Στο άρθρο σχετικά με τη σημασία των παραδοσιακών υφασμάτων, ανέφερα ότι η Γη της Κάμα (Αφρική) εξακολουθεί να έχει πολλά μυστικά και μυστήρια σχετικά με αυτό το θέμα. H ανακάλυψή τους μπορεί να βοηθήσει να ριχτεί φως στο παρόν και το μέλλον της αφρικανικής κλωστοϋφαντουργίας.
Απαγορευμένη παραδοσιακή μόδα
Η δουλεία και η αποικιοκρατία προσπάθησαν να σβήσουν την αφρικανική ταυτότητα, μετατρέποντας την ήπειρο σε τόπο εκμετάλλευσης και κατανάλωσης όλων όσων προέρχονταν από τις πόλεις. Η κλωστοϋφαντουργία δεν ξέφυγε από αυτόν τον κανόνα. Στο Καμερούν, για παράδειγμα, οι Γερμανοί άποικοι απαγόρευσαν ένα παιχνίδι που έμοιαζε με το σκάκι και ονομαζόταν abbia και σχεδόν παντού υπήρχε διαταγή να φορούν «πολιτικά», δηλαδή δυτικά ρούχα. Η παραδοσιακή μόδα δεχόταν πλήγματα, ιδίως στις πρωτεύουσες, αλλά κατάφερε να αντισταθεί στις αγροτικές περιοχές και τα χωριά. Η θρησκεία και η πολιτική με τη σειρά τους έπαιξαν επίσης ρόλο και πολλά έργα τέχνης μεταφέρθηκαν σε μουσεία της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών ή κάηκαν από τη νέα αφρικανική ελίτ.
Τα ρούχα ταξιδεύουν
Οι Αφρικανοί που εκτοπίστηκαν ως σκλάβοι έφεραν μαζί τους όχι μόνο τη μουσική τους, αλλά και τη μόδα τους, αψηφώντας τις απαγορεύσεις και φορώντας κρυφά παραδοσιακά ρούχα σε θρησκευτικές τελετές όπως το βουντού και άλλες αφρικανικές λατρείες, αλλά και κατά τη διάρκεια διαφόρων εξεγέρσεων. Τα χρώματα είχαν τη δική τους σημασία. Για παράδειγμα, οι χαρακτηριστικές σημαίες της κουλτούρας των Ράστα, πολλές αφρικανικές σημαίες είναι κίτρινες, όπως ο πλούτος του χρυσού, κόκκινες, όπως το αίμα που χύνεται, πράσινες, όπως η γη και μαύρες, όπως το χρώμα του δέρματος.
Η παραδοσιακή μόδα επιστρέφει
Μετά την ανεξαρτησία, ορισμένοι αρχηγοί κρατών έκαναν συχνά τις ομιλίες τους φορώντας παραδοσιακά ρούχα. Αυτή ήταν η περίπτωση του Μαλιανού Μόντιμπο Κεϊτά, του Κενυάτη Τζόμο Κενυάτα και του Αιθίοπα Χάιλε Σελάσιε. Ωστόσο, η τάση δεν ήταν ακόμη μεγάλη και στην πραγματικότητα σχεδόν όλοι οι ηγέτες που παρουσιάστηκαν κατά την ίδρυση του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας στην Αντίς Αμπέμπα το 1963 φορούσαν ρούχα δυτικού τύπου.
Μόνο τη δεκαετία του 1970, όταν στο Ζαΐρ του Μομπούτου επιβλήθηκε το ρούχο αμπακόστ (από το γαλλικό “à bas le costume”), εμπνευσμένο από το κομμουνιστικό στυλ του Μάο, αλλά κατασκευασμένο από αφρικανικά υφάσματα. Για τους άνδρες προστέθηκε ένα καπέλο από δέρμα λεοπάρδαλης, το σύμβολο των αρχηγών της κεντρικής Αφρικής, και για τις γυναίκες ένα σύνολο με παραδοσιακά σχέδια, πλεξούδες ή τουρμπάνι. Το γεγονός ότι πολλοί αρχηγοί κρατών άρχισαν να ντύνονται έτσι ώθησε τον κόσμο να τους μιμηθεί. Ωστόσο, υπήρξε ένα παράδοξο: το λεγόμενο ολλανδικό κερί, ένα βιομηχανικά παραγόμενο έγχρωμο ύφασμα, ήταν απομίμηση του μπατίκ και όχι αφρικανικό προϊόν.
