Συνεχίζοντας τη συζήτηση πολιτιστικών αντικειμένων που μπορεί να επηρεάσουν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, παρά το γεγονός ότι παρουσιάζεται ως «ελαφριά ψυχαγωγία», το επεισόδιο VIII της σειράς Star Wars παρουσιάζει μερικά ενδιαφέροντα σημεία.
Ως μια αλληγορία (εσκεμμένη ή μη) της εποχής στην οποία ζούμε, στην οποία οι «κακοί» φαίνεται να έχουν το πάνω χέρι, η ταινία αρνείται να δώσει το συνηθισμένο απλοϊκό σενάριο καλού εναντίον κακού. Η ύπαρξη είναι γεμάτη από ατυχήματα, καλοί άνθρωποι κάνουν τρομερά λάθη και κακοί άνθρωποι είχαν λίγες επιλογές και δεν είναι τελείως κακοί ούτως ή άλλως. Δυστυχώς αυτές οι αποχρώσεις διατρέχουν τον κίνδυνο να χαθούν μέσα στη βία, πάντα εκεί, ναι, εν τέλει λέγεται Star Wars (Πόλεμος των Άστρων)!
Η πνευματική εργασία που χαρακτήρισε το πρώτο σίκουελ και κατά κάποιο τρόπο χάνεται στα ακόλουθα πρίκουελ ξαναεπιστρέφει, ίσως βαθύτερη και πιο μεταμορφωτική απ’ ό,τι στα προηγούμενα έργα.
Εδώ τα λόγια σοφίας του Μάστερ Γιόντα «η αποτυχία ο μεγαλύτερος δάσκαλος είναι» σημαδεύουν ένα ενδιαφέρον σημείο. Όταν βαθιές υπαρξιακές ιδέες διαπερνούν τη λαϊκή κουλτούρα, εξακολουθεί να υπάρχει ελπίδα για την αγαπημένη μας και εμπόλεμη ανθρωπότητα. Στην ωθούμενη από την επιτυχία, υπερ-ανταγωνιστική, νεοφιλελεύθερη κοινωνία μας το να αναγνωρίζεται η σημασία της αποτυχίας δεν θα μπορούσε να είναι πιο πρόσφορο.
Αποτυχία, ο μεγάλος αφυπνιστής στο νόημα της ζωής
«Σε διάρκεια πολλών ημερών ανακάλυψα αυτό το μεγάλο παράδοξο: εκείνοι που έφεραν την αποτυχία στην καρδιά τους μπόρεσαν να φωτίσουν τον έσχατο θρίαμβο, εκείνοι που αισθάνθηκαν θριαμβευτές ξέμειναν στο δρόμο σα φυτά σε σκόρπια και ξέθωρη ζωή. Σε διάρκεια πολλών ημερών έφτασα εγώ στο φως από τις σκοτεινότερες σκοτεινιές, οδηγημένος όχι από τη διδασκαλία, αλλά από τον διαλογισμό».
Αυτές οι πρώτες λέξεις στο κεφάλαιο III του Σίλο στο «Να Εξανθρωπίσουμε τη Γη», πριν από πολλά πολλά χρόνια, με εξέπληξαν, με αναστάτωσαν και αργότερα με ανακούφισαν, καθώς η αποτυχία μου στο να «ταιριάξω» πλήρως στις αξίες του συστήματος γύρω μου έγινε ο δείκτης προς έναν δρόμο γεμάτο ανακαλύψεις και πολύτιμες εμπειρίες που μοιράστηκα με εξαιρετικούς φίλους.
Χρόνια αργότερα, το 2004, ο Σίλο επέστρεψε στο θέμα:
«Αγαπημένοι φίλοι,
Αποτύχαμε… αλλά επιμένουμε!
Αποτύχαμε αλλά επιμένουμε στο σχέδιό μας να εξανθρωπίσουμε τον κόσμο.
Αποτύχαμε και θα συνεχίσουμε να αποτυγχάνουμε μία και χίλιες φορές ακόμα επειδή ανεβήκαμε στα φτερά ενός πτηνού που ονομάζεται «Απόπειρα» και που πετά πάνω από τις απογοητεύσεις, τις αδυναμίες και τις μικρότητες.
Είναι η πίστη στο πεπρωμένο μας, είναι η πίστη στο δίκαιο της δράσης μας, είναι η πίστη σε μας τους ίδιους, είναι η πίστη στο ανθρώπινο ον, η δύναμη που δίνει ζωή στο πέταγμά μας.
Επειδή δεν είναι το τέλος της Ιστορίας, ούτε το τέλος των ιδεών, ούτε το τέλος του ανθρώπου, ούτε και είναι ο οριστικός θρίαμβος της κακίας και της χειραγώγησης. Μπορούμε πάντοτε να προσπαθούμε ν’ αλλάξουμε τα πράγματα και ν’ αλλάξουμε εμάς τους ίδιους.
Αυτή είναι η προσπάθεια την οποία αξίζει να ζούμε, επειδή είναι η συνέχιση των υψηλότερων επιδιώξεων των καλών ανθρώπων που προηγήθηκαν από εμάς. Είναι η προσπάθεια την οποία αξίζει να ζούμε επειδή είναι η παρακαταθήκη για τις μελλοντικές γενιές που θ’ αλλάξουν τον κόσμο.
