Δόθηκε στη δημοσιότητα η ετήσια έκθεση 2022, του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών, από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ).
Ο Μηχανισμός Καταγραφής έχει καταγράψει, μεταξύ Φεβρουαρίου 2022 και Δεκεμβρίου 2022 μέσα από προσωπικές συνεντεύξεις με 43 φερόμενα θύματα, μαρτυρίες για 50 περιστατικά ΑΑΕ που κατά τους ισχυρισμούς των φερόμενων θυμάτων συνέβησαν από τον Απρίλιο 2020 μέχρι και τον Οκτώβριο 2022.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες για τα 50 περιστατικά, το πλήθος των φερόμενων θυμάτων ανέρχεται κατ’ ελάχιστον σε 2157 άτομα. Οι χώρες καταγωγής των φερόμενων θυμάτων είναι ανάμεσα σε αυτές με τα μεγαλύτερα ποσοστά αναγνώρισης καθεστώτος διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα και την ΕΕ (Συρία, Παλαιστίνη, Τουρκία, Αφγανιστάν, Ιράκ, Ιράν, Σομαλία, Καμερούν, Μάλι και Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό).
Βάσει των στοιχείων που έχει καταγράψει ο Μηχανισμός Καταγραφής, φαίνεται ότι οι ΑΑΕ δεν αποτελούν περιστασιακό και άτακτο φαινόμενο, αλλά έχουν λάβει συστηματικό και οργανωμένο χαρακτήρα. Προκειμένου να πραγματοποιηθούν, φαίνεται να επιστρατεύεται ανθρώπινο δυναμικό, κτηριακές εγκαταστάσεις, βαριά οχήματα, πλωτά σκάφη και άλλα υλικοτεχνικά μέσα.
Ο τρόπος υλοποίησης (modus operandi) των ΑΑΕ, όπως προκύπτει από τις μαρτυρίες, παρουσιάζει μια εικόνα σταδιακότητας. Συγκεκριμένα, στην πλειονότητα των μαρτυριών τα φερόμενα θύματα αρχικά εντοπίζονται από κάποια ομάδα ένστολων ή και ατόμων με πολιτικά ρούχα (στάδιο του εντοπισμού), στη συνέχεια μεταφέρονται σε κάποια δομή όπου κρατούνται (στάδιο της κράτησης ή περιορισμού μετακίνησης), και τέλος μεταφέρονται από τον χώρο κράτησης/περιορισμού μετακίνησης στο σημείο όπου πραγματοποιείται η πράξη της φυσικής απομάκρυνσης και ολοκληρώνεται η επιχείρηση της ΑΑΕ (στάδιο της φυσικής απομάκρυνσης).
Οι ΑΑΕ λαμβάνουν χώρα σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές (συνοριακή περιοχή Έβρου και θάλασσα), οι ιδιαιτερότητες των οποίων διαμορφώνουν και τον τρόπο υλοποίησής τους (modus operandi). Εν προκειμένω, σε κάποιες μαρτυρίες, όπως ιδίως στα περιστατικά που ο εντοπισμός έγινε στη θάλασσα ή πολύ κοντά στη συνοριακή περιοχή του ποταμού Έβρου, αναφέρθηκε ότι το στάδιο της κράτησης/περιορισμού μετακίνησης παραλείφθηκε και η ΑΑΕ πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά τον εντοπισμό.
Στα περιστατικά που έχει καταγράψει ο Μηχανισμός Καταγραφής αναφέρθηκε η συμμετοχή τόσο ένστολων όσο και ατόμων με πολιτικά ρούχα, η δράση των οποίων έφερε χαρακτηριστικά συντονισμένης δράσης με τις Αρχές. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, τα άτομα αυτά να ήταν απλοί πολίτες μη έχοντες αναλάβει νόμιμα δημόσια εξουσία. Στο στοιχείο αυτό προστίθεται και το στοιχείο κάποιων μαρτυριών ότι κατά το στάδιο της φυσικής απομάκρυνσης των περιστατικών του Έβρου φέρονται να συμμετείχαν ως δράστες πολίτες τρίτων χωρών που μιλούσαν κάποιες από τις γλώσσες των θυμάτων.
Στα περιστατικά του Έβρου αναφέρθηκε πολύ μεγαλύτερη παρουσία φερόμενων θυτών που φορούσαν πολιτικά ρούχα, σε σύγκριση με τα περιστατικά της θάλασσας, στα οποία αναφέρθηκε η παρουσία κυρίως ένστολων φερόμενων θυτών. Επίσης στα περιστατικά του Έβρου αναφέρθηκε ότι στο στάδιο της φυσικής απομάκρυνσης συμμετείχαν άτομα από τις χώρες καταγωγής των φερόμενων θυμάτων, κάτι το οποίο δεν αναφέρθηκε καθόλου στα περιστατικά της θάλασσας.
Οι οργανώσεις μέλη του Μηχανισμού Καταγραφής Αναγκαστικών Επιστροφών της ΕΕΔΑ:
