Ο Άγγελος Μπαράι ήταν από τους πρώτους φωτορεπόρτερ που στήριξαν την δράση μας και μας έδωσαν φωτογραφίες τους για την Pressenza. Ο Άγγελος μας σύστησε και τον Νικήτα Σιφονιό και πριν ένα χρόνο περίπου δημοσιεύσαμε το εξαιρετικό βιωματικό φωτογραφικό του ταξίδι “Balamos” το οποίο μετάφρασαν και τα άλλα μας γραφεία στα αγγλικά, στα γαλλικά και στα γερμανικά. Μαζί ο Άγγελος και ο Νικήτας δημιούργησαν το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους «Δηκεοσίνη» το οποίο προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Δράμας, ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους με τον πατέρα του Νίκου Σαμπάνη, που έπεσε νεκρός από σφαίρες έπειτα από καταδίωξη της αστυνομίας. Το ντοκιμαντέρ φέρνει στο προσκήνιο την συγκάλυψη του εγκλήματος μαζί με τις τραγικές συνέπειες της προκατάληψης και του ρατσισμού απέναντι σε μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα. Το ντοκιμαντέρ δημιουργήθηκε στα πλαίσια του εργαστηρίου ‘’Video and story telling lab’’ του ΚΑΡΠΟΥ με την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.
Άγγελε σε πρωτογνώρισα πριν 15 χρόνια, θαυμάζω το σθένος σου που όλα αυτά τα χρόνια, χρησιμοποιώντας ως μέσον την φωτογραφία σου, αναδεικνύεις κρυμμένες πονεμένες αλήθειες και λες τις ιστορίες τους με σεβασμό. Κάθε φορά που βλέπω μια φωτογραφία σου από μια κινητοποίηση, από σεισμούς, από πλημμύρες, από τα σύνορα της Ουκρανίας είναι μια συγκινητική ιστορία, κομμάτι ενός μεγαλύτερου έργου.
Όταν με σύστησες στον Νικήτα δεν περίμενα πως τόσο σύντομα θα σας δούμε να δημιουργείτε μαζί. Πότε και τι ήταν αυτό που σας έκανε να συνεργαστείτε και να κινηματογραφήσετε το «Δηκεοσίνη»;
ΑΜ: Η γνωριμία μου με τον Νικήτα έγινε πριν δύο χρόνια και δεν περιμέναμε πως θα γίνουμε τόσο καλοί φίλοι. Σίγουρα βοήθησε τη σχέση μας πως λέμε ανοιχτά αυτό που σκεφτόμαστε και νιώθουμε. Στο θυμό στην αγανάκτηση στη λύπη ήμασταν μαζί και ο Νικήτας έλεγε πως δεν γίνεται να το αφήσουμε έτσι, πρέπει να φτιάξουμε ένα ντοκιμαντέρ. Έτσι ήρθε η αρχική ιδέα. Αυτή η σχέση που είχαμε πιστεύω βοήθησε στην διαδικασία κατά την περίοδο της κινηματογράφησης. Βοήθησε πολύ η εμπειρία μου στο προσφυγικό και με κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Ο Νικήτας επίσης είχε κάνει πρότζεκτ στο Μεσολόγγι και στο Σχιστό με Ρομά και είχαμε σχέσεις και επαφές. Έτσι δεν ήταν πρόβλημα για εμάς να προσεγγίσουμε την οικογένεια και να μπούμε στον καταυλισμό για τα γυρίσματα.