Δυο σπουδαίες ψυχές που αγωνίστηκαν ενάντια στη διάκριση και την αδικία συνοδεύουν τη συνάντησή μας. Οδηγοί και εμπνευστές της μη-βίας: ο Μαχάτμα Γκάντι και ο Λούθερ Κινγκ, γνώρισαν την αποτυχία αλλά ποτέ δεν σταμάτησαν την προσπάθειά τους. Σήμερα είναι πολύ παρόντες τόσο στο νου όσο και στην καρδιά μας.»
Ο Dario Ergas αναπτύσσει περαιτέρω τη σημασία της αποτυχίας στο blog του (στα ισπανικά):
«Η πρώτη δυσκολία είναι ότι δεν είναι αλήθεια ότι ψάχνω για το νόημα στη ζωή μου, τις περισσότερες φορές βιώνω ότι η ζωή μου έχει νόημα. Είναι πολύ δύσκολο να αναζητάς κάτι που νομίζεις ότι έχεις ήδη. Ωστόσο, σε αυτές τις εποχές ταχείας αλλαγής, τα γεγονότα χτυπούν τις πεποιθήσεις μας και αυτό προκαλεί τόσο μεγάλη οδύνη που τελικά αναγνωρίζουμε ότι είμαστε εντελώς χαμένοι και η ζωή μας δεν έχει νόημα. Αυτές οι ψυχρολουσίες της ζωής ξανά και ξανά είναι η εμπειρία που ονομάζουμε αποτυχία. Έχουμε μπερδέψει το νόημα της ζωής με τα όνειρα και τις επιθυμίες μας. Όταν τα όνειρα αυτά αποτύχουν, ξυπνάμε από την ψευδαίσθηση και συνειδητοποιούμε ότι είμαστε χαμένοι και χωρίς πραγματικό νόημα. Η αποτυχία επιτρέπει στη συνείδηση να ελευθερωθεί για μια στιγμή από τη φυλακή των ονειροπολημάτων. Αυτή η εμπειρία της αποτυχίας είναι πολύ σημαντική και είναι πολύ δύσκολο να προϋποτίθεται. Η εμπειρία της αποτυχίας βιώνεται από όλους, αλλά μόνο μερικοί την αναγνωρίζουν και πολλοί την κρύβουν ή την αρνούνται. Όταν κρύβουμε ή απορρίπτουμε τις αποτυχίες μας, πέφτουμε στην μνησικακία, την κατάθλιψη ή τον πανικό. Η αναγνώριση της αποτυχίας μάς ξυπνά από την ψευδαίσθηση που φυλακίζει τη συνείδηση και μας αφήνει ελεύθερους να ξεκινήσουμε μια καινούρια αναζήτηση. Αυτός είναι ο λόγος που λέμε ότι αυτή η αναζήτηση και αυτή η διδασκαλία είναι «για εκείνους που έφεραν την αποτυχία στην καρδιά τους».
Σχετικά με τη Δύναμη
Για όσους έχουν βιώσει την πραγματική Δύναμη, που δίνει ενέργεια στο σώμα και το μυαλό (όχι τόσο καλή για να ανυψώνεις μεγάλους βράχος ή για να σηκώνεις διαστημόπλοια από λίμνες), με την ικανότητά της να δίνει μια κατεύθυνση στην ύπαρξη με νόημα, ενωτική και υπερβατική, υπάρχει μια συγκεκριμένη σκηνή που χτυπά σε ένα συγκεκριμένο σημείο.
Η ταινία επιστρέφει κάνοντας τη Δύναμη κεντρική στη δυνατότητα απελευθέρωσης, αλλά σε αντίθεση με τα προηγούμενα επεισόδια καθιστά σαφές ότι δεν μπορεί να είναι κληρονομιά ενός ατόμου ή μιας ομάδας. Αυτό θα ήταν μια πράξη ματαιοδοξίας. Είναι παντού και διαθέσιμη σε όλους. Δεν είναι κάτι που κάποιος «λαμβάνει», αλλά μάλλον κάτι που «ξυπνά» μέσα σε κάποιον, με άλλα λόγια μια πράξη με πρόθεση.
Κάποιες ανθρώπινες δραστηριότητες και παραγωγές, είτε καλλιτεχνικές, επιστημονικές, πολιτικές κ.λπ., μεταδίδουν σήματα από τη βαθιά και ιερή πηγή έμπνευσης που κινεί τον κόσμο. Έρχονται αναμεμειγμένα με τον υπόλοιπο θόρυβο που απαρτίζει τον πολιτισμό μας, τη βίαιη και απάνθρωπη κοινωνία μας. Είναι δύσκολο να ανιχνευθούν όταν συσκευάζονται σε ένα blockbuster που βγάζει τόσα χρήματα. Και όμως, το να τα ανιχνεύσεις και να συνδεθείς με άλλους αρμονικά, ανοίγει το δρόμο προς την απελευθέρωση. Υπάρχουν λίγες επιλογές που μπορούμε να κάνουμε με πλήρη ελευθερία, καθώς τα γεγονότα εξαρτώνται και καθορίζουν ένα μεγάλο μέρος αυτού που συμβαίνει στη ζωή μας. Η απόπειρα να συνδεθούμε με τη ροή της ενέργειας που διαμένει στα βαθιά στρώματα της συνείδησής μας είναι μία από αυτές.