Ανοιχτή επιστολή από οργανώσεις αντίρρησης συνείδησης της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κύπρου υπέρ της ειρήνης στην περιοχή, της αποστρατιωτικοποίησης και του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης
Προς:
– Πρωθυπουργό της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κυριάκο Μητσοτάκη
– Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
– το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας–Τουρκίας
Κοινοποίηση προς:
– Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη
– Ηγέτη της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας, Ερσίν Τατάρ
5 Δεκεμβρίου 2023
Αγαπητέ κ. Πρωθυπουργέ, κ. Πρόεδρε και αξιότιμα μέλη του Συμβουλίου,
Σας απευθυνόμαστε εν όψει της συνάντησής σας στην Αθήνα στα πλαίσια του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας και της επανεκκίνησης του διαλόγου Ελλάδας–Τουρκίας. Πιστεύουμε ότι αυτές οι συνομιλίες θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για συγκεκριμένα, ειλικρινή και στέρεα βήματα οικοδόμησης της ειρήνης που θα έπρεπε να έχουν ληφθεί από καιρό και τα οποία ως γειτονικοί λαοί θα φέρουν απτά οφέλη στην περιοχή μας, ιδίως σε αυτούς τους εμπόλεμους καιρούς.
Ως αντιμιλιταριστικές οργανώσεις για την αντίρρηση συνείδησης από την Ελλάδα, την Τουρκία και την Κύπρο, υποστηρίζουμε την αναγνώριση της αντίρρησης συνείδησης ως ανθρώπινο δικαίωμα και την καθολική και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση στη δυνατότητα για μία εναλλακτική μη-στρατιωτική υπηρεσία που προωθεί την ειρήνη (σε κοινωφελείς υπηρεσίες, όπως σε νοσοκομεία, στην κοινωνική πρόνοια, ή στην πολιτική προστασία).
Όπως είναι κοινώς γνωστό και όπως έχετε διαβεβαιώσει προηγουμένως σε αυτόν τον διάλογο, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες μας είναι κοινές και εκτείνονται σε διάφορα μέτωπα, συμπεριλαμβανομένων της φτώχειας, της κοινωνικής ανισότητας, των ανεπαρκών μεταναστευτικών πολιτικών, και της κλιματικής κρίσης.
Παρότι πιστεύουμε ότι αυτές και παρόμοιες προσπάθειες που προσανατολίζονται προς τη συνεργασία και την ειρήνη θα πρέπει να δυναμώσουν, θα πρέπει να επισημάνουμε μία πραγματικότητα που δεν μπορεί να αγνοηθεί: τη στρατιωτικοποίηση. Η αμοιβαία ανταγωνιστική κούρσα εξοπλισμών της Ελλάδας και της Τουρκίας, οι μεγάλες στρατιωτικές δαπάνες και η επιμονή σε επιθετικές συμπεριφορές διαμορφώνουν έναν από τους κύριους παράγοντες που περιπλέκει τα ζητήματα της ειρήνης και της συνεργασίας. Τα τελευταία πέντε έτη, η Ελλάδα και η Τουρκία αφιερώνουν έως και 7.5% των κρατικών τους εξόδων σε στρατιωτικές δαπάνες, ενώ αμφότερες οι χώρες σχεδιάζουν αυξήσεις στους προϋπολογισμούς τους για το 2024.
Ίσως η πιο κραυγαλέα πτυχή αυτού του θέματος είναι η συνέχιση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας. Κατά την άποψή μας αυτή η πρακτική επιφέρει δύο σημαντικά πλήγματα στις κοινωνίες μας. Από τη μία, στερεί από τη νεολαία μας σημαντικό χρόνο και οικονομικές ευκαιρίες. Από την άλλη, της εμφυσεί μία κοσμοθεωρία που αναζητεί εχθρούς ανάμεσά μας και υποσκάπτει τις πιθανότητές μας για μια ειρηνική συνύπαρξη, μια ειλικρινή συνεργασία και την αμοιβαία ευημερία που θα επέρχονταν αν αντιμετωπίζαμε αυτά τα κοινωνικοοικονομικά και περιβαλλοντικά θέματα.
