Οι Γυναίκες με τα Μαύρα πραγματοποιούν σιωπηλές αγρυπνίες σε όλο τον κόσμο για να ζητήσουν ειρήνη στη Μέση Ανατολή εδώ και 35 χρόνια. Οι νεότερες ομάδες Women Wage Peace του Ισραήλ και Women of the Sun της Παλαιστίνης αγωνίζονται να βρουν τρόπους επικοινωνίας και συνύπαρξης.
Toυ Paul Rogers
Μετάφραση: Βασιάννα Κωνσταντοπούλου
Στις 4 Οκτωβρίου, χιλιάδες γυναίκες συναντήθηκαν στην Ιερουσαλήμ σε μια εκδήλωση που οργάνωσαν οι ομάδες Women Wage Peace [Γυναίκες Ξεκινούν Ειρήνη], με έδρα το Ισραήλ, και η οργάνωση Women of the Sun [Γυναίκες του Ήλιου], με έδρα την Παλαιστίνη, για να συζητήσουν πώς θα φέρουν την ειρήνη στην περιοχή.
Τρεις ημέρες αργότερα, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της πρώτης ομάδας, η καναδή-ισραηλινή ακτιβίστρια Βίβιαν Σίλβερ, σκοτώθηκε από τη Χαμάς στην πιο θανατηφόρα επίθεση κατά του Ισραήλ στην 75χρονη ιστορία του.
Το έργο των γυναικών έγινε πολύ πιο δύσκολο τις εβδομάδες που ακολούθησαν. Περίπου 1.200 Ισραηλινοί/ές σκοτώθηκαν στην επίθεση και 160 κρατήθηκαν όμηροι, εκ των οποίων περισσότεροι από 100 δεν έχουν ακόμη απελευθερωθεί.
Το Ισραήλ απάντησε μετατρέποντας μεγάλο μέρος της βόρειας Γάζας σε ερείπια, σκοτώνοντας 15.000 Παλαιστίνιους/ες και τραυματίζοντας άλλους 30.000.
Η ειρήνη μοιάζει τώρα μια μακρινή προοπτική. Αλλά οι γυναίκες δεν έχουν χάσει την ελπίδα. Σε μια δήλωση που δημοσίευσε στις 14 Οκτωβρίου, η οργάνωση Women Wage Peace σημείωνε: “Κάθε μητέρα, Εβραία και Αράβισσα, γεννάει τα παιδιά της για να τα δει να μεγαλώνουν και να ανθίζουν και όχι για να τα θάψει.
“Γι’ αυτό, ακόμη και σήμερα, μέσα στον πόνο και την αίσθηση ότι η πίστη στην ειρήνη έχει καταρρεύσει, απλώνουμε χείρα ειρήνης στις μητέρες της Γάζας και της Δυτικής Όχθης“, συμπλήρωσε η οργάνωση.
Όπως δήλωσε αργότερα η Siobhan Byrne του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα: “Ήταν αναμφίβολα μια δύσκολη δήλωση που κατάφεραν να κάνουν μέσα στη θλίψη και την οδύνη τους”.
Τόσο η Women Wage Peace όσο και η Women of the Sun είναι σχετικά πρόσφατα κινήματα για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή, αλλά μια άλλη γυναικεία ομάδα καλεί τους Ισραηλινούς να τερματίσουν την κατοχή της Δυτικής Όχθης και της Γάζας εδώ και 35 χρόνια.
Εικόνα από σιωπηλή διαμαρτυρία των Γυναικών με τα Μαύρα
Οι Γυναίκες με τα Μαύρα
Οι Γυναίκες με τα Μαύρα (WiB), ένα κίνημα χαμηλού προφίλ, αξιοσημείωτα επίμονο και παγκοσμιοποιημένο, ξεκίνησε στη Δυτική Ιερουσαλήμ τον Ιανουάριο του 1988, με αφορμή την πρώτη ιντιφάντα του προηγούμενου έτους.
Η ομάδα έχει δύο βασικά διακριτά γνωρίσματα: πρώτον, για τον ρόλο που αποδίδει στην αγρυπνία στον αγώνα της για αλλαγή και, δεύτερον, για τις ποικίλες εκκλήσεις της για καταθέσεις μαρτυριών, όχι μόνο για τον πόλεμο αλλά και γενικότερα για τη βία κατά των γυναικών.
Οι διαμαρτυρίες της ομάδας έχουν συχνά τη μορφή δημόσιων αγρυπνιών από μικρές ομάδες γυναικών, ντυμένες εξ ολοκλήρου στα μαύρα, σε μεγάλο βαθμό σιωπηλές, όπου κρατούν γραμμένα τα μηνύματά τους.
