Μια έκρηξη στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ το 1986 σκόρπισε ένα ραδιενεργό σύννεφο σε μεγάλα τμήματα της Σοβιετικής Ένωσης, που σήμερα είναι τα εδάφη της Λευκορωσίας, της Ουκρανίας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Σχεδόν 8,4 εκατομμύρια άνθρωποι στις τρεις αυτές χώρες εκτέθηκαν στη ραδιενέργεια.
Η σοβιετική κυβέρνηση αναγνώρισε την ανάγκη διεθνούς βοήθειας μόλις το 1990. Την ίδια χρονιά η Γενική Συνέλευση υιοθέτησε το ψήφισμα 45/190, με το οποίο ζητούσε «διεθνή συνεργασία για την αντιμετώπιση και τον μετριασμό των συνεπειών στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ». Αυτή ήταν η αρχή της εμπλοκής των Ηνωμένων Εθνών στην αποκατάσταση του Τσερνόμπιλ. Συστάθηκε μια διυπηρεσιακή ομάδα εργασίας για το συντονισμό της συνεργασίας στην περιοχή. Το 1991 τα Ηνωμένα Έθνη δημιούργησαν το Καταπιστευματικό Ταμείο του Τσερνόμπιλ. Από το 1986, οι οργανισμοί του ΟΗΕ και οι σημαντικότερες οργανώσεις έχουν δρομολογήσει και υλοποιήσει περισσότερα από 230 διαφορετικά έργα έρευνας και βοήθειας στους τομείς της υγείας, της πυρηνικής ασφάλειας, της αποκατάστασης, του περιβάλλοντος, της παραγωγής καθαρών τροφίμων και της ενημέρωσης.
Το 2002 τα Ηνωμένα Έθνη ανακοίνωσαν μια αλλαγή στη στρατηγική του Τσερνόμπιλ, εστιάζοντας σε μια μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή προσέγγιση. Το UNDP και τα περιφερειακά του γραφεία στις τρεις πληγείσες χώρες ανέλαβαν την ηγεσία στην εφαρμογή της νέας στρατηγικής. Υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει στην πληγείσα περιοχή. Για την παροχή υποστήριξης σε διεθνή, εθνικά και δημόσια προγράμματα που στοχεύουν στη βιώσιμη ανάπτυξη αυτών των περιοχών, το 2009 ο ΟΗΕ εγκαινίασε το Διεθνές Δίκτυο Έρευνας και Πληροφόρησης για το Τσερνόμπιλ (ICRIN).
Στις 8 Δεκεμβρίου 2016 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο η 26η Απριλίου ορίστηκε ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης για την Καταστροφή του Τσερνόμπιλ. Στο ψήφισμά της, η Γενική Συνέλευση αναγνώρισε ότι τρεις δεκαετίες μετά την καταστροφή εξακολουθούν να υφίστανται επίμονες σοβαρές μακροπρόθεσμες συνέπειες και ότι οι πληγείσες κοινότητες και εδάφη αντιμετωπίζουν συνεχείς σχετικές ανάγκες. Η Γενική Συνέλευση καλεί όλα τα κράτη μέλη, τους αρμόδιους οργανισμούς του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και άλλους διεθνείς οργανισμούς, καθώς και την κοινωνία των πολιτών, να τιμήσουν την ημέρα με διάφορες δράσεις.
Πρόσφατες εξελίξεις.
Η ολοκλήρωση της τοποθέτησης του νέου ασφαλούς καταφυγίου πάνω από το παλιό καταφύγιο ήταν ένα σημαντικό ορόσημο που επιτεύχθηκε το 2019, με 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ που δόθηκαν από περισσότερα από 45 κράτη-χορηγούς μέσω κεφαλαίων που διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ). Το νέο ασφαλές καταφύγιο παραδόθηκε στην κυβέρνηση της Ουκρανίας στις 10 Ιουλίου 2019. Το εύρος του έργου όσον αφορά τη διεθνή συνεργασία είναι ένα από τα μεγαλύτερα που έχουν δει ποτέ το φως της δημοσιότητας στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας.
Δεδομένου ότι οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών έχουν μετατοπίσει την εστίασή τους από την ανθρωπιστική βοήθεια στην πρόληψη, την ανάκαμψη, την αποκατάσταση και την ανάπτυξη ικανοτήτων, υιοθετήθηκε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση βιώσιμης ανάπτυξης για την αντιμετώπιση των αναγκών των πληγεισών περιοχών και κοινοτήτων. Οι οργανισμοί, τα ταμεία και τα προγράμματα συνέχισαν να συνεργάζονται στενά με τις κυβερνήσεις της Λευκορωσίας, της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Ουκρανίας για την παροχή αναπτυξιακής βοήθειας στις κοινότητες που επλήγησαν από το Τσερνόμπιλ.
