Συμπληρώθηκαν 3 χρόνια αυτές τις μέρες από το θάνατο του Άαρον Σβαρτς, ενός εμπνευσμένου πολιτικού ακτιβιστή που έδωσε σειρά αγώνων για την ανοιχτή πρόσβαση των πνευματικών δικαιωμάτων μέσω του διαδικτύου έτσι ώστε η πληροφορία να μην είναι προνόμιο όσων μπορούν να την αγοράσουν.
Ο Σβαρτς είχε ενεργό συμμετοχή, μεταξύ άλλων, στη δημιουργία του creative commons, εισήγαγε το RSS feed, έφτιαξε την ανοιχτή βιβλιοθήκη (Open Library), έγραφε συνεχώς με ιδιαίτερη ευαισθησία και καθαρή πολιτική θέση στο μπλογκ του. Αντιμετωπίζοντας ποινή φυλάκισης μέχρι και 35 έτη από τις αμερικανικές αρχές βρέθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2013 κρεμασμένος στο σπίτι του. Η κύρια κατηγορία που του απεύθυναν ήταν αυτή της ηλεκτρονικής απάτης, επειδή κατέβασε από το JSTOR (ηλεκτρονική βιβλιοθήκη επιστημονικών άρθρων και περιοδικών) χιλιάδες επιστημονικά άρθρα και περιοδικά, τα οποία διέθεσε δημόσια και για τα οποία μέχρι τότε οι φοιτητές πλήρωναν συνδρομή για να τα αποκτήσουν, την ίδια στιγμή που οι συγγραφείς τους για να δημοσιευθούν εκεί τα κείμενα έχαναν το δικαίωμα της πνευματικής τους ιδιοκτησίας).
Είναι μια ευκαιρία, νομίζω, να ξαναθυμηθούμε το κείμενο-μανιφέστο που είχε γράψει για το κίνημα της Ανοιχτής Πρόσβασης. Αξίζει τον κόπο να δώσετε λίγο χρόνο και να διαβάσετε τις θέσεις του Σβαρτς, που έχω την εντύπωση ότι ως μέρος των διεκδικήσεων των κοινωνικών κινημάτων θα μας απασχολήσουν έντονα εντός του 2016. Η ελληνική μετάφραση ανήκει στον Ντίνο Στάμου και τον Νίκο Κόκκαλη και πρωτοδημοσιεύθηκε στο διαδικτυακό τόπο www.Barikat.gr.
Μανιφέστο για το αντάρτικο της Ανοιχτής Πρόσβασης
Η πληροφορία είναι δύναμη. Αλλά σαν κάθε μορφή δύναμης υπάρχουν αυτοί που θέλουν να τη κρατήσουν για τους εαυτούς τους. Η παγκόσμια επιστημονική και πολιτισμική κληρονομιά του κόσμου, δημοσιευμένη ανα τους αιώνες σε βιβλία και περιοδικά, αρχίζει να ψηφιοποιείται όλο και περισσότερο και να μένει στα χέρια μιας χούφτας ιδιωτικών εταιρειών. Θέλεις να διαβάσεις papers τα οποία έχουν διάσημα επιστημονικά επιτεύγματα; Πρέπει να δώσεις τεράστια ποσά σε εκδότες σαν την Reed Elsevier.
Απέναντι σε αυτό υπάρχουν εκείνοι οι οποίοι αντιστέκονται. Το κίνημα του Open Access πολεμάει σκληρά προκειμένου να διασφαλίσει πως οι επιστήμονες δεν θα παραχωρήσουν τα copyrights, αλλά αντίθετα θα δημοσιεύσουν τη δουλειά στο Internet, ώστε ο καθένας να έχει τη δυνατότητα να τη διαβάσει. Αλλά ακόμα και αν αυτό γίνει, αυτό θα ισχύει μόνο για δημοσιεύσεις που θα γίνουν στο μέλλον. Ο,τιδήποτε έχει δημοσιευτεί με copyright μέχρι τώρα θα έχει ήδη χαθεί.
Αυτό είναι μεγάλο τίμημα. Να επιβάλεις σε ακαδημαϊκούς να πληρώνουν χρήματα ώστε να διαβάσουν τη δουλειά των συναδέλφων τους; Να σκανάρεις ολόκληρες βιβλιοθήκες, αλλά μόνο να αφήνεις τα παιδιά στη Google να τις διαβάσουν; Να παρέχεις επιστημονικά άρθρα στα καλύτερα πανεπιστήμια του Πρώτου Κόσμου, αλλά όχι στα παιδιά του Παγκόσμιου Νότου; Είναι εξωφρενικό και μη αποδεκτό.
