Σύντομες απαντήσεις στα «Γιατί Pride;» και «Γιατί Παρούσα;», γράφει η Αναστασία Βαϊτσοπούλου.
Εκείνη την ημέρα, χρώματα ξεπηδούσαν συνεχώς από κάποιο ουράνιο τόξο σε μάγουλα, ρούχα, σώματα, σημαίες και πλακάτ, μάτια χαμογελούσαν μέχρι τον ουρανό, χείλη τοξωτά πότε σχημάτιζαν πιο έντονα την καμπύλη κάθε που διασταυρώνονταν με υποψίες ελευθερίας, πότε ενώνονταν με άλλα, παλάμες και μπράτσα πλέκονταν αρμονικά, αναρίθμητες πατούσες ήταν πιο πολλές στιγμές στον αέρα απ’ ότι στη γη. Μέχρι και οι διαβάσεις στους πιο κεντρικούς δρόμους της Αθήνας έγιναν πολύχρωμες. Μία ημέρα κάθε χρόνο, η Αθήνα γίνεται πιο συμπεριληπτική, πιο ανεκτική, πιο πολύχρωμη, πιο ελεύθερη.
Ο θεσμός του Pride ανέκαθεν φορούσε πολιτικό μανδύα και στην καρδιά του διεκδικεί τα ίσα δικαιώματα για όλα τα άτομα της κοινωνίας, ανεξαρτήτως ταυτότητας και έκφρασης φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού, την αποδοχή του εαυτού ή της εαυτής όπως ακριβώς είναι και μια ανοιχτή κι ελεύθερη ζωή, χωρίς καταπίεση και κακοποίηση. Σχεδόν μισό αιώνα πριν γεννήθηκε το πρώτο σύγχρονο γκέι κίνημα στις ΗΠΑ, μετά από την βίαιη επιδρομή στο Stonewall, ενώ στην Ελλάδα για πρώτη φορά επιχειρήθηκε διοργάνωση ενός πολιτικού gay pride από το ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας) το 1980. Μόνο μετά από μια δεκαετία ξεκίνησαν οι ατομικές πρωτοβουλίες στο Λόφο Στρέφη, το Πεδίο του Άρεως και κάποιους κλειστούς χώρους. Το Athens Pride έφερε μαζί όλες τις ΛΟΑΤΚΙ+ ομάδες για πρώτη φορά το 2005 – με το Thessaloniki Pride να ακολουθεί το 2012, την Κρήτη το 2015 και την Πάτρα το 2016 – και φέτος αποδείχτηκε πιο μαζικό και ορατό από ποτέ, με την Βουλή να φωτίζεται για πρώτη φορά με τα χρώματα της ΛΟΑΤΚΙ σημαίας.
Εδώ και 26 χρόνια, μια διαφορετική ευρωπαϊκή πόλη κάθε χρόνο φιλοξενεί τον πανευρωπαϊκό θεσμό του Europride. Ποιες είναι όμως οι αλλαγές στην κοινωνία;
Η «Υπερηφάνεια», ή αλλιώς το Pride, είναι η μόνη ημέρα κατά την οποία τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα νιώθουν ότι μπορούν να είναι out and proud, την ώρα που τα straight cis άτομα έχουν την ελευθερία να εκφραστούν κατά πως θέλουν 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο.
