Η Pfizer μοιράστηκε πρόσφατα θετικά ενδιάμεσα αποτελέσματα για το από του στόματος χορηγούμενο αντιιικό υποψήφιο φάρμακο COVID-19 PF-07321332 σε συνδυασμό με ριτοναβίρη (Paxlovid), το οποίο θεωρείται μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία, εν αναμονή της ρυθμιστικής αναθεώρησης, της καθοδήγησης του Π.Ο.Υ. και της πλήρους ανάλυσης των δεδομένων. Η Pfizer δεν έχει γνωστοποιήσει τιμή για τη θεραπεία αυτή, αλλά ανέφερε ότι θα την τιμολογήσει παρόμοια με την τιμολόγηση της Merck για τη θεραπεία COVID-19, το molnupiravir, σε περίπου 700 δολάρια ΗΠΑ ανά κύκλο θεραπείας σε χώρες υψηλού εισοδήματος. Για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, η Pfizer αναμένεται να εφαρμόσει μια στρατηγική «κλιμακωτής τιμολόγησης» με βάση το επίπεδο εισοδήματος κάθε χώρας.
Στις 16 Νοεμβρίου, η Pfizer και η υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ Medicines Patent Pool ανακοίνωσαν μια εθελοντική άδεια για τη θεραπεία αυτή. Καθώς η πανδημία συνεχίζεται, και υπό το πρίσμα της συνεχιζόμενης ακραίας ανισότητας στην παγκόσμια πρόσβαση στα εμβόλια, τα από του στόματος χορηγούμενα φάρμακα που μπορούν να παραχθούν εύκολα και πιο οικονομικά ως γενόσημα και να παρέχονται από όσο το δυνατόν περισσότερους παραγωγούς, σε συνδυασμό με την εξάπλωση των διαγνωστικών δοκιμών COVID-19, θα μπορούσαν να μειώσουν τον αριθμό των σοβαρών κρουσμάτων της νόσου και την έντονη επιβάρυνση των συστημάτων υγείας. Οι συμφωνίες αδειοδότησης από τις φαρμακευτικές εταιρείες που δημιουργούν αβεβαιότητες και κατάτμηση για την παραγωγή και την προμήθεια γενόσημων εξακολουθούν να αποτελούν μέρος του προβλήματος και όχι μέρος μιας πραγματικής λύσης.
Δεν υπάρχει ακόμη δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το πειραματικό υποψήφιο PF-07321332, ενώ η ριτοναβίρη δεν διαθέτει πλέον δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από πέρυσι. Ελλείψει διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και για τις δύο ενώσεις, οι ικανοί παρασκευαστές, ιδίως όσοι εδρεύουν σε χώρες που εξαιρούνται από την εν λόγω άδεια, έχουν την ευκαιρία να διερευνήσουν άμεσα την παραγωγή γενόσημων. Το πιθανό εξελισσόμενο τοπίο των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας δείχνει τον επείγοντα χαρακτήρα της υιοθέτησης από τις χώρες της παρέκκλισης από τα Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε σχέση με το εμπόριο (TRIPS) για την COVID19 και τη χρήση όλων των νομικών επιλογών για την άρση των εμποδίων και των αβεβαιοτήτων που εμποδίζουν την αδιάλειπτη παραγωγή και προμήθεια γενόσημων.
Yuanqiong Hu, Ανώτερος Νομικός Σύμβουλος, Εκστρατεία για την πρόσβαση στα βασικά φάρμακα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα:
«Η άδεια της Pfizer με τη Medicines Patent Pool για τη δυνητική από του στόματος αντιιική θεραπεία της προσφέρει προμήθεια σε 95 χώρες από τις εταιρείες γενοσήμων που αποδέχονται την άδεια, καλύπτοντας περίπου το 53% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά αυτό δείχνει και πάλι το πώς οι εθελοντικές άδειες δεν επαρκούν και δεν αξιοποιούν την πλήρη ικανότητα που είναι διαθέσιμη παγκοσμίως για επαρκή και βιώσιμη παραγωγή και προμήθεια σωτήριων ιατρικών εργαλείων για όλους. Πολλές χώρες ανώτερου μεσαίου εισοδήματος, όπως η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Κίνα, η Μαλαισία και η Ταϊλάνδη, όπου υπάρχει καθιερωμένη ικανότητα παραγωγής γενοσήμων, εξαιρούνται από την επικράτεια της άδειας.
