Τον Σεπτέμβριο του 2022 η Mahsa/Zhina Amini, μια νεαρή γυναίκα από την καταπιεσμένη κουρδική μειονότητα του Ιράν, επισκέφτηκε την Τεχεράνη με τον αδελφό της. Τη σταμάτησε και τη συνέλαβε η «αστυνομία ηθών» του Ιράν (gasht-e ershad), η οποία συστηματικά συλλαμβάνει αυθαίρετα τις γυναίκες που δεν συμμορφώνονται με τους καταχρηστικούς και μεροληπτικούς νόμους της χώρας περί υποχρεωτικής κάλυψης.
Αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν ότι η αστυνομία την έσπρωξε σε ένα φορτηγάκι και τη χτύπησε, μεταφέροντάς τη στο κέντρο κράτησης Vozara στην Τεχεράνη. Η Mahsa/Zhina Amini και ο αδελφός της πληροφορήθηκαν ότι μεταφέρθηκε στη Vozara για ένα «εκπαιδευτικό» σεμινάριο με στόχο την «αναμόρφωση» της συμπεριφοράς των γυναικών και των κοριτσιών που παραβιάζουν τον άκαμπτο ισλαμικό κώδικα ένδυσης της χώρας. Ο αδελφός της ξυλοκοπήθηκε επίσης όταν διαμαρτυρήθηκε.
Λίγες ώρες μετά τη σύλληψή της, προέκυψαν αξιόπιστες αναφορές ότι η «αστυνομία ηθών» την υπέβαλε σε βασανιστήρια και άλλης μορφής κακομεταχείριση μέσα στο αστυνομικό φορτηγάκι, μεταξύ άλλων με χτυπήματα στο κεφάλι της. Έπεσε σε κώμα και μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο Kasra της Τεχεράνης.
Πέθανε υπό κράτηση τρεις ημέρες αργότερα στο νοσοκομείο, στις 16 Σεπτεμβρίου 2022.
Ήταν μόλις 22 ετών.
Τι συνέβη σε όσες και όσους διαμαρτυρήθηκαν;
Ο θάνατος της Mahsa/Zhina Amini κατά τη διάρκεια της κράτησής της πυροδότησε την πανεθνική εξέγερση «Γυναίκα Ζωή Ελευθερία» ενάντια σε δεκαετίες ανισότητας και εκτεταμένης καταπίεσης. Οι ιρανικές αρχές απάντησαν με παράνομη βία, μεταξύ άλλων ρίχνοντας αληθινά πυρομαχικά, μεταλλικά σφαιρίδια και δακρυγόνα σε πλήθη κυρίως ειρηνικών διαδηλωτριών και διαδηλωτών.
Οι δυνάμεις ασφαλείας σκότωσαν παράνομα εκατοντάδες διαδηλώτριες και διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων και παιδιά, την ίδια στιγμή που εκατοντάδες άλλες/άλλοι τυφλώθηκαν λόγω της ρίψης μεταλλικών σφαιριδίων, ενώ χιλιάδες ακόμα υπέστησαν άλλους σοβαρούς τραυματισμούς από την παράνομη χρήση βίας. Φοβούμενοι τη σύλληψη και άλλα αντίποινα, πολλές και πολλοί δεν αναζήτησαν ιατρική περίθαλψη. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν επίσης αυθαίρετα.
Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης και των συνεπειών της, οι μυστικές υπηρεσίες και οι δυνάμεις ασφαλείας διέπραξαν επίσης εκτεταμένα βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης. Πολλές/πολλοί διαδηλώτριες/-ωτές, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, βασανίστηκαν.
Εκτελεί το Ιράν διαδηλώτριες/-ωτές;
Τον τελευταίο χρόνο, οι ιρανικές αρχές χρησιμοