Ίσως σύντομα το βασικό εισόδημα να φαίνεται σαν «κάτι» αξιόλογο στον κόσμο, όπως το καθολικό δικαίωμα ψήφου ή το δικαίωμα διαζυγίου.
Η πρόταση για το βασικό εισόδημα έχει ενεργοποιηθεί – μία δημόσια, ατομική, άνευ όρων και καθολική χρηματική αποζημίωση. Αν πριν από 30 χρόνια ήταν μια εν πολλοίς άγνωστη πρόταση και υπήρχε ελάχιστο γραπτό υλικό, σήμερα αποτελεί αντικείμενο δημόσιας συζήτησης. Μπορώ να βεβαιώσω ότι όταν έγραφα τη διδακτορική μου διατριβή για την πρόταση αυτή, που παρουσιάστηκε το 1998 αλλά ξεκίνησε 5 ή 6 χρόνια νωρίτερα, ήταν μια περιπέτεια να βρω βιβλιογραφία όχι με τη μορφή βιβλίων αλλά άρθρων. Ήταν ελάχιστα στα αγγλικά και στα γαλλικά. Στα ισπανικά και τα καταλανικά, ήταν ατεκμηρίωτα. Σήμερα, αυτό που μπορεί να βρεθεί σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή και σε πολλές γλώσσες για τα πιο διαφορετικά θέματα που σχετίζονται με το βασικό εισόδημα (πολιτική φιλοσοφία, πιλοτικά σχέδια, χρηματοδότηση, φεμινισμός, νεολαία…) είναι τεράστιο. Και ένα όχι αμελητέο μέρος αυτών των έργων είναι υψηλής ποιότητας. Επιπλέον, όπως εξηγούμε στο βιβλίο En defensa de la renta básica. Por qué es justa y cómo se financia (σ.τ.μ. Προς υπεράσπιση του βασικού εισοδήματος. Γιατί είναι δίκαιο και πώς χρηματοδοτείται) (Deusto-Planeta, 2023), το UNDP, το ΔΝΤ, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, η ΔΟΕ, ο επικεφαλής του κράτους του Βατικανού, ακόμη και το κύριο άρθρο των Financial Times της 3ης Απριλίου 2020, είναι μερικές μόνο από τις φωνές που έχουν υψωθεί το τελευταίο διάστημα υπέρ του βασικού εισοδήματος ή, τουλάχιστον, υπέρ της ανάγκης να συζητηθεί σοβαρά η εφαρμογή του. Και πολύ πιο σημαντικό για μένα: φεμινιστικές και ΛΟΑΤΚΙ ομάδες, κοινωνικοί λειτουργοί, επαγγελματίες του πολιτισμού και ομάδες ψυχικής υγείας έχουν μιλήσει για την υπεράσπισή του χωρίς την παραμικρή αμφισημία. Ναι, το βασικό εισόδημα ήταν κάτι σπάνιο πριν από 25 ή 30 χρόνια, σήμερα βρίσκεται στη δημόσια συζήτηση.
Ένας από τους λόγους, και σε καμία περίπτωση ο μόνος, για την αυξημένη ευαισθητοποίηση σχετικά με το βασικό εισόδημα έγκειται στη δύναμη της πρότασης αυτής, τόσο στις φιλοσοφικές-πολιτικές όσο και στις οικονομικές πτυχές της. Θα πρόσθετα, αν μη τι άλλο, την καλή θεωρητική και εμπειρική επεξεργασία τις τελευταίες δεκαετίες ως απάντηση στις πιο συνηθισμένες επικρίσεις αυτής της πρότασης, όπως: «κανείς δεν θα δούλευε», «δεν θα υπήρχε κίνητρο για καινοτομία», «θα προκαλούσε μεγάλη μετανάστευση», «είναι πληθωριστική», μεταξύ των πιο συχνών.
Το βιβλίο αυτό εξετάζει με μεγάλη λεπτομέρεια τις απαντήσεις σε αυτά τα δύο ερωτήματα σχετικά με το βασικό εισόδημα: είναι δίκαιο και πώς μπορεί να χρηματοδοτηθεί; Ασχολούμαστε και με άλλες πτυχές, όπως η ιστορική αποτυχία των επιδοτήσεων υπό όρους (όπως το ελάχιστο ζωτικό εισόδημα της ισπανικής κυβέρνησης ή το εγγυημένο εισόδημα ιθαγένειας στην Καταλονία) και η ιστορία των πιλοτικών προγραμμάτων που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια σε πολλές διαφορετικές χώρες και γεωγραφικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένου αυτού της Καταλονίας, ενός από τα πιο καλά σχεδιασμένα στον κόσμο, το οποίο έχει πλέον παγώσει. Αλλά το κύριο μέρος είναι αφιερωμένο στην απάντηση αυτών των δύο ερωτημάτων. Επιπλέον, έχουμε παράσχει περισσότερους από 1.000 πίνακες στον ιστότοπο του βιβλίου που διέθεσε η Deusto, οι οποίοι για προφανείς λόγους δεν μπορούσαν να συμπεριληφθούν στα πολλά γραφήματα και τους πίνακες που υπάρχουν ήδη στο βιβλίο. Είναι διαθέσιμοι σε όποιον επιθυμεί να τους συμβουλευτεί.
Μια από τις καινοτομίες του βιβλίου αυτού είναι η πρόταση για τη χρηματοδότηση ενός βασικού εισοδήματος για την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της, το οποίο θα βασίζεται σε τρεις φόρους: εισόδημα, πλούτο και CO2. Σε κάθε περίπτωση, το σημείο εκκίνησης ήταν τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και στην περίπτωση της Ισπανίας υπάρχει ακόμη και ένα κεφάλαιο που εξετάζει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της Έρευνας Συνθηκών Διαβίωσης και την Επιτροπή για τα Νοικοκυριά.
Στο βιβλίο, αναπαράγουμε ένα απόσπασμα από τον Λούις Μπράντεϊς, μέλος του Ανώτατου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών από το 1916 έως το 1939: «Τα περισσότερα από τα αξιόλογα πράγματα στον κόσμο έχουν κηρυχθεί αδύνατα πριν γίνουν». Ίσως σύντομα να δούμε το βασικό εισόδημα ως «κάτι» αξιόλογο στον κόσμο. Όπως και το δημοκρατικό δικαίωμα στην καθολική ψηφοφορία ή το δικαίωμα διαζυγίου. Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να παραθέσει λόγους για τους οποίους το βασικό εισόδημα πρέπει να μετατραπεί από αδύνατο σε μια αξιόλογη πραγματικότητα.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens
