Καθώς διαβάζετε αυτό το άρθρο, υπάρχουν πλέον 59 (από τους 332 συνολικά) δήμοι στην Ελλάδα που υποστηρίζουν την έκκληση της ICAN προς τις πόλεις. Αντιπροσωπεύουν το 18% ή περίπου 2 εκατομμύρια πολίτες. Η συντριπτική τους πλειοψηφία τοποθετήθηκε υπέρ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τον πόλεμο που δυστυχώς συνεχίζεται ακόμα. Και θα υπάρξουν και άλλοι δήμοι που θα υπογράψουν τις επόμενες εβδομάδες. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της εκστρατείας με την ονομασία #σώσετηνπόλη που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και ενάμιση χρόνο και διοργανώνεται από το ελληνικό παράρτημα του “Κόσμου χωρίς πολέμους και βία”, διεθνή εταίρο και τοπικό αντιπρόσωπο της ICAN. Και αυτή είναι η ιστορία πίσω από αυτό το αποτέλεσμα.

Γράφει ο Νίκος Στεργίου, Πρόεδρος του “Κόσμου χωρίς πολέμους και βία” Ελλάδας και συντονιστής της δράσης #σώσετηνπόλη για το blog της ICAN.

Το κίνημα για την Ειρήνη και το αντιπυρηνικό κίνημα στην Ελλάδα έχει μακρά ιστορία και ήταν πάντα συνδεδεμένο με τα ευρωπαϊκά κινήματα ειρήνης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την εκτέλεση του Νίκου Νικηφορίδη το 1951 επειδή συγκέντρωνε υπογραφές για την υποστήριξη της Έκκλησης της Στοκχόλμης, και την πολιτική δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963, ένα μήνα μετά από την πρώτη Πορεία Ειρήνης στην Ελλάδα και μια δημόσια ομιλία κατά των πυρηνικών. Τη δεκαετία του ’80 και του ’90, το αντιπυρηνικό κίνημα ήταν πάντα ενεργό, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, υπό τον φόβο ενός πιθανού πυρηνικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Πρωτοβουλίες όπως οι “Δήμοι χωρίς πυρηνικά όπλα” και το Αντιπυρηνικό Παρατηρητήριο της Ανατολικής Μεσογείου, μεταξύ άλλων, ήταν αυτές που είχαν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

Παρά το γεγονός ότι υπήρχε ένα τόσο πολύχρωμο αντιπυρηνικό και φιλειρηνικό κίνημα στην ελληνική κοινωνία, η Ελλάδα φιλοξενούσε πυρηνικές βόμβες στη στρατιωτική αεροπορική βάση του Αράξου, μέχρι το 2001 (*). Και το 2018, η είδηση ότι οι εγκαταστάσεις εκσυγχρονίζονται, προκειμένου να φιλοξενήσουν και πάλι πυρηνικά όπλα, ήταν τρομακτική. Αυτό ήταν το έναυσμα για την ιδέα να ξεκινήσει μια εκστρατεία σε τοπικό επίπεδο με εθνικό αντίκτυπο. Το τέλειο εργαλείο ήρθε το 2017: η Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων και η έκκληση προς τις πόλεις της ICAN, με την οποία καλούνται τα δημοτικά συμβούλια, να εκδώσουν ψήφισμα υπέρ της Συνθήκης και να καλούν την κυβέρνηση να την υπογράψει και να την επικυρώσει. Οι πρώτες επαφές έγιναν μέσω προσωπικών συναντήσεων, όπου υπήρχε η δυνατότητα να μιλήσουμε με τον/την δήμαρχο ή τον/την πρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου. Περιελάμβανε όμως και επίσημες προσκλήσεις και εκκλήσεις για ψηφίσματα υπέρ της έκκλησης, και στους 23 δήμους που είναι ήδη μέλη της οργάνωσης “Δήμαρχοι για την Ειρήνη”. Μια καλή αρχή θα μπορούσε να πει κάποιος, αλλά δυστυχώς, αυτή η σύνδεση είχε μείνει ανενεργή για πολύ καιρό από την πλειονότητα αυτών των δήμων. Ο λόγος ήταν ότι στη δημόσια σφαίρα της Ελλάδας, η ιδέα της πυρηνικής απειλής έχει ξεθωριάσει με το πέρασμα του χρόνου.