«Μας απογοητεύει το γεγονός ότι βλέπουμε άλλη μια περιοριστική εθελοντική άδεια κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας, ενώ τα κρούσματα συνεχίζουν να αυξάνονται σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο. Ο κόσμος γνωρίζει πλέον ότι η πρόσβαση στα ιατρικά εργαλεία κατά της COVID-19 πρέπει να διασφαλιστεί για όλους, παντού, αν θέλουμε πραγματικά να ελέγξουμε αυτή την πανδημία.
«Καθώς η πανδημία έχει ήδη κλονίσει τις υποδομές δημόσιας υγείας των περισσότερων χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και οι πόροι των υπουργείων υγείας έχουν εξαντληθεί στο έπακρο, η ισότιμη πρόσβαση σε νέες θεραπείες και άλλα ιατρικά εργαλεία κατά της COVID-19 θα είναι δυνατή μόνο εάν οι τιμές τους είναι κοντά στο κόστος παραγωγής και παρέχονται σε επαρκείς ποσότητες. Η Pfizer μιλά σήμερα για μια στρατηγική κλιμακωτής τιμολόγησης, η οποία γνωρίζουμε από την εμπειρία μας ότι είναι αχρείαστα περίπλοκη, διατηρεί τη δύναμη λήψης αποφάσεων εξ ολοκλήρου στα χέρια των φαρμακευτικών εταιρειών και οδηγεί σε υψηλότερες τιμές σε πολλές χώρες.
«Έχουμε γίνει μάρτυρες της συνεχούς αντίστασης της Pfizer να μοιραστεί ευρέως την τεχνολογία εμβολίων COVID-19 mRNA, και τώρα βλέπουμε την Pfizer να αναλαμβάνει πολύ περιορισμένη δράση σε θέματα θεραπείας. Εάν η Pfizer θέλει πραγματικά να τηρήσει την υπόσχεσή της να συμβάλει στην ισότιμη πρόσβαση σε αυτή τη νέα θεραπεία, θα πρέπει να δηλώσει σαφώς ότι δεν θα σταθεί εμπόδιο στην ανοικτή παραγωγή γενοσήμων και στον ανταγωνισμό, αντί να υπογράφει περιοριστικές εθελοντικές άδειες, και να άρει κάθε είδους μονοπώλιο πνευματικής ιδιοκτησίας κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας. Η Pfizer θα πρέπει επίσης να απέχει από την επιδίωξη νέων μονοπωλίων για τη ριτοναβίρη, είτε αποκλειστικά είτε σε συνδυασμό με την άλλη ένωση, καθώς το φάρμακο παραμένει σημαντικό μέρος ορισμένων αντιρετροϊκών σχημάτων για τα άτομα που ζουν με τον ιό HIV.
«Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι κυβερνήσεις να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν όλα τα μέσα, συμπεριλαμβανομένης της άρνησης χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για την εν λόγω θεραπεία και της υιοθέτησης της παρέκκλισης από τα Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε σχέση με το εμπόριο (TRIPS) κατά την επερχόμενη Υπουργική Διάσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου στα τέλη Νοεμβρίου, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχουν περιορισμοί στην παραγωγή γενόσημων προϊόντων αυτής και άλλων θεραπειών COVID-19 οπουδήποτε, προκειμένου να διασφαλιστεί η πραγματική παγκόσμια πρόσβαση και να σωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ζωές».