ΝΣ: Πριν δυο χρόνια γνώρισα τον Άγγελο σε ένα πρόγραμμα εθελοντών της actionaid. Ο Άγγελος μου έδειξε τη δουλειά του και εμπνεύστηκα από αυτόν. Έτσι ξεκίνησε το ενδιαφέρον μου για τη φωτογραφία ντοκουμέντου και το φωτορεπορτάζ. Έχουμε χτίσει μια καλή φιλία, μέσα από δυνατές εμπειρίες. Με τον Άγγελο μοιραζόμαστε τις ίδιες ανησυχίες και για αυτό ήταν εύκολο να συνεργαστούμε και να δουλέψουμε μαζί. Αφορμή για το ντοκιμαντέρ αυτό ήταν ο θάνατος του νεαρού Ρομά Φραγκούλη στη Θεσσαλονίκη, η οποία εμφανίζει πολλές ομοιότητες με την υπόθεση του Νίκου Σαμπάνη στο Πέραμα. Νιώσαμε μεγάλη αγανάκτηση για το συμβάν και θελήσαμε να δράσουμε και να δημιουργήσουμε, να δώσουμε φωνή στις οικογένειες Ρομά που έχασαν τα παιδιά τους. Το ντοκιμαντέρ αυτό αποτελεί έκφραση της άδικης απώλειας, του πόνου αυτών των ανθρώπων καθώς και της ανάγκης τους για δικαιοσύνη.
Μπορείτε να μας περιγράψετε μια μέρα γυρισμάτων στον καταυλισμό;
ΑΜ: Θα περιγράψω την μέρα που πήγαμε στο μνημόσυνο γιατί πραγματικά ήταν μια ημέρα δύσκολη, όχι μόνο από συναισθηματικής πλευράς αλλά και εξαιτίας των καιρικών συνθηκών της ημέρας. Ο καταυλισμός βρίσκεται σε δύσβατο σημείο και η καταρρακτώδης βροχή της ημέρας έκανε ακόμα πιο δύσκολη την πρόσβαση. Όταν φτάσαμε είδαμε όλη την διαδικασία της προετοιμασίας για το μνημόσυνο. Ταυτόχρονα με τις προετοιμασίες προσπαθούσαν να μπαλώσουν τις τρύπες στα σπίτια για να μην τρέχουν νερά. Η μέρα εκείνη ήταν ιδιαίτερα συγκινητική, ο μπαμπάς του Νίκου, ο Γιάννης, μας κάλεσε δίπλα του στο τραπέζι. Ήμασταν οι μοναδικοί φωτογράφοι, δημοσιογράφοι, άγνωστοι, μπαλαμοί όπως το λένε στην δική τους διάλεκτο και καθόμασταν δίπλα στον μπαμπά. Εκεί ακούσαμε τα μοιρολόγια που εμένα μου θύμισαν πολύ τα μοιρολόγια που είχα ακούσει όταν πέθανε ο παππούς μου. Ο Νικήτας και εγώ έχουμε χάσει δικούς μας ανθρώπους, ο Νικήτας την γιαγιά του και εγώ τον παππού μου. Αυτό το κομμάτι του πένθους είναι μια διαδικασία που πρέπει να δουλέψει μέσα σου, εκεί την νιώθαμε και την βιώναμε στους ανθρώπους που βιντεοσκοπούσαμε. Επίσης λόγω αυτής μας της παρουσίας αποκτήσαμε μια οικειότητα με τους ανθρώπους και γίναμε πολύ γρήγορα φίλοι με την οικογένεια.
ΝΣ: Γενικά όπως ξέρουμε όλοι οι συνθήκες στον καταυλισμό είναι δύσκολες, παρόλα αυτά οι άνθρωποι κι η οικογένεια Σαμπάνη μας δέχτηκαν και μας ανοίχτηκαν. Χαρακτηριστικές στιγμές στον καταυλισμό αποτελούν τα μικρά παιδιά που παρόλες τις συνθήκες που βιώνουν, έχουν όρεξη για παιχνίδι και μας υποδέχονταν πάντα με χαμόγελο.