Οι αγρυπνίες επαναλαμβάνονται, συχνά σε συγκεκριμένες ημέρες της εβδομάδας και στο ίδιο μέρος, όπως έξω από ένα εμπορικό κέντρο ή σε μια πλατεία της πόλης.
Όσον αφορά τις εκκλήσεις μαρτυρίας, μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα ή τις τοπικές συνθήκες, αλλά συχνά έχουν ένα κοινό μήνυμα για την ανάγκη ειρήνης σε μια συγκεκριμένη σύγκρουση ή σε ένα γενικότερο θέμα, αν και επεκτείνονται επίσης σε ζητήματα έμφυλης βίας τόσο σε καιρό πολέμου, όσο και στην ευρύτερη κοινωνία.
Η φεμινίστρια ακτιβίστρια και μελετήτρια Σίνθια Κόκμπερν [1], η οποία ήταν από τις πιο επίμονες υποστηρίκτριες των Γυναικών με τα Μαύρα, άρχισε να γράφει ένα βιβλίο για την ιστορία του κινήματος τον Φεβρουάριο του 2019.
Αν και δυστυχώς πέθανε αργότερα εκείνο το έτος, έχοντας γράψει μόνο τα πέντε πρώτα κεφάλαια, το βιβλίο ολοκληρώθηκε, κατόπιν αιτήματός της, από τη Sue Finch, με τη βοήθεια άφθονων αρχείων που είχε αφήσει η Κόκμπερν, αλλά και από ανθρώπους της οργάνωσης από όλο τον κόσμο.
Δημοσιεύτηκε νωρίτερα φέτος, με τίτλο «Γυναίκες με τα Μαύρα: Ενάντια στη βία, για ειρήνη με δικαιοσύνη» και αναλύει την εξέλιξη του κινήματος για περισσότερες από τρεις δεκαετίες. Περιγράφει λεπτομερώς το πώς η ομάδα δεν είναι μια κεντρικά οργανωμένη οντότητα, αλλά περισσότερο ένας συνασπισμός ομάδων που αναπτύχθηκε σε όλο τον κόσμο, σε διάστημα μόλις έξι μηνών από την έναρξη του κινήματος στην Ιερουσαλήμ.
Η Σίνθια Κόκμπερν, μια επίμονη ακτιβίστρια των Γυναικών με τα Μαύρα
Επιρροές σε όλο τον κόσμο
Ιταλίδες φεμινίστριες ακτιβίστριες, οι οποίες είχαν ταξιδέψει στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη στο πλαίσιο ενός προγράμματος με τίτλο “Επισκέψεις σε δύσκολους τόπους” στα τέλη της δεκαετίας του 1980, συμμετείχαν στις δράσεις των Γυναικών με τα Μαύρα και μετέφεραν την προσέγγισή τους στην πατρίδα τους.
Μια φεμινιστική κοινότητα στο Βελιγράδι, στην τότε ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία, με τη σειρά της επηρεάστηκε από αυτές και εφάρμοσε μια παρόμοια προσέγγιση στη χώρα της.
Η ομάδα αυτή παρέμεινε ενεργή καθ’ όλη τη διάρκεια της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του 1990, καταθέτοντας τις μαρτυρίες της κατά των πολέμων στη Βοσνία και το Κοσσυφοπέδιο.
Με την πάροδο του χρόνου, η επιρροή των Γυναικών με τα Μαύρα εξαπλώθηκε στην Κολομβία, τη Γερμανία, την Ινδία, τη Νότια Αφρική, την Αργεντινή και σε περισσότερες από δώδεκα άλλες χώρες που εκτείνονται σε πέντε ηπείρους, ενώ πραγματοποιήθηκαν και εννέα διεθνή συνέδρια της οργάνωσης.
Παρουσιάζοντας το βιβλίο, η Σίνθια Κόκμπερν συνόψιζε την εξέλιξη του κινήματος με την πάροδο των ετών, περιγράφοντας τις διαφορές μεταξύ των ομάδων που είχαν δημιουργηθεί.
“Για κάποιες γυναίκες, ειδικά για όσες έχουν ζήσει τον πόλεμο”, έγραφε, “οι θεωρίες για τη σχέση μεταξύ φύλου και μιλιταρισμού είναι οι πιο ζωτικές”.
