Το διοικητικό δικαστήριο ακυρώνει το αφήγημα για την θεώρηση της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας, που αποτελεί το κυριότερο επιχείρημα της κυβέρνησης για την απόρριψη αιτημάτων.
Ανάχωμα στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς για απελάσεις χιλιάδων μεταναστών προερχομένων από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία αποτελεί ανακοίνωση του Προέδρου του Συμβουλίου Επικρατείας Μιχάλη Πικραμένου, η οποία εκδόθηκε την Παρασκευή.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει η ανακοίνωση, το ακυρωτικό διοικητικό δικαστήριο αποφάσισε την ακύρωση της Κοινής Απόφασης του 2023 των τότε Υπουργών Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και Μετανάστευσης-Ασύλου Δημήτρη Καιρίδη, η οποία έκρινε ως ασφαλή τρίτη χώρα την Τουρκία και η οποία επέβαλλε στην Ελλάδα:
- να μην απορρίψει μεν το αίτημά τους ως αβάσιμο, δηλαδή ως ψευδές αναφορικά με τον κίνδυνο τον οποίο επικαλούνταν στην χώρα αρχικής προέλευσης,
- να το απορρίψει όμως ως απαράδεκτο, δηλαδή ως υποβληθέν σε αναρμόδια χώρα, και να τους επιστρέψει στην Τουρκία από την οποία πέρασαν στην Ελλάδα, προκειμένου να το εξετάσει κατ’ ουσίαν εκείνη.
Η ακύρωση αυτή είναι πάρα πολύ σημαντική όσον αφορά το νομικό καθεστώς πολύ μεγάλου αριθμού αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, καθώς:
- Χωρίς την παραπάνω ΚΥΑ, είναι νόμω αβάσιμες οι απορρίψεις των αιτημάτων τους για άσυλο ως απαράδεκτων.
- Θα πρέπει τώρα να εξεταστούν και πάλι, αυτή τη φορά κατ’ ουσίαν, να διερευνηθεί δηλαδή κατά πόσον ευσταθεί ο ισχυρισμός τους ότι κινδυνεύουν στην χώρα αρχικής προέλευσης. Η διερεύνηση αυτή δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη, για διαφορετικούς λόγους σε καθεμία από αυτές [π.χ. στην Συρία ουσιαστικά επικρατεί κίνδυνος αδιάκοπα, από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011, και στο Αφγανιστάν μετά βεβαιότητας από την είσοδο των Ταλιμπάν στην Καμπούλ τον Αύγουστο 2021 μέχρι και τώρα].
- Αυξάνονται, έτσι, ουσιαστικά, οι πιθανότητες πλήρωσης των νόμιμων προϋποθέσεων της αποδοχής των αιτημάτων αυτών.
Η πρακτική του ελληνικού κράτους σταθερά από το 2021 και μετά, ήταν να εκδίδει ο αρμόδιος Διοικητής Υπηρεσίας Ασύλου μία Εισήγηση με την οποία επιχειρηματολογούσε υπέρ της ασφάλειας των αιτούντων άσυλο στην Τουρκία. Εν συνεχεία οι εκάστοτε αρμόδιοι υπουργοί εξέδιδαν τις διαδοχικές τους ΚΥΑ με βάση την Εισήγηση, και έκριναν την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα. Και τέλος, οι ατομικές πράξεις απόρριψης των αιτημάτων ασύλου ως απαράδεκτων, θεμελιώνονταν στην εκάστοτε ισχύουσα ΚΥΑ.
Με την απόφασή του ΣτΕ κρίνεται επί της ουσίας:
1 ότι κατά την σύνταξη της Εισήγησης του Διοικητή Υπηρεσίας Ασύλου, δεν προκύπτει να εκτιμήθηκαν δεόντως τα νόμιμα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας. Έτσι, ακυρώνεται η ισχύουσα ΚΥΑ (εκείνη του 2023 από Γεραπετρίτη και Καιρίδη – είχε προηγηθεί η προηγούμενη του 2021 από Βαρβιτσιώτη και Μηταράκη). Και τέλος επειδή η συγκεκριμένη δικογραφία με βάση την οποία κρίθηκαν νομικά παρεμπιπτόντως, όλες οι παραπάνω διοικητικές πράξεις, αφορούσε έναν πρόσφυγα από το Αφγανιστάν, με την απόφαση του ΣτΕ ακυρώνονται αυτοδικαίως και όλες οι ατομικές αποφάσεις των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών, με τις οποίες απορρίφθηκαν τα αιτήματα πολιτών Αφγανιστάν, με την αιτιολογία ότι εισήλθαν στην Ελλάδα από ασφαλή τρίτη χώρα.