Ολλανδικό κερί και παναφρικανισμός
Το κερί έγινε τόσο δημοφιλές που οι Αφρικανοί το αποδέχθηκαν ως δικό τους ύφασμα. Ωστόσο, ο παναφρικανισμός, ένα παγκόσμιο κίνημα για την ενθάρρυνση και την ενίσχυση των δεσμών αλληλεγγύης μεταξύ όλων των αυτόχθονων εθνοτικών ομάδων και της αφρικανικής διασποράς, ώθησε πολλούς νέους να επιστρέψουν στις ρίζες τους και να επιλέξουν παραδοσιακά υλικά. Χάρη στην αύξηση των δεσμών μεταξύ των χωρών, σήμερα βλέπουμε γάμους που τελούνται στην Κεντρική Αφρική με νιγηριανά φορέματα και νέους και νέες από τη Νότια Αφρική να παντρεύονται φορώντας ένα γυναικείο φόρεμα που ονομάζεται ιμβουτάνο και ένα ανδρικό φόρεμα που ονομάζεται ιμπέγκα, προερχόμενα από το Μπουρούντι και τη Ρουάντα.
Νέες τάσεις
Σήμερα, υπάρχει μεγάλη ζύμωση στους τομείς της μουσικής, του αφροαμερικανικού κινηματογράφου και της μόδας. Πολλοί νέοι θέλουν να ντύνονται με βάση το παρελθόν, αλλά με φουτουριστικά σχήματα και διοργανώνονται πολλές αφρικανικές εκθέσεις μόδας. Έτσι βλέπουμε μπουφάν, φούστες και παντελόνια φτιαγμένα με παραδοσιακά υφάσματα και έπιπλα που θυμίζουν το στυλ των παλατιών Αφρικανών ηγεμόνων. Ανάμεσα στα είδωλα αυτού του νέου αφροφουτουριστικού κινήματος είναι η τραγουδίστρια και σχεδιάστρια μόδας Queen Tava, η οποία με τη μάρκα της Liputa Swagga ηγείται της επανάστασης της μόδας στο Κονγκό, και η Τογκολέζα Nadia Karimu με τα καπέλα της “Apétô / Apénô”, εμπνευσμένα από τα καπέλα των αρχηγών Αφρικανών βασιλιάδων.
Και τέλος, χάρη στον ιστορικό, συγγραφέα και ντοκιμαντερίστα Nysymb Lascony, μπορούμε να ξαναανακαλύψουμε το σπουδαίο παρελθόν της Αφρικής. Υπερασπιστής της υπόθεσης των μαύρων, ο Lascony στοχεύει να δείξει την άλλη πλευρά της ηπείρου, αυτή που γελάει, κερδίζει και καινοτομεί και δεν απλώνει το χέρι για ελεημοσύνη.
Μετάφραση από τα ιταλικά: Pressenza Athens
Περισσότερα άρθρα της σειράς:
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 1- Οι μεγάλοι πολιτισμοί της νότιας Αφρικής
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 2- Μαύροι Φαραώ και οι Βασίλισσες της Μερόης
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη, μέρος 3 – Οι Δογανοί του Μαλί: Ένας ιδιαίτερος λαός
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 4- Η Χάρτα του Manden, τα ανθρώπινα δικαιώματα τον 13ο αιώνα
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 5 – Η αυτοκρατορία της Γκάνα
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη 6. Το βασίλειο του Κονγκό, η βασίλισσα Nzingha και ο αγώνας κατά της αποικιοκρατίας και της δουλείας
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη 7.Kimpa Vita, η Αφρικανή Ιωάννα της Λωραίνης
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 8 – Η Yaa Asantewa και ο πόλεμος του χρυσού σκαμνιού
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 9 – Από το Βασίλειο του Αξούμ στην Αυτοκρατορία της Αιθιοπίας
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 10 – Η φιλοσοφία του Ubuntu
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 11 – Τιμπουκτού, Πόλη της Γνώσης
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 12 – Το Κιλόμπο ντος Παλμάρες στην Βραζιλία
Αφρικανικές ιστορίες προς ανακάλυψη. 13 – Τα υφάσματα είναι γραφές