“Άλλες γυναίκες, που ζουν σε σχετικά ειρηνική περίοδο, εστιάζουν στην καταπολέμηση της ανδρικής βίας κατά μεμονωμένων γυναικών και στην εκστρατεία για το δικαίωμα στην άμβλωση, την αντισύλληψη και τον έλεγχο του σώματός τους, ως το κέντρο του ακτιβισμού τους. Ως εκ τούτου, οι θεωρίες που συνδέουν τις Γυναίκες με τα Μαύρα σε όλο τον κόσμο περιλαμβάνουν το συνεχές της βίας κατά των γυναικών και την αιτιώδη σχέση μεταξύ φύλου και πολέμου“, σημείωvε η Κόκμπερν.
Εικόνα από δράση των Γυναικών με τα Μαύρα στο Τόκυο
Μια ομάδα με σημαντική αυτονομία στις δράσεις της
Οι Γυναίκες με τα Μαύρα δεν είναι ένα άκαμπτο, κεντρικά οργανωμένο κίνημα, αλλά έχει σημαντική αυτονομία μεταξύ χωρών και κλάδων.
Οποιαδήποτε ομάδα γυναικών σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου μπορεί να οργανώσει μια αγρυπνία και ενώ αυτή είναι η πιο συνηθισμένη δράση, άλλες μορφές δράσης μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν μη βίαιη άμεση εκδήλωση σε στρατιωτικές βάσεις ή απλώς άρνηση συμμόρφωσης με τις διαταγές.
Ένα ενοποιητικό χαρακτηριστικό είναι η αξία της αλληλεγγύης, με τις γυναίκες μιας ομάδας σε μια χώρα να γνωρίζουν ότι αν καταθέσουν μαρτυρία για ένα συγκεκριμένο γεγονός ή μια περίσταση, όπως μια σύγκρουση ή ένα περιστατικό καταστολής, θα λειτουργήσουν από κοινού με μια ομάδα της χώρας τους και με άλλες σε όλο τον κόσμο.
Λόγω της δομής της οργάνωσης, ο αριθμός των συμμετεχόντων στις Γυναίκες με τα Μαύρα μπορεί να ποικίλλει.
Γράφοντας στην ιστοσελίδα του, το κίνημα δίνει ένα παράδειγμα: “Όταν οι Γυναίκες με τα Μαύρα στο Ισραήλ/Παλαιστίνη, ως μέρος ενός συνασπισμού Γυναικών για μια Δίκαιη Ειρήνη, κάλεσαν σε ολονυκτίες τον Ιούνιο του 2001 ενάντια στην κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών, ανταποκρίθηκαν τουλάχιστον 150 ομάδες της οργάνωσης σε όλο τον κόσμο… Οι διοργανώτριες εκτιμούν ότι συνολικά μπορεί να συμμετείχαν 10.000 γυναίκες“.
Τα τελευταία χρόνια, τα γραπτά της ίδιας της Κόκμπερν για τον παγκόσμιο αφοπλισμό και τις γυναίκες ειρηνοποιούς έχουν ασκήσει μεγάλη επιρροή. Εργάστηκε σε πολλές περιοχές έντασης και συγκρούσεων -συμπεριλαμβανομένων της Βόρειας Ιρλανδίας, των Βαλκανίων, του Ισραήλ/Παλαιστίνης, της Κύπρου, της Νότιας Κορέας, της Ισπανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου– σε ένα ευρύ φάσμα έργων που επικεντρώθηκαν κυρίως στο φύλο, τον πόλεμο και την ειρήνευση.
Το έργο της συνοδεύτηκε από πολλά χρόνια ακτιβισμού, μεγάλο μέρος του οποίου κινητοποιήθηκε από μια πρώιμη επίσκεψή της στην κατασκήνωση ειρήνης των γυναικών του Greenham Common το 1980, ενώ το 1993 συμμετείχε ενεργά στην ίδρυση των Γυναικών με τα Μαύρα στο Λονδίνο.
Το βιβλίο αυτό είναι σίγουρα μια πολύ πολύτιμη συμβολή ως μια εξαιρετικά κατατοπιστική περιγραφή της ανάπτυξης αυτού που σήμερα είναι ένα παγκόσμιο κίνημα, αλλά είναι επίσης μια αρμόζουσα ενθύμηση της Σίνθια Κόκμπερν, μιας αξιοσημείωτης προσωπικότητας.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Open Democracy.
[1] Στα Ελληνικά έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το βιβλίο της Σίνθια Κόκμπερν για την Κύπρο, με τίτλο «Γραμμή: Γυναίκες, διχοτόμηση και φύλο στην Κύπρο», σε μετάφραση Α. Κιουπκιολή, 2008.