Τα βήματα που προτείνουμε είναι αρκετά απλά. Για την Τουρκία και τις αρχές του βόρειου τμήματος της Κύπρου, να αναγνωρίσουν το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης όπως απαιτούν τα διεθνή πρότυπα και η νομολογία ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και να εξαλείψουν τις παραβιάσεις δικαιωμάτων που βιώνουν οι αντιρρησίες συνείδησης. Ομοίως για την Ελλάδα και την Κύπρο, να αναγνωρίσουν την αντίρρηση συνείδησης ως ανθρώπινο δικαίωμα και να διασφαλίσουν μια δίκαιη και καθολικά προσβάσιμη εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία.
Πιο λεπτομερώς, θα θέλαμε να επιστήσουμε την προσοχή σας στα παρακάτω εκκρεμή ζητήματα που αφορούν την αντίρρηση συνείδησης:
- Ελλάδα: Παρότι ο νόμος προβλέπει την εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία, υπάρχουν ακόμη προβλήματα. Καλούμε για (α) ισότιμη διαθεσιμότητα πληροφόρησης σε μαθητές και στρατεύσιμους για τη δυνατότητά τους να αιτηθούν εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία αντί στρατιωτικής, (β) κατάργηση της προσωπικής συνέντευξης ως μέσου αξιολόγησης που στην πράξη οδηγεί σε απορρίψεις αιτούντων αδιακρίτως (βλ. 0% ποσοστό έγκρισης αιτούντων για ιδεολογικούς λόγους το 2021), και (γ) πλήρη εκτέλεση της απόφασης Πετρομελίδης κατά Ελλάδας της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και των συστάσεων που αποδέχθηκε η Ελλάδα κατά την 3η Οικουμενική Περιοδική Εξέταση για κατάργηση των τιμωρητικών όρων.
- Τουρκία: Η αντίρρηση συνείδησης στην στράτευση πρέπει να αναγνωριστεί στην Τουρκία ως συνταγματικό δικαίωμα σύμφωνα με τα πρότυπα του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι αποφάσεις του ΕΔΔΑ για την ομάδα υποθέσεων Ülke πρέπει να εκτελεστούν επειγόντως. Η νομοθεσία για την αντίρρηση συνείδησης στη στράτευση θα πρέπει να σχεδιαστεί σε συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως κατοχυρώνεται στις συνθήκες των Ηνωμένων Εθνών, του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα πρέπει να υπάρξει μια διαδικασία για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας με τη συμμετοχή οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ανεξάρτητων φορέων. Η διαδικασία θα πρέπει να βασίζεται στην ισότιμη μεταχείριση των αντιρρησιών συνείδησης και στη συμμόρφωση με τα πρότυπα του διεθνούς δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θα πρέπει να υπάρξουν μέτρα για την πρόβλεψη ενός εναλλακτικού μηχανισμού για όσους αντιρρησίες συνείδησης δηλώνουν “ολικοί αρνητές” σε συμφωνία με το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την πρόβλεψη εναλλακτικής υπηρεσίας για όσους αντιρρησίες συνείδησης την αιτούνται.
- Κύπρος: Ομοίως με την Ελλάδα, όσον αφορά τον νόμο για την εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία, θα πρέπει να υπάρχει ισότιμη διαθεσιμότητα πληροφόρησης σε μαθητές και στρατεύσιμους για τη δυνατότητά τους να αιτηθούν εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία αντί στρατιωτικής. Και θα πρέπει να καταργηθεί η προσωπική συνέντευξη ως μέσο αξιολόγησης που στην πράξη οδηγεί σε απορρίψεις αιτούντων αδιακρίτως.
- Τουρκοκυπριακή κοινότητα: Έχουν κινηθεί νέες δικαστικές διαδικασίες κατά ενός Τουρκοκύπριου αντιρρησία συνείδησης στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Στο παρελθόν, τέτοιες διαδικασίες οδηγούσαν στη φυλάκιση αντιρρησιών συνείδησης καθώς δεν υπάρχει νομοθετική πρόβλεψη για εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία. Επίσης, υπάρχουν τρεις εκκρεμείς υποθέσεις Τουρκοκύπριων αντιρρησιών συνείδησης ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για τις οποίες εκκρεμεί απόφαση. Οι υποθέσεις στρέφονται κατά της Τουρκίας λόγω προηγούμενης κρίσης του ΕΔΔΑ ότι οι αρχές στο βόρειο τμήμα της Κύπρου αποτελούν υποτασσόμενες τοπικές διοικήσεις της Τουρκίας. Απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου των αρχών του βόρειου τμήματος της Κύπρου έχει κρίνει ότι η αντίρρηση συνείδησης είναι ανθρώπινο δικαίωμα σύμφωνα με το Σύνταγμα. Ωστόσο, οι αρχές δεν έχουν προχωρήσει στην τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας για να προβλέψουν μία εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία.