2 ότι ακόμα και αν η Τουρκία συνεχίσει να θεωρείται ασφαλής τρίτη χώρα, δεν είναι επιτρεπτή η απόρριψη ως απαραδέκτων, αιτημάτων, ανθρώπων που έφτασαν μέσω Τουρκίας. Για τον πρακτικό λόγο, ότι η Τουρκία έχει παύσει να δέχεται επιστροφές προσφύγων από την Ελλάδα, ήδη από το έτος 2020.
Το ζήτημα δεν κρίθηκε μόνο ενώπιον της εθνικής δικαιοσύνης. Πριν εκδώσει την απόφασή του, το ΣτΕ είχε υποβάλει προδικαστικά ερωτήματα ενώπιον του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) στο Λουξεμβούργο, το οποίο με την σειρά του το 2024 απάντησε ότι δεν θα πρέπει να απορρίπτεται ως απαράδεκτο το αίτημα ασύλου προσφύγων προερχομένων από την Τουρκία, η οποία δεν δέχεται επιστροφές προσφύγων από την Ελλάδα.
Την υπόθεση υποστήριξαν δικηγόροι του αιτούντος, από τις μη κυβερνητικές οργανώσεις νομικής βοήθειας, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (Refugee Support Aegean – RSA).
Η ακριβής ανακοίνωση του Προέδρου του ΣτΕ:
«Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, Σύμφωνα με το άρθρο 34 παρ. 8 του π.δ. 18/1989, όπως προστέθηκε με το άρθρο 25 του ν. 4786/2021, ανακοινώνει τα εξής:
Στις 27 Φεβρουαρίου 2025 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας συνήλθε σε διάσκεψη πέντε υποθέσεων σχετικών α) με την κατάρτιση εθνικού καταλόγου ασφαλών τρίτων χωρών που περιλαμβάνει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για τους αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία και β) με αποφάσεις Ανεξάρτητων Αρχών Προσφυγών, με τις οποίες απορρίφθηκαν ως απαράδεκτα αιτήματα για τη χορήγηση διεθνούς προστασίας κατ’ επίκληση του χαρακτηρισμού της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας. Οι υποθέσεις συζητήθηκαν στην Ολομέλεια κατά τη δικάσιμο της 7ης Φεβρουαρίου 2025.
Ι. Το Δικαστήριο έκρινε, κατά πλειοψηφία, ότι από τα στοιχεία του φακέλου που συνοδεύουν την 538595/12.12.2023 κοινή απόφαση των Υπουργών Εξωτερικών και Μετανάστευσης και Ασύλου «Καθορισμός τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται ως ασφαλείς και κατάρτιση εθνικού καταλόγου κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 91 του ν. 4939/2022 […]» (Β´ 7063) και, ιδίως, από την εισήγηση του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου δεν προκύπτει ότι για τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για τις προαναφερθείσες κατηγορίες αλλοδαπών εκτιμήθηκαν δεόντως τα κριτήρια που τάσσονται στο άρθρο 91 του ν. 4939/2022 (άρθρο 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ). Τούτο διότι η εισήγηση με το συνημμένο Παράρτημα περιορίζεται στην παράθεση των κειμένων των διεθνών πηγών που ελήφθησαν υπόψη, χωρίς να αξιολογούνται ειδικώς οι πληροφορίες που περιέχονται στις πηγές σε σχέση με τα τασσόμενα στον νόμο κριτήρια, ώστε να τεκμηριώνεται η συνδρομή των νομίμων προϋποθέσεων για τον χαρακτηρισμό. Για τον λόγο αυτό το Δικαστήριο έκρινε ότι πρέπει να ακυρωθεί η ανωτέρω 538595/12.12.2023 κοινή υπουργική απόφαση, κατά το μέρος που αφορά τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για τους αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία.
ΙΙ. Περαιτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ομοφώνως ότι πρέπει να ακυρωθούν οι ατομικές αποφάσεις των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών, με τις οποίες απορρίφθηκαν τα αιτήματα διεθνούς προστασίας των αιτούντων αλλοδαπών αφγανικής ιθαγένειας, με την αιτιολογία ότι εισήλθαν στην Ελλάδα από την Τουρκία, η οποία είναι ασφαλής τρίτη χώρα. Τούτο διότι, εφ’ όσον προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι η Τουρκία έχει αναστείλει γενικώς την επανεισδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία στο έδαφός της από τον Μάρτιο του 2020, οι αρμόδιες ελληνικές αρχές, όπως έγινε δεκτό με την απόφαση του Δ.Ε.Ε. της 4.10.2024 στην υπόθεση C-134/23, δεν δύνανται να απορρίπτουν αιτήσεις διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτες επί τη βάσει του άρθρου 33 παρ. 2 στοιχ. γ´ της οδηγίας 2013/32/ΕΕ και της αντίστοιχης διάταξης του εθνικού δικαίου, με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα».
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
