Εννιά μήνες πριν ξεκινούσε μια ενδιαφέρουσα σύμπραξη σε ένα καινοτόμο για τα ελληνικά δεδομένα έργο. Οι οργανώσεις steps και humanrights360 ένωσαν δυνάμεις με σκοπό να προσφέρουν φαγητό, υγειονομικό υλικό ασφαλέστερης χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών και προστασίας από τον κορωνοϊό καθώς και νομικές υπηρεσίες στους άστεγους και τις άστεγες της Αθήνας. Σήμερα το έργο κάνει τον πρώτο απολογισμό του.
Μέσα σε αυτό το δύσκολο χρονικό διάστημα, τηρώντας τα μέτρα ασφαλείας, η σύμπραξη κατάφερε να δυναμώσει την εμπιστοσύνη με τους ανθρώπους που ζούσαν στο δρόμο, να σκύψει πάνω από τις άμεσες ανάγκες και να δώσει λύσεις σε θέματα που αντιμετώπιζαν με το Νόμο ή τις κοινωνικές υπηρεσίες, όπου αυτό ήταν εφικτό. Εκτός από το βανάκι της steps δύο σταθερά σημεία αναφοράς έδωσαν τη δυνατότητα να βρίσκει κανείς τις υπηρεσίες, όταν για διάφορους λόγους τα ραντεβού στο δρόμο χάνονταν: στην Κουκκίδα, “ένα drop-in-center όπου κάθε άνθρωπος μπορεί να αφήσει το στίγμα του” όπως μας λέει η ιστοσελίδα της Steps και στο ECHO HUB Athens, όπου φιλοξενούνται οι υπηρεσίες κοινωνικής ένταξης της humanrights360. Όλες οι δυσκολίες των ανθρώπων που αναδεικνύουν δυσλειτουργίες του συστήματος καταγράφονταν και επικοινωνούνταν με τις αρχές, με σκοπό την κατά το δυνατόν επίλυσή τους.
Στην αναφορά του το έργο εξηγεί μια σειρά προκλήσεων, με βασικότερες ίσως αυτή της έλλειψης διερμηνέων, καθώς ο δρόμος δεν “φιλοξενεί” μόνο όσους/ες μιλούν ελληνικά αλλά και τη δράση της αστυνομίας, η οποία επεμβαίνει για να φοβήσει και όχι για να αναδείξει λύσεις στα προβλήματα των ανθρώπων που ζουν στο δρόμο. Κι αυτό γιατί σε πολλές περιπτώσεις είτε λύσεις δεν υπάρχουν, είτε η αστυνομία δεν είναι καθόλου εκπαιδευμένη να δουλεύει με αυτόν τον τρόπο.
Μερικά στατιστικά για το προφίλ των 132 ανθρώπων που έλαβαν υπηρεσίες
Στην πλειονότητά τους ήταν άντρες (72%). Από το σύνολο περίπου οι μισοί έκαναν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών και οι μισοί επίσης δήλωσαν άστεγοι, ενώ οι άλλοι μισοί είτε βρίσκονταν για ένα χρονικό διάστημα σε μια δομή φιλονεξίας, είτε ζούσαν σε αβέβαιες συνθήκες στέγασης. Αναφορικά με το νομικό καθεστώς, το 1/3 ήταν αιτούντες άσυλο, το 24% ήταν παράτυπα διαμένοντες ενώ υπήρχαν και πρόσφυγες στο δρόμο. Με τόσους πόρους που έχουν δαπανηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι απορίας άξιο το πώς καταλήγουν τελικά αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες στο δρόμο. Πρόκειται για ένα ξυπνητήρι προς τις αρχές πως στον τελικό σχεδιασμό κάτι δεν πάει καλά όσον αφορά την ένταξη, καθώς ένταξη χωρίς στέγη, απλά δεν υπάρχει.
Ως προς τα νομικά αιτήματα, οι οργανώσεις ενημερώνουν ότι αντιμετώπισαν 231 περιπτώσεις, με κυριότερα τα ζητήματα που αφορούσαν το ποινικό μητρώο και τις ανανεώσεις αιτήσεων ασύλου και αδειών παραμονής. Εικοσιεπτά περιπτώσεις υγείας χρειάστηκαν τις παρεμβάσεις της σύμπραξης προκειμένου να διασυνδεθούν με υπηρεσίες δημόσιας υγείας. Και βέβαια, ζητήματα που πάντα ταλαιπωρούν τους ανθρώπους που βρίσκονται στο δρόμο, όπως το ότι έχουν χάσει την ταυτότητά τους ή το ότι δέχονται ρατσιστική βία.
Τέλος ένα σημαντικό στοιχείο που αναδεικνύει η αναφορά των οργανώσεων είναι η αδυναμία της πολιτείας να παρέχει στους ανθρώπους που ζουν στο δρόμο το θεσμοθετημένο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, συνδυάζοντάς το έστω με προσωρινή στέγη. Η ανάγκη για κοινή διυπουργική απόφαση που θα δώσει τέλος σε αυτή την “τρύπα”, ενώ έχει διαγνωστεί, ακόμα δεν έχει πραγματοποιηθεί. Πολλές φορές αναρωτιέται κανείς με τι καλύτερο ασχολείται ο κρατικός μηχανισμός από το να κινητοποιηθεί για να βοηθήσει τους ανθρώπους. Από την άλλη η δαιδαλώδης διαδικασία για να πιστοποιείς διαρκώς τα απαραίτητα κριτήρια όσων το λαμβάνουν, είναι βέβαιο ότι οδηγεί σε κενά σαν αυτά που εξηγούν οι δυο οργανώσεις.
Η λύση σε αυτό το θέμα, αλλά και σε άλλες καθημερινές περιπτώσεις φτώχειας και έλλειψης στέγης που με την πανδημία πληθαίνουν, ίσως τελικά δοθεί με την εφαρμογή επαρκούς καθολικού βασικού εισοδήματος ως ανθρώπινο δικαίωμα, χωρίς καμία άλλη προϋπόθεση. Εκθέσεις σαν αυτή των steps/humanrights360 βοηθούν στο να αναδειχθεί το πρόβλημα και τα κενά του συστήματος, το οποίο πρέπει να μπει σε τελείως άλλη λογική, αν δεν θέλει να βλέπει όλο και περισσότερους ανθρώπους να ζουν στο δρόμο ή να φτωχοποιούνται στη μεταπανδημική εποχή.
Κείμενα με παρόμοιο περιεχόμενο:
FULL INTERVIEW: Μια δικηγόρος σε ένα πρόγραμμα “του δρόμου”
Θερίζουν φτώχεια και ανεργία στην ελληνική κοινωνία
