Γράφει η Γεωργία Κανελλοπούλου
H Μιέν τεν Νταμ Πούτερς γύρισε κουρασμένη. Ήταν μοδίστρα και επέστρεφε πολύ αργά στο σπίτι. Ο άντρας της, οδηγός τραμ, την περίμενε και, μόλις την είδε, σηκώθηκε και της έδειξε χαρούμενος, χαρούμενος και ταυτόχρονα ανήσυχος, μερικά φέιγ βολάν.
Staakt! έγραφαν, μόνο αυτή λέξη. Staakt, δηλαδή απεργία. Τα αιτήματα ήταν μια στάλα ελευθερίας και να σταματήσουν οι διωγμοί των εβραίων.
Η Μιέν δεν ήταν εβραία, ούτε ο άντρας της ήταν, οι μοδίστρες που απέργησαν την άλλη μέρα δεν ήταν εβραίες, οι οδηγοί των τραμ δεν ήταν εβραίοι, ούτε οι περισσότεροι εργάτες, ούτε οι δημόσιοι υπάλληλοι. Αλλά αποφάσισαν να απεργήσουν γι’ αυτό που δεν ήταν οι ίδιοι!
Λίγες μέρες πριν, ολλανδικές φιλοναζιστικές παραστρατιωτικές ομάδες είχαν αρχίσει τις εφόδους σε σπίτια εβραίων, είχαν γίνει μάχες σώμα με σώμα στους δρόμους με αντιφασιστικές ομάδες όταν κρεμάστηκε στο πρώτο εβραικό μαγαζί «ανεπιθύμητος», και μέσα σε δυο μέρες 400 εβραίοι είχαν συλληφθεί και εξαφανιστεί. Και οι Ολλανδοί, έστω μια μερίδα των Ολλανδών, αυτό δεν το δέχτηκε. Ήθελαν τους γείτονες τους ζωντανούς, ήθελαν παρόντες τους φίλους τους που γέμιζαν πολυχρωμία τις πόλεις με τη δική τους κουλτούρα, δεν τους ένοιαζε αυτούς τους απεργούς να κερδίσουν κανένα σπιτάκι, κανένα χρυσοπωλείο, ή έναν πίνακα ζωγραφικής κλεμμένο από εβραικό σπίτι – μόνο λίγη αξιοπρέπεια ήθελαν να κερδίσουν, νομίζω.
Η γενική απεργία άρχισε στις 25 Φεβρουαρίου 1941 και κράτησε τρεις μέρες, πριν κατασταλεί βίαια από τους ναζί. Έτσι, στο σκοτάδι του ολοκαυτώματος, της συνενοχής και του πλιάτσικου, η ανθρωπότητα έχει να αντιτάξει μία, μόνο μία, απεργία αλληλεγγύης ενάντια στο πογκρόμ μιας άλλης ομάδας πληθυσμού.
Οι 400 εξαφανισμένοι εβραίοι ήταν οι πρώτοι από τους 102.000 συνολικά Ολλανδούς εβραίους που χάθηκαν στο ολοκαύτωμα, το 75% του προπολεμικού εβραικού πληθυσμού της χώρας. Η ολλανδή ιστορικός Βάλι ντε Λανγκ το 2017 έκανε μια μεγάλη έρευνα για να εντοπίσει την πορεία και την κατάληξή τους. Κέντρα ευθανασίας, πειράματα, στρατόπεδα, οι περισσότεροι βρέθηκαν στο Μαουτχάουζεν. Η Ντε Λανγκ κατάφερε να προσδιορίσει τις διαδρομές 390 ανθρώπων. Επιβίωσαν δύο.
Εν τω μεταξύ, η απεργία σχεδόν ξεχάστηκε, παρ’ όλο που στην Ολλανδία η 25η Φεβρουαρίου έγινε μέρα μνήμης. Ξεφτίζουν αυτές οι μνήμες, χάνονται, αν δεν υπάρξει επιμονή από κάποιους να τις θυμούνται και να τις θυμίζουν.
Στη φωτογραφία, είναι η πρώτη τέτοια μέρα μνήμης στο Άμστερνταμ, το 1946. Μια γενική απεργία στη μνήμη εκείνης της μοναδικής του 1941. Αν η Μιεν τεν Νταμ Πούτερς είχε επιζήσει ως τότε, το ξέρω πως είναι κάπου μέσα στη φωτογραφία.
ΠΗΓΕΣ:
1. Άρθρο «H άγνωστη αντίσταση των Ολλανδών στους ναζί» των Aρνέτε Μπίρσελ / Δήμητρα Κυρανούδη στο dw.com, 25.02.2016
2. Άρθρο «Το μυστήριο των 400 εξαφανισμένων από τους ναζί Εβραίων» της Nina Siegal, από τους New York Times αναδημοσίευση στην Καθημερινή, 22.03.22