Μετά τους πρώτους 5 θετικούς δήμους, η κλιμάκωση της εκστρατείας ήταν άμεση. Και τα 332 δημοτικά συμβούλια στην Ελλάδα κλήθηκαν επίσημα να ψηφίσουν υπέρ της Έκκλησης. Ήταν μια ριψοκίνδυνη επιλογή, καθώς η πλειοψηφία των δημάρχων, εξελέγησαν το 2019 με την υποστήριξη της Νέας Δημοκρατίας, που είναι και η σημερινή κυβέρνηση, η οποία μάλλον υποστηρίζει το ΝΑΤΟ καλύτερα από το ίδιο το ΝΑΤΟ. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι απειλές για πιθανά πυρηνικά πλήγματα όμως, ξύπνησαν τους χειρότερους φόβους σε όλους τους ανθρώπους. Έτσι, το ένα μετά το άλλο, τα δημοτικά συμβούλια που συζητούν την έκκληση, ψηφίζουν υπέρ, στηρίζοντας την Συνθήκη του ΟΗΕ, και “καλούν την ελληνική κυβέρνηση να την υπογράψει και να ττην επικυρώσει άμεσα”. Για άλλη μια φορά, αποδείχθηκε ότι η πλειοψηφία του λαού έχει την ελάχιστη λογική να πει “όχι” στο απόλυτο όπλο μαζικής καταστροφής όπλο. Οι δήμοι που δεν είπαν “ναι” στην Συνθήκη, απλά δεν έχουν συζητήσει ακόμα το θέμα στο δημοτικό συμβούλιο.

Το 2023 θα διεξαχθούν και πάλι δημοτικές και βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα. Η Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων δεν βρίσκεται ψηλά στην πολιτική ατζέντα. “Η Συνθήκη Μη Διάδοσης είναι αρκετή” λέει το Υπουργείο Εξωτερικών και προσπαθεί να υποβαθμίσει τη σημασία της νέας Συνθήκης του ΟΗΕ. Τα πολιτικά κόμματα μέχρι στιγμής, χάνονται προς διάφορες κατευθύνσεις, προσπαθώντας να στηρίξουν την Συνθήκη αλλά ταυτόχρονα προσπαθώντας να μην ενοχλήσουν το ΝΑΤΟ, τουλάχιστον τα κόμματα που βρίσκονται σε ένα πιθανό μελλοντικό κυβερνητικό σχήμα. Το ΜέΡΑ25 και οι Πράσινοι λένε “ναι” στην Συνθήκη, αλλά το Κομμουνιστικό Κόμμα εξακολουθεί να σταθμίζει την απάντησή του, καθώς προτιμά μια πιο “όλα σε ένα” Συνθήκη. Όσο για τον ΣΥΡΙΖΑ, το αριστερό κόμμα που ήταν στην κυβέρνηση την περίοδο 2015 – 2019, δηλώνει ότι “ως πολιτικό κόμμα υποστηρίζουμε το TPNW, αλλά ως πιθανό μελλοντικό κυβερνητικό σχήμα πρέπει πρώτα να το συζητήσουμε προσεκτικά”. Η εκστρατεία #σώσετηνπόλη παράγει ενδιαφέρουσες συζητήσεις μέσα στα δημοτικά συμβούλια και έχει ως στόχο να κρατήσει το ζήτημα ψηλά στην πολιτική ατζέντα.

Η πιθανότητα να φιλοξενήσει η Ελλάδα ξανά πυρηνικά όπλα είναι πραγματικά τρομακτική για τους Έλληνες και όσο περισσότερο εξαπλώνεται η συζήτηση για την Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων, τόσο πιο δύσκολο είναι να συμβεί κάτι τέτοιο. Η έκκληση των πόλεων είναι σαφώς μια πολιτική πράξη από τοπικούς εκπροσώπους που είναι γείτονες, συγγενείς ή φίλοι κάποιου συνδημότη τους. Έχουν το πρόσωπο του διπλανού σας στο τοπικό λεωφορείο ή στο σχολείο. Είναι μια ακόμη πράξη που φέρνει όλους στο σημείο να θέσουν το ερώτημα “σε τι είδους κοινωνία θέλω πραγματικά να ζήσω;”. Και υπερβαίνει τα πολιτικά κόμματα και ιδεολογίες. Μας υπενθυμίζει την ειρηνική και αντιπυρηνική κουλτούρα που έχουμε στην καρδιά και το μυαλό μας, καθώς τοποθετεί τον άνθρωπο στο επίκεντρο της συζήτησης και μας δίνει την ευκαιρία να πούμε “όχι” στα πυρηνικά όπλα και την απειλή που αυτά αντιπροσωπεύουν, και να πούμε “ναι” σε έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα, με ειρήνη και ευημερία από όλους και για όλους.

(*)
– https://www.nytimes.com/1981/11/12/world/greece-says-it-wants-to-ban-us-nuclear-arms-on-its-soil.html
– https://www.nrdc.org/sites/default/files/euro.pdf