Ενενήντα χρόνια πέρασαν μετά την ιστορική διαμαρτυρία κατά της «mamita Yunai» στην Κόστα Ρίκα. Στις 16 Ιουλίου, η Εθνική Επιτροπή για τον εορτασμό της Εθνικής Ημέρας των Εργατών Μπανάνας διοργάνωσε ένα φόρουμ στο πλαίσιο της ατζέντας των πρωτοβουλιών για τη διάσωση, τη δικαίωση και τον εορτασμό ενός από τα σημαντικότερα ορόσημα της συνδικαλιστικής ιστορίας της Κόστα Ρίκα. Η Μαριέλος Αγκιλάρ, ιστορικός και ειδική στην ιστορία του κοινωνικού και συνδικαλιστικού κινήματος της Κόστα Ρίκα, μίλησε στη La Rel.
«Στην Κόστα Ρίκα, οι εργάτες της μπανάνας κατέχουν πολύ σημαντική θέση στον αγώνα για τα αιτήματα του εθνικού εργατικού κινήματος, ιδίως από τη δεκαετία του 1930 και μετά, όταν ήρθαν σε επαφή με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κόστα Ρίκα, που είχε πρόσφατα ιδρυθεί», δήλωσε η Αγκιλάρ.
Ένας από τους ιδρυτές της Επιτροπής, ο Κάρλος Λουίς Φάγας, ήταν επίσης εργάτης και ηγέτης του κινήματος της μπανάνας, καθώς και συγγραφέας. Η εμπειρία αυτή αποτυπώθηκε στο αριστούργημά του «Mamita Yunai», για τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας στις φυτείες μπανάνας της εταιρείας United Fruit Company (UFCO), το πρώτο μυθιστόρημα της Κόστα Ρίκα.
«Το έργο του Φάγας ήταν εξαιρετικά σημαντικό, συμβάλλοντας σημαντικά στη δημιουργία βασικών κυττάρων σε κάθε φυτεία και στη σύγκληση του πρώτου συνεδρίου του οργανωμένου τομέα της μπανάνας», εξήγησε η ιστορικός.
Όλοι σε απεργία!
Στις 4 Αυγούστου 1934, στο Γκουάπιλες, οι εργαζόμενοι στο τότε εργοστάσιο μπανάνας UFCO (σημερινό παγκοσμίως γνωστό ως Chiquita), συμφώνησαν να καταγράψουν τα αιτήματά τους σε ένα έγγραφο, το οποίο θα παρέδιδαν στον διευθυντή της αμερικανικής πολυεθνικής. Περιλάμβαναν την αναγνώριση του συνδικάτου, αυξήσεις μισθών, οκτάωρο εργασίας, υπερωρίες και υγειονομική περίθαλψη. Εφόσον αυτά δεν ικανοποιούνταν, το επόμενο βήμα θα ήταν μια γενική απεργία.
Μετά την υπογραφή μιας συμφωνίας με το συνδικάτο που δεν τηρήθηκε ποτέ και χρησιμοποιώντας διάφορα τεχνάσματα, η εταιρεία φρούτων κατάφερε να διαλύσει τη διαμαρτυρία. Ωστόσο, μεταξύ 9 και 10 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, ξέσπασε νέα απεργία, η οποία αυτή τη φορά καταπνίγηκε βίαια.
«Αυτό είναι σίγουρα το πιο πικρό, οδυνηρό και σκληρό μέρος αυτής της ηρωικής πράξης των οργανωμένων εργατών της μπανάνας, οι οποίοι, παρά τη σφοδρή καταστολή, κατάφεραν να σηματοδοτήσουν την αρχή μιας μη αναστρέψιμης διαδικασίας», δήλωσε η Αγκιλάρ.
Ανάκτηση των πράξεων και της μνήμης
Το 2016, η Νομοθετική Συνέλευση της Κόστα Ρίκα ψήφισε τον νόμο 9393, ο οποίος θα καθιέρωνε την 4η Αυγούστου ως Ημέρα των Εργατών Μπανάνας. Για την ιστορία του εργατικού κινήματος της Κόστα Ρίκα, επρόκειτο για μια ιστορική δικαίωση, ιδίως για τα όσα κληρονομούσε το κίνημα στις νέες γενιές. «Η Κόστα Ρίκα πρέπει να προχωρήσει στην εφαρμογή του νόμου, που θα δικαιώνει τη δράση των εργαζομένων που αποτέλεσαν ένα πραγματικό προπύργιο του συνδικαλισμού στον ιδιωτικό τομέα», δήλωσε η ιστορικός.
Έχουν περάσει ενενήντα χρόνια και η παραβίαση των εργασιακών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων στον γεωργικό τομέα, και στον ιδιωτικό τομέα γενικότερα, εξακολουθεί να προκαλεί έντονη ανησυχία. Αν συγκρίνουμε τα αιτήματα των εργαζομένων στην μπανάνα πριν από σχεδόν έναν αιώνα με όσα συμβαίνουν σήμερα στον αγροτοβιομηχανικό τομέα της Κόστα Ρίκα, συνειδητοποιούμε ότι οι συνθήκες παραμένουν σχεδόν οι ίδιες.
Η κρίση του εκπαιδευτικού συστήματος
«Δυστυχώς, η διαδικασία που είχαμε για την ιδιωτικοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είχε ως αποτέλεσμα οι νέοι καθηγητές και οι καθηγήτριες να μην γνωρίζουν ή να μην τους δίνουν τη σημασία που τους αξίζει.
Τα ίδια τα εκπαιδευτικά προγράμματα, συνέχισε η ιστορικός, στερούνται πληροφοριών για μια εθνική ταυτότητα που έχει επίσης σφυρηλατηθεί γύρω από τον αγώνα της εργατικής τάξης.
Πρέπει να επανατοποθετήσουμε την 4η Αυγούστου ως παράδειγμα γενναιότητας, θάρρους, δύναμης, ταξικής ταυτότητας. Ως μήνυμα ελπίδας που δεν μπορούμε να ξεχάσουμε», κατέληξε η Αγκιλάρ.
