Η τεράστια εισροή προσφύγων που φτάνουν στην Ευρώπη περνώντας από την Ελλάδα δεν είναι κάτι καινούργιο, παρά το γεγονός ότι το 2015 υπήρξε αξιοσημείωτη αύξηση των εισροών: 450.000 άνθρωποι, κυρίως από τη Συρία, το Αφγανιστάν και σε μικρότερο βαθμό από το Ιράκ.
Αν και στο παρελθόν οι αριθμοί αυτοί ήταν μικρότεροι, ωστόσο η μεταχείριση αυτών των ανθρώπων ήταν τόσο σκληρή, ώστε να υπάρξουν αρκετές καταγγελίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη Διεθνή Αμνηστία, τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα, έως και τον Επίτροπο της ΕΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Nils Muiznieks. Οι παράνομοι μετανάστες παρέμεναν έως και ενάμιση χρόνο σε κέντρα κράτησης και οι διαδικασίες χορήγησης ασύλου ήταν εξαιρετικά χρονοβόρες. Ορισμένες φορές αφήνονταν ελεύθεροι και στη συνέχεια βρίσκονταν ξανά υπό κράτηση.
Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, με τη νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και την ανάληψη καθηκόντων από πλευράς μιας δικηγόρου γνωστής για την προσήλωσή της στα ανθρώπινα δικαιώματα, ως υπεύθυνης για τη Μεταναστευτική Πολιτική, στο αρμόδιο υπουργείο. Δημιουργήθηκε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων για να διευκολυνθούν και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες χορήγησης ασύλου και τα κέντρα κράτησης έκλεισαν και αντικαταστάθηκαν από τέσσερα ανοιχτά Κέντρα Υποδοχής Μεταναστών, από τα οποία μπορεί κάποιος να φύγει οποιαδήποτε στιγμή. Από τον Πειραιά και το κέντρο της Αθήνας ξεκίνησαν να αναχωρούν λεωφορεία με προορισμό τα Σκόπια και τη Σερβία, από όπου στη συνέχεια οι πρόσφυγες συνεχίζουν την πορεία τους προς το βορρά. Έχει αλλάξει έως και η ονοματολογία: από «παράνομοι μετανάστες» μετονομάστηκαν σε «πρόσφυγες».
Αυτή η αλλαγή προκάλεσε τις αντιδράσεις των πιο συντηρητικών στοιχείων, όπως είναι η Χρυσή Αυγή, και ένα μεγάλο μέρος των ΜΜΕ, που στις συνήθεις τρομοκρατικές τους εκστρατείες κατά των προσφύγων, ενέταξαν και επιθέσεις δυσφήμισης κατά της νέας υπουργού. Όπως όμως συνέβη και σε άλλες χώρες, αυτό ενέπνευσε πολλούς ανθρώπους να προσφέρουν βοήθεια και αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες. Οι κάτοικοι νησιών όπως η Λέσβος, η Λέρος, η Κως και η Σάμος, όπου εξακολουθούν να φτάνουν έως και 2.000 άτομα την ημέρα, κινητοποιήθηκαν για τη συλλογή και τη διανομή τροφίμων και ειδών ένδυσης. Στην Κω οι κάτοικοι συχνά έφτασαν σε σύγκρουση με το Δήμαρχο, ο οποίος υποστηρίζει τη Χρυσή Αυγή, και δεν διστάζει να παρεμποδίσει τις πρωτοβουλίες αλληλεγγύης και τα κυβερνητικά μέτρα. Στα μέσα του Αυγούστου, περίοδος που συμπίπτει με τη συνήθη περίοδο των διακοπών, στην Αθήνα και σε άλλα μέρη, συμπεριλαμβανομένων και των συνόρων με τα Σκόπια, ενώσεις και πολίτες οργανώθηκαν για να προσφέρουν φαγητό, να φροντίσουν τα μικρά παιδιά, να παράσχουν υγειονομική περίθαλψη, κ.λπ. Στον Πειραιά παρέχονται ακόμη και τώρα 500 γεύματα την ημέρα για τους πρόσφυγες, αλλά και για τους άστεγους Έλληνες. Το Facebook έγινε ένα χρήσιμο εργαλείο ενημέρωσης και συντονισμού για την αντιμετώπιση των πλέον επειγουσών αναγκών και την αντιμετώπισή τους κάθε μέρα. Παράλληλα με αυτό το απίστευτο κύμα αλληλεγγύης που εκδηλώθηκε, εμφανίστηκαν, επίσης, περιπτώσεις ατόμων που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση, ζητώντας υπέρογκα ποσά για την παροχή τροφίμων ή για τη μεταφορά με ταξί, καθώς επίσης και εγκληματίες που συνεργάζονται με εκείνους οι οποίοι πληρώνονται αδρά για να μεταφέρουν τους πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Η κατάσταση θα μπορούσε να κλιμακωθεί εκ νέου, με τη νέα κυβέρνηση που ανέλαβε την εξουσία μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου: η δικηγόρος-ακτιβίστρια αντικαταστάθηκε από ένα νέο υπουργό μετανάστευσης που υπαινίχθηκε το ενδεχόμενο επαναλειτουργίας των κέντρων κράτησης, αλλά αυτή τη φορά «με σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα». Ωστόσο εξακολουθεί να υπάρχει μια νότα αισιοδοξίας: αυτό το κύμα αλληλεγγύης προς τους μετανάστες εκδηλώθηκε εν μέσω της πιο σοβαρής οικονομικής κρίσης που πλήττει τον ελληνικό λαό.
Ευχαριστούμε τους Mαριανέλλα Κλώκα και Jai Mexis για τις παρεχόμενες πληροφορίες.
