Στην εκδήλωση του Γραφείου Θεσσαλονίκης του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ με θέμα “Η δημοκρατία σήμερα. Ο κόσμος μας αύριο”, που πραγματοποιήθηκε στην Τεχνόπολη στην Αθήνα, στις 23 Οκτωβρίου 2024, κλήθηκε να μιλήσει μεταξύ άλλων ο Κωστής Χατζημιχάλης, Ομότιμος Καθηγητής στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου. Ο κύριος Χατζημιχάλης διδάσκει προγραμματισμό ανάπτυξης του χώρου, τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του τμήματος. Στη συγκεκριμένη εκδήλωση μίλησε για την χωροκοινωνική δικαιοσύνη. Παραθέτουμε την εισαγωγική του τοποθέτηση:
Πριν μιλήσω για τη χωρική δικαιοσύνη θα ήθελα να πω δυο κουβέντες για τη δημοκρατία. Είναι μια έννοια που κατά την άποψή μου έχει ανακατασκευαστεί, έχει υποβιβαστεί και τελικά έχει καταλήξει σε μια έννοια κενή περιεχομένου, ακριβώς μια έννοια άδεια, όπως η βίλλα στη Σαρδηνία, που δείχνει το σκίτσο του Αλτάν, ιδιαίτερα χρήσιμη επειδή είναι άδεια για την εξουσία και τις ελίτ.
– Η δημοκρατία είναι ένα πολύτιμο αγαθό.
– Όπως και μια βίλα στη Σαρδηνία: επιβάλλεται να την έχουμε, κι ας μένει άδεια.
Γι’ αυτό λοιπόν δεν αναζητώ προσωπικά εγώ περισσότερη δημοκρατία αλλά με ενδιαφέρει και ψάχνω τη δικαιοσύνη, την ισότητα και την συμπερίληψη, έννοιες και καταστάσεις που υποτίθεται ένα δημοκρατικό πολίτευμα τις εγγυάται, αλλά νομίζω στην Ελλάδα τις ψάχνουμε ακόμα στο σκοτάδι.
Σε αυτή την προσπάθεια, νομίζω ότι οι τρεις αυτές βασικές έννοιες πρέπει να αναζητηθούν, όχι μόνο κοινωνικά ή αόριστα αλλά σε συγκεκριμένους χώρους και σε συγκεκριμένους χρόνους. Γι΄αυτό και μιλώ για χωροκοινωνική δικαιοσύνη, αναζητώ την αδικία και γεωγραφικά και περιβαλλοντικά και βέβαια η συμπερίληψη πρέπει να αφορά όλες και όλους – ανεξάρτητα του πού βρίσκονται και χωρίς διακρίσεις ταξικές, έμφυλες, φυλετικές, ηλικίας και ΛΟΑΤΚΙ.
Εκτιμώ λοιπόν ότι ακριβώς αυτή η αναζήτηση της χωροκοινωνικής δικαιοσύνης είμαι μια πολύτιμη συμπλήρωση στα αιτήματα περί δημοκρατίας, γιατί πολλές και πολλοί τα σώματά τους ενώ βρίσκονται υπαρκτά στον δημόσιο χώρο, ενώ για κάποιους από εμάς είναι απόλυτα ορατά και σημαντικά, για την εξουσία και τις ελίτ παραμένουν αόρατα ή δεν «μετρούν» με τον ίδιο τρόπο: είτε μιλάμε για τις ηλικιωμένες γυναίκες της υπαίθρου που παραμένουν χωρίς ταχυδρομεία και χωρίς κοινωνικά ιατρεία, είτε μιλάμε για τους ρομά στον Ασπρόπυργο ή για τα σώματα σε κίνδυνο των συμπολιτών μας ΛΟΑΤΚΙ, είτε μιλάμε για τους αγρότες της Θεσσαλίας που χάνουν τη γη τους από τα φωτοβολταϊκά, είτε για τις νέες και τους νέους που ψάχνουν να βρουν μια προσιτή στέγη, ακόμα και για τους κατοίκους των Εξαρχείων πίσω από τις λαμαρίνες που έχουν περιφράξει την μοναδική πλατεία της περιοχής για να γίνει ένας εντελώς άχρηστος σταθμός του μετρό.
Αυτή λοιπόν η απαραίτητη για μένα διάσταση της χωροκοινωνικής δικαιοσύνης είναι κάτι σημαντικό, γιατί η ανυπαρξία της νομίζω ότι υποσκάπτει πολύ σοβαρά τη δημοκρατία για την οποία συζητάμε σήμερα.