Ως υπογράφοντες αυτήν την επιστολή, σας απευθύνουμε εδώ μία έκκληση και μια υπενθύμιση: Χρειάζεται να αναγνωρίσετε τα οφέλη που η αυθεντική ειρήνη και η μείωση των στρατιωτικών δαπανών θα επιφέρουν στην περιοχή. Η οικοδόμηση της ειρήνης στην περιοχή απαιτεί από κοινού και συντονισμένη δράση από όλες τις πλευρές.
Στην Κύπρο, οι εντάσεις στην ουδέτερη ζώνη μας έχουν φέρει ανησυχία εδώ και καιρό και νιώθουμε ότι μπορούν να οδηγήσουν σε ένοπλη σύρραξη. Καλούμε λοιπόν όλες τις πλευρές σε αποκλιμάκωση. Μετά από 50 χρόνια, πιστεύουμε ότι η αποστρατιωτικοποίηση στην Κύπρο πρέπει πλέον να ξεκινήσει.
Θεωρούμε ότι μια συμφωνία με τα ανωτέρω σε αυτή τη φάση του διαλόγου θα ήταν ένα στέρεο βήμα για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που είναι υπό διαπραγμάτευση, με την υποστήριξη υπάρχοντων μηχανισμών όπως η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης και η Οικουμενική Περιοδική Εξέταση, που ενθαρρύνουν τη συνεργασία των κρατών στην επιτήρηση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πιστεύουμε ότι αυτή θα ήταν μια επιθυμητή συμβολή προς την ειρήνη.
Με τιμή,
Σύνδεσμος Αντιρρησιών Συνείδησης, Ελλάδα
Παρατηρητήριο Αντίρρησης Συνείδησης / Vicdani Ret İzleme, Τουρκία
Πρωτοβουλία για την Αντίρρηση Συνείδησης στην Κύπρο / Kibris’ta Vicdani Ret, Κύπρος
Σύνδεσμος Αντιρρησιών Συνείδησης Ελλάδας: Ο Σύνδεσμος διεκδικεί την αναγνώριση της αντίρρησης συνείδησης στη στράτευση ως ανθρώπινο δικαίωμα στην Ελλάδα, τη θεσμοθέτηση δίκαιης εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας, την κατάργηση της υποχρεωτικής στράτευσης, την παύση κάθε δίωξης ενάντια στους αντιρρησίες συνείδησης, και την προώθηση της υπόθεσης της ειρήνης και του αντιμιλιταρισμού σε συνεργασία με ανάλογες οργανώσεις χωρίς εξυπηρέτηση κομματικών σκοπών. Περισσότερα: https://antirrisies.gr
Παρατηρητήριο Αντίρρησης Συνείδησης / Vicdani Ret İzleme: Το Παρατηρητήριο Αντίρρησης Συνείδησης παρακολουθεί και συντάσσει αναφορές για την τρέχουσα κατάσταση των αντιρρησιών συνείδησης στην Τουρκία, τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που βιώνουν, και τις δικαστικές διαδικασίες στις οποίες υποβάλλονται. Η πρωτοβουλία υποστηρίζει την αναγνώριση του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης στην Τουρκία. Περισσότερα: https://vicdaniret.org/category/english/, vicdaniretizleme@gmail.com
Πρωτοβουλία για Αντίρρηση Συνείδησης στην Κύπρο / Kibris’ta Vicdani Ret: Η πρωτοβουλία ασχολείται με την υποστήριξη και την επίλυση προβλημάτων που αντιμετωπίζουν όσοι βλέπουν τον μιλιταρισμό ως εμπόδιο στον δρόμο για την ειρήνη, τον εκδημοκρατισμό και την εγκαθίδρυση μιας πραγματικά πολιτικής μη-στρατιωτικής διοίκησης σε όλο το νησί της Κύπρου. Περισσότερα: https://www.facebook.com/kibristavicdaniret
