Το παρόν κείμενο είναι της Ειρήνης Κοκκορού*

Η έκθεση έργων του Mario Mertz – Numbers are Prehistoric, παρουσιάζεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα, από τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, σε συνεργασία με το Fondazione Merz.

Ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του κινήματος της Arte Povera (Φτωχή Τέχνη), ο ιταλός καλλιτέχνης Mario Mertz (1925 – 2003) συνυφαίνει στο εικαστικό έργο του την τέχνη, την πολιτική και τη ζωή. Το έργο του, παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε μουσειακό χώρο στην Ελλάδα.

Η Έκθεση αυτή πραγματοποιείται σε μια κρίσιμη ανθρωπιστικά και πολιτικά περίοδο, όπου έννοιες , ανάγκες, αξίες επαναξιολογούνται, υπό το βάρος μάλιστα μιας ιδιαίτερα «άγριας» πραγματικότητας. Σε αυτή ειδικά την περίοδο η δυναμική των έργων του καλλιτέχνη η οποία τοποθετεί την πολιτική στον ίδιο κύκλο με την ύπαρξη και τη φύση μέσα από το σύμβολο της ελικοειδούς σπείρας έχει ιδιαίτερη αξία. Το κίνημα της Arte Povera ως θέση πολιτική επαναπροσδιορίζει το νόημα του φευγαλέου και του ευμετάβλητου μέσα από φυσικά, ευτελή, μα πλούσια αισθητηριακά υλικά όπως το γυαλί, το ξύλο, το χαρτί. Υλικά με πνευματική ενέργεια, σύμφυτα με τον άνθρωπο. Ευνοώντας μέσα από εικαστικά έργα με τέτοια υλικά την ανταλλαγή μεταξύ αντίθετων πόλων ενέργειας, βασίζεται στην ανεκτικότητα και την ανταλλαγή ως αξίες και τρόπους σύνδεσης και όχι στην αποδοτικότητα και τη συνεκτικότητα. Καταθέτει μια διαμαρτυρία ενάντια στον υλισμό, την τυποποίηση, την στεγανοποίηση και την «ψευδή» αποδοτικότητα του καπιταλισμού. Επιτυγχάνει τη σύνδεση του θεατή με το έργο ενεργοποιώντας του μνήμες και συνειρμούς. Είναι η σύνδεση του θεατή με το έργο που του δίνει υπόσταση και όχι το ίδιο το έργο ως απόδοση. Είναι η ανταλλαγή ενέργειας που το προσδιορίζει και το επεκτείνει στο χώρο και το χρόνο.

Κλίνοντας προς τέτοιες δυναμικές ενέργειας η Τέχνη του Mario Mertz παραμένει και σήμερα ένα πολύ δυνατό υπαρξιακό και πολιτικό σχόλιο.

Σε μια περίοδο δραματικών αλλαγών σε κάθε επίπεδο, αλλαγών που στα θεμέλιά τους αντιμάχονται ο αβυσσαλέος φανατισμός και η καρπίζουσα αλληλεγγύη, είναι επιτακτική ανάγκη ο καθένας ατομικά αλλά και ως σύνολα -συσπειρωμένοι σε συλλογικότητες – να στρεφόμαστε σε δυναμικές ενέργειας.

Ο Mario Mertζ επισημαίνει με το έργο του τις αντανακλάσεις που υπάρχουν στις σχέσεις τέχνης, φύσης, πολιτικής. Αντανακλάσεις που επισημαίνουν με τη σειρά τους τον δυνητικό πολλαπλασιασμό της ενέργειάς τους.

Σύμφωνα με το εικαστικό σχόλιό του:
“Η ζωντανή φαντασία βρίσκεται σε αέναη κίνηση.
Τα οράματα βρίσκονται σε αέναη κίνηση.
Οι αριθμοί ζωντανεύουν αενάως.
Οι εικόνες μεταλλάσσονται σε αέναα οράματα.
Μεταλλάσσονται σε οράματα και εικόνες σε αέναη κίνηση με τη δύναμη της ενέργειάς τους”.