Αγγίξατε ένα δύσκολο θέμα, το θάνατο ενός παιδιού, πως βιώσατε αυτές τις στιγμές μαζί με τους συγγενείς του θύματος;
ΑΜ: Οι συνθήκες γενικά σε έναν καταυλισμό είναι δύσκολες γιατί κάποιοι άνθρωποι μπορεί να μην θέλουν να τους βιντεοσκοπήσουμε και πάρα πολλά παιδιά που βλέπουν κάμερα γοητεύονται από την διαδικασία και ρωτάνε να μάθουν ή θέλουν να τους τραβήξουμε και έτσι ήταν δύσκολα να τραβήξουμε τα πλάνα που θέλαμε. Επίσης οι καιρικές συνθήκες δυσκόλεψαν τα γυρίσματα που έγιναν κατά την περίοδο του χειμώνα. Ήταν δύσκολο το θέμα, ήταν πολιτικό και σίγουρα ήταν ο θάνατος. Όπως είπα και παραπάνω επειδή είχαμε βιώσει τον θάνατο αγαπημένων μας προσώπων ταυτιστήκαμε με το κομμάτι του πένθους. Εννοείται ότι δεν είναι το ίδιο να χάνεις το παιδί σου, η απώλεια, ο θάνατος όταν έρχονται στην ζωή σου φέρνουν μια ψυχική διαδικασία που βιώνεται, κάποιες φορές σαν τραύμα και κάποιοι άνθρωποι αυτό το τραύμα δεν το επουλώνουν ποτέ. Εμείς δεν πήγαμε εκεί για να τους θυμίσουμε το τραύμα. Ο λόγος που κάνω αυτό που κάνω είναι για να επουλώνω τα δικά μου τραύματα, έτσι πηγαίνω σε ανθρώπους που έχουν ίδιες ή παρόμοιες εμπειρίες και προσπαθώ με ένα χαμόγελο ή ένα αστείο, μία κουβέντα, μία αγκαλιά να επουλώσω το τραύμα. Και μετά θα βγάλω φωτογραφία. Μας αρέσει η διαδικασία μέχρι να φτάσουμε να βιντεοσκοπήσουμε, η κάμερα είναι απλά το μέσον με το οποίο πάμε και γνωρίζουμε ανθρώπους, περνάμε ωραία μαζί τους, ανοίγουμε την καρδιά μας και την ψυχή μας μαζί τους. Και εκεί έρχονται οι ωραίες φωτογραφίες έτσι πιστεύω στη δουλειά που κάναμε, παρόλο που δεν είχαμε εμπειρία, βιώσαμε αληθινά συναισθήματα και αυτό φαίνεται στο αποτέλεσμα.
ΝΣ: Η πιο έντονη στιγμή που είχαμε κατά την διάρκεια των γυρισμάτων στο καταυλισμό ήταν στο τραπέζι που διοργάνωσε η οικογένεια για το μνημόσυνο του Νίκου. Κατά την οποία ο Γιάννης Σαμπάνης (ο πατέρας του Νίκο) μας κάλεσε να κάτσουμε δίπλα του κάνοντας μας να νιώσουμε την αποδοχή. Κατά την διάρκεια αυτού του μνημόσυνου, η οικογένεια έβαλε κάποια τραγούδια τα οποία είναι γραμμένα για τον Νίκο και εκεί ήταν που βιώσαμε τον σπαραγμό της οικογένειας μέσα από τα μοιρολόγια.
Το ντοκιμαντέρ σας προβλήθηκε στο φεστιβάλ Δράμας, μπορείτε να μας πείτε τις καλύτερες στιγμές από εκεί?
ΑΜ: Ήταν το πρώτο μας φεστιβάλ, ήμασταν ιδιαίτερα χαρούμενοι και θέλαμε να ζήσουμε αυτή την εμπειρία αλλά όταν συνέβη το περιστατικό με το παιδί στο λιμάνι του Πειραιά και οι πλημμύρες στα χωριά της Ελλάδας, τα συναισθήματα μας ήταν ανάμεικτα και είχαμε το μυαλό μας εκεί στο δράμα των ανθρώπων. Θέλαμε όμως να χαρούμε αυτήν την πρώτη μας φορά στο φεστιβάλ της Δράμας. Ναι ήταν ανάμεικτα τα συναισθήματά μας για όλο αυτό το ταξίδι. Το ντοκιμαντέρ μας προβλήθηκε στο πλαίσιο «εκτός διαγωνιστικού» γιατί είχαμε ήδη κάνει μια προβολή στην Αθήνα, αλλά εμάς αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να ακουστεί η φωνή της οικογένειας και αυτό το καταφέραμε. Αφήσαμε πολύ καλές εντυπώσεις, συζητήθηκε πάρα πολύ το ντοκιμαντέρ μας, δώσαμε υποσχέσεις στο χώρο του κινηματογράφου πως θα κάνουμε κάτι μεγαλύτερο στο μέλλον.