«Συμφωνώ», μπορεί να λένε πολλοί, «αλλά τι μπορώ να κάνω; Οι εταιρείες κρατάνε τα δικαιώματα, βγάζουν τεράστια ποσά χρεώνοντας τη πρόσβαση, και είναι απόλυτα νόμιμο — τίποτα δε μπορούμε να κάνουμε για να τους σταματήσουμε». Κι όμως, υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε, κάτι το οποίο ήδη γίνεται: να το αντιπαλέψουμε.
Εσάς με τη πρόσβαση σε αυτές τις πηγές δηλαδή φοιτητές, βιβλιοθηκάριοι και επιστήμονες, σας έχει δοθεί ένα προνόμιο. Εσείς παίρνετε μέρος σε αυτό το συμπόσιο της γνώσης, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος είναι κλειδωμένος απ’ έξω. Αλλά δε χρειάζεται — στη πραγματικότητα, ηθικά, δε μπορείτε— να κρατήσετε αυτό το προνόμιο για τον εαυτό σας. Έχετε το καθήκον να το μοιραστείτε με το κόσμο. Και πρέπει: να μοιραστείτε τους κωδικούς σας με τους συναδέλφους σας και να «κατεβάσετε» για τους φίλους σας.
Στο μεταξύ, εσείς που έχετε κλειδωθεί απ’ έξω, μη στέκεστε άπραγοι. Κρυφοκοιτάξτε μέσα από τρύπες και πηδήξτε πάνω από φράχτες, ελευθερώστε την πληροφορία που είναι κλειδωμένη από τους εκδότες και μοιραστείτε την με τους φίλους σας.
Αλλά όλη αυτή η πράξη μένει στο σκοτάδι, κρυμμένη στον υπόκοσμο. Τη λένε κλοπή ή πειρατεία, λες και το να μοιραστείς τη γνώση είναι ηθικά το ίδιο με το να λεηλατείς ένα πλοίο και να σκοτώνεις το πλήρωμά του. Αλλά το να μοιράζεσαι δεν είναι ανήθικο — είναι ηθικά επιτακτικό. Μόνο αυτοί που είναι τυφλωμένοι από την απληστία θα αρνιόντουσαν να δώσουν ένα αντίγραφο στο φίλο τους.
Οι μεγάλες πολυεθνικές, φυσικά, είναι τυφλωμένες από απληστία. Οι νόμοι κάτω από τους οποίους λειτουργούν το απαιτούν — οι μέτοχοι θα ξεσηκώνονταν για κάτι λιγότερο. Και οι πολιτικοί τους οποίους έχουν εξαγοράσει τους υποστηρίζουν, περνάνε νόμους οι οποίοι τους δίνουν την αποκλειστική δύναμη να αποφασίζουν ποιος θα έχει ένα αντίγραφο.
Δεν υπάρχει δικαιοσύνη με το να ακολουθείς μη δίκαιους νόμους. Ήρθε η ώρα να έρθουμε στο φως, στη μεγάλη παράδοση της κοινωνικής ανυπακοής, να δηλώσουμε την αντίθεσή μας στην ιδιωτική κλοπή της δημόσιας κουλτούρας.
Πρέπει να πάρουμε την πληροφορία, όπου και αν είναι αποθηκευμένη, να κάνουμε αντίγραφα, να τα μοιράσουμε στο κόσμο. Πρέπει να πάρουμε ότι δεν έχει copyright και να το βάλουμε στο αρχείο. Χρειάζεται να αγοράσουμε κρυφές βάσεις δεδομένων και να τις δημοσιοποιήσουμε στο Web. Πρέπει να κατεβάσουμε επιστημονικά άρθρα και να τα ανεβάσουμε στα δίκτυα διαμοιρασμού αρχείων. Πρέπει να παλέψουμε για αντάρτικο ανοιχτής πρόσβασης.
Με αρκετούς από εμάς, σε όλο το κόσμο, όχι μόνο θα καταφέρουμε να στείλουμε ένα δυνατό μήνυμα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της γνώσης — αλλά θα την κάνουμε παρελθόν.
Εσύ θα έρθεις μαζί μας;
Μετά από σχόλιο της διαδικτυακής φίλης Ιωάννας Μπαλάφα, παραθέτω το ντοκυμαντέρ “The Internet’s own Boy” που είναι αφιερωμένο στη ζωή και το όραμα του Σβαρτς. Το ντοκυμαντέρ έχει ελληνικούς υπότιτλους.
Παρεμφερή άρθρα από την Pressenza:
