωρίσουν τη σπουδαιότητα της έρευνας και διάσωσης. Περισσότεροι από 500 άνθρωποι έχουν πνιγεί μέσα στο 2018 προσπαθώντας να διασχίσουν την κεντρική Μεσόγειο με βάρκες που είναι ακατάλληλες για αυτό το επικίνδυνο ταξίδι. Αυτή την εβδομάδα, 12 άνθρωποι πνίγηκαν και άλλοι 40 διασώθηκαν από ένα πολεμικό πλοίο των ΗΠΑ όταν η βάρκα τους αναποδογύρισε» λέει η Κλάιερ.
Το Aquarius είναι ένα από τα λιγοστά ανεξάρτητα μη κυβερνητικά σκάφη έρευνας και διάσωσης που εξακολουθούν να επιχειρούν στην κεντρική Μεσόγειο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πια ανάγκη για τα σκάφη αυτά. Από τις αρχές του 2018 έως τις 8 Ιουνίου, το Aquarius είχε ήδη διασώσει και/ή μεταφέρει 2.350 ανθρώπους, οι οποίοι διαφορετικά θα είχαν πνιγεί. Οι δυνατότητες των ανεξάρτητων επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης έχουν περιοριστεί τον τελευταίο χρόνο εξαιτίας των γραφειοκρατικών εμποδίων και των νομικών διώξεων σε βάρος εργαζομένων σε μη κυβερνητικές πρωτοβουλίες έρευνας και διάσωσης.
«Η εκστρατεία δυσφήμησης των πλοίων των ανεξάρτητων οργανώσεων πρέπει να σταματήσει. Μοναδικός μας σκοπός είναι να σώζουμε ζωές στη θάλασσα. Είναι δύσκολο να εξηγήσει κανείς γιατί το Aquarius δεν μπορούσε να αποβιβάσει τους 630 διασωθέντες και έπρεπε να κάνει ένα ταξίδι τεσσάρων ημερών στην Ισπανία, ενώ μία ημέρα αργότερα επιτράπηκε στο σκάφος της ιταλικής ακτοφυλακής Diciotti να αποβιβάσει 900 ανθρώπους στην Ιταλία» λέει η Κλάιερ.
«Η Βαλένθια είναι το τέλος μιας φρικτής περιπέτειας για 630 ανθρώπους. Τώρα πρέπει να υπάρξει μια σοβαρή δέσμευση από τα ευρωπαϊκά κράτη για διάσωση όσων κινδυνεύουν στη θάλασσα και άμεση αποβίβαση των διασωθέντων. Όσο οι κυβερνήσεις δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους, οι ομάδες που βρίσκονται στο Aquarius θα συνεχίσουν να διεξάγουν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην κεντρική Μεσόγειο».