ΝΣ: Είμαστε ευγνώμονες που δόθηκε η ευκαιρία στο ντοκιμαντέρ να προβληθεί στο φεστιβάλ Δράμας και να ευαισθητοποιηθεί ο κόσμος, καθώς αυτός είναι και ο βασικός μας στόχος. Μας ικανοποίησε το γεγονός ότι υπήρχαν άνθρωποι που ενδιαφέρθηκαν και μας προσέγγισαν ώστε να μάθουν περισσότερα για την υπόθεση. Θέλω να προσθέσω ότι ήμασταν τυχεροί που είχαμε μαζί μας φίλους και τους ανθρώπους που μας στήριξαν στην προσπάθεια αυτή.
Πού μπορούμε να παρακολουθήσουμε το ντοκιμαντέρ και ποια θα είναι τα επόμενα σας βήματα?
Είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας ανακοινώσουμε ότι η ταινία μικρού μήκους «Δηκεοσίνη» θα προβληθεί σε τέσσερα Φεστιβάλ Κινηματογράφου κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου:
Στο 14ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Balkans Beyond Borders θα διεξαχθεί στο Niksic του Μαυροβουνίου, από τις 11 έως τις 14 Οκτωβρίου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ: http://www.balkansbeyondborders.eu/film/justis/
Στο 13ο Διεθνές Φεστιβάλ Micro μ, που θα πραγματοποιηθεί από τις 12 έως τις 14 Οκτωβρίου. Οι προβολές του “Justis” θα πραγματοποιηθούν σε διάφορες πόλεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, όπως Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ρόδος, Πτολεμαΐδα, Βέροια, Ιωάννινα, Κοπεγχάγη και Παρίσι. Περισσότερες πληροφορίες εδώ: http://micromfestival.gr/student-23/
Στο 11ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, που θα πραγματοποιηθεί στα Χανιά από τις 18 έως τις 28 Οκτωβρίου. Η προβολή της ταινίας “Justis” έχει οριστεί για την Πέμπτη 19 Οκτωβρίου, στις 6:00 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων. Περισσότερες πληροφορίες εδώ: https://chaniafilmfestival.com/movie-calendar-cff11
Στο 7ο Διεθνές Φεστιβάλ Ake Dikhea? Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ρομά, που θα φιλοξενηθεί στο Βερολίνο της Γερμανίας, από τις 23 έως τις 29 Οκτωβρίου. Η προβολή της ταινίας “Justis” είναι προγραμματισμένη για την Πέμπτη 26 Οκτωβρίου, στις 8:00 μ.μ. στον κινηματογράφο BABYLON. Περισσότερες πληροφορίες εδώ: http://2023.roma-filmfestival.com/en/
Μπορείτε επίσης να βρείτε σχετικές ανακοινώσεις στη σελίδα μας στο instagram dhkeosinh_shortfilm. Το επόμενο μας βήμα είναι η δημιουργία ενός μεγαλύτερου μήκους ντοκιμαντέρ σχετικά με υποθέσεις ρομά όπου θα εστιάζει στο πένθος.
Συντελεστές:
Σενάριο: Νικήτας Σιφονιός, Μαρία Πεσλή, Κώστας Βλαχόπουλος
Παραγωγή: Κέντρο Εκπαίδευσης και Διαπολιτισμικής Αγωγής Κάρπος Επικοινωνίας, Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα
Ήχος: Ιόλη Σιφωνίου
Μουσική:ΝτίνοςΙσούφης,SeriusParsec,InspectorJ.
Επιμέλεια:Γεωργία Τσισμετζόγλου
Επικοινωνία: Ανδριάνα Θεοχάρη
Σκηνοθεσία: Νικήτας Σιφονιός, Άγγελος Μπαράι
Έτος παραγωγής 2023- Διάρκεια 7 λεπτά.