Μαθηματικός ο ίδιος χρησιμοποίησε τη μαθηματική ακολουθία ως έμβλημα της δυναμικής που εκφράζει την εξέλιξη στον οργανικό κόσμο και κατ΄ επέκταση στην κοινωνική αλληλεπίδραση και στην πολιτική δράση.

Στις μέρες μας που ο κοινωνικός ιστός διαρρηγνύεται βάναυσα, έχει ιδιαίτερη αξία η εικαστική επισήμανση του Μ. Μertz:
“Τι θα ήταν οι αριθμοί από το 1 έως το 9 εάν δεν σχημάτιζαν σχέσεις. Τίποτα θα ήταν νεκρά σημεία».

Η έκθεση περιλαμβάνει κείμενά του, σε μορφή ποίησης ή μανιφέστου:
1 Ελευθερία να διαβάζεις στη φυλακή
1 Ελευθερία να ζωγραφίζεις
2 Ελευθερία να φύγεις
3 Ελευθερία να δώσεις κάτι σε κάποιον
5 Ελευθερία να μπεις τυχαία σε πολιτική συζήτηση
8 Ελευθερία να υποστείς διακήρυξη εχθρικότητας
13 Ελευθερία να αντέχεις το βάρος της υπομονής
21 Ελευθερία να έχεις τρεις αντίθετες ιδέες
34 Ελευθερία να λάβεις μια κατηγορία χωρίς να την αξίζεις
55 Ελευθερία να μην πιστεύεις πως είσαι αιχμάλωτος της οικονομίας
89 Ελευθερία να είσαι ηθικολόγος σε αντίξοες συνθήκες
144 Ελευθερία να μην πιστεύεις σε μια γενίκευση
Το έργο του Mertz -Igloo con albero (1969), μια εμβληματική φόρμα, ως σύμβολο ο ουρανός – ο θόλος κάτω από τον οποίο ζούμε, επισημαίνεται μέσω της επανάληψης σε μια σειρά έργων του ως το μόνο καταφύγιο του ανθρώπου. Επανατοποθετεί έτσι, μέσω της σειράς αυτών των έργων του, τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες: καταφύγιο, τροφή και ουσιαστική σχέση με τη Φύση, έναντι των κατασκευασμένων συσσωρευτικών καταναλωτικών αναγκών. Για τον Μertz σύμφωνα με τον επιμελητή της έκθεσης Paolo Colompo «η επαφή με τη φύση σημαίνει να ΄ρχεσαι αντιμέτωπος με το Υψηλό, πέραν της σφαίρας του Ωραίου».

Η Ελικοειδής Σπείρα – σύμβολο της δυναμικής της ενέργειας, που συμβολικά επανέρχεται στο έργο του καλλιτέχνη, μας επισημαίνει και ακούραστα μας ρωτά, προκαλώντας μας να πάρουμε θέση:
«Τι κάνετε;»

 

————————–

Πληροφορίες έκθεσης:
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Μέγαρο Σταθάτου
Βας. Σοφίας και Ηροδότου 1, Αθήνα.
Διάρκεια: 22 Οκτωβρίου 2015 – 31 Ιανουαρίου 2016

————————–
*Η Ειρήνη Κοκκορού είναι 50 ετών, γεννήθηκε και μεγαλώνει στη Σπάρτη. Σπούδασε Κοινωνική Εργασία .Εδώ και είκοσι και πλέον χρόνια δουλεύει στην προσχολική εκπαίδευση με ομάδες ανάπτυξης και δημιουργικότητας. Με παιδιά και γονείς. Πιστεύει με πάθος στη μαθητεία και στην συν- κίνηση μέσω της συνάντησης. Ειδικεύεται στην εικαστική θεραπεία και παιδί.