Αλλά πέρα από πολιτική πράξη, το Pride είναι και γιορτή, γι’ αυτό βλέπουμε άτομα να διασκεδάζουν, να χορεύουν για την διαφορετικότητά τους, να βγάζουν κάποιες φορές τα ρούχα τους, γεγονός που λιγότερο φανερώνει υπερσεξουαλικοποίηση και περισσότερο μια ριζοσπαστική προβολή της απελευθέρωσης και της ασφάλειας που νιώθουν στον πολύ συγκεκριμένο και περιορισμένο χωροχρόνο του Pride, μακριά από πουριτανικές αντιλήψεις. Πίσω από τις «εκρήξεις» για το γυμνό σώμα και την σεξουαλική απελευθέρωση των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, κρύβεται μια ύπουλα μεταμφιεσμένη ομοφοβία, καθώς παρόμοιες διαμαρτυρίες δεν γίνονται, για παράδειγμα, για τις Απόκριες και τα «πρόστυχα» καρναβάλια. Δεν είναι παράδοξο ότι ο κόσμος σήμερα σοκάρεται από το γυμνό σώμα και την πράξη που μας φέρνει στον κόσμο (ή την προσομοίωσή της), αλλά έχει συνηθίσει και κανονικοποιήσει εικόνες βίας και αιματοχυσίας;
Τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου, δεν βλέπεις ανθρώπους του ίδιου φύλου να πιάνονται απ’ το χέρι. Αν και όποτε αποφασίσουν να το κάνουν, δεν είναι μια αυθόρμητη, γλυκιά πράξη μεταξύ δύο ανθρώπων, αλλά γίνεται μια πράξη γεμάτη προβληματισμούς και φόβο ή αποκτά ακτιβιστικό περιεχόμενο, χάνοντας την αρχική της τρυφεράδα. Ούτε βλέπεις τρανς άτομα να περπατάνε ξέγνοιαστα στους δρόμους, καθώς και, γενικότερα, άτομα να ντύνονται και να βάφονται όπως νιώθουν, κρυμμένα πίσω από τα «πρέπει» και τα «μη» μιας συντηρητικής, καθωσπρεπίζουσας κοινωνίας, η οποία δίνει περισσότερη σημασία στο φαίνεσθαι και όχι στο είναι, όχι στο δικαίωμα αυτοδιάθεσης της καθεμιάς και του καθενός και σίγουρα όχι στην ψυχική υγεία, η οποία βιάζεται καθημερινώς. Για να μην αναφερθούμε στις επιθέσεις και τις δολοφονίες ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, μόνο και μόνο επειδή είχαν διαφορετική ταυτότητα φύλου.
Η ομοφοβία, η τρανσφοβία κι ο σεξισμός, επιπλέουν ακόμη στην θάλασσα που λέγεται ελληνική κοινωνία. Η βάρκα στην οποία βρίσκονται ονομάζεται φεμφοβία (εξ ου και το φετινό σλόγκαν, «ΠΑΡΟΥΣΑ») και εκδηλώνεται με διακρίσεις, απέχθεια και κακοποίηση προς τα φεμ υποκείμενα, τα οποία θεωρούνται κατώτερα, σύμφωνα με τον πατέρα ουκ ολίγων δεινών, την πατριαρχία. Εν ολίγοις, για να βουλιάξει στον βυθό της λήθης ο μισογυνισμός, είτε εσωτερικευμένος, είτε όχι τόσο, πρέπει να δοθεί ορατότητα σε ζητήματα φύλου και διαφορετικότητας, να δημιουργηθεί ουσιαστικός χώρος διαλόγου, να ενισχυθεί η παιδεία και να επιτευχθούν οι πολιτικές διεκδικήσεις της κοινότητας για ισότητα.
Από την στιγμή όμως ο «Ποσειδώνας» που κρατάει τα ηνία της κοινωνίας, είτε αδυνατεί να δαμάσει τα κύματα είτε εν πλήρει γνώση του κλείνει τα μάτια, αφήνοντας τον φασισμό και τις σεξιστικές, ομοφοβικές, τρανσφοβικές, ενδοοικογενειακές επιθέσεις να ξεβράζουν θύματα στην στεριά, τα πλάσματα αυτά θα συνεχίσουν να κολυμπούν υπερήφανα κόντρα στο ρεύμα, ψάχνοντας για το οξυγόνο της ελευθερίας και της ισότητας.
Δύο πίνακες από την πιο πρόσφατη έρευνα του FRA, που αναφέρονται η πρώτη σε περιστατικά βίας απέναντι στα τρανς άτομα και η δεύτερη σε μετανάστευση σε άλλη χώρα εντός ΕΕ, στην οποία τα ΛΟΑΤ+ άτομα δεν μπόρεσαν να απολαύσουν εξίσου με straight άτομα τα δικαιώματά τους.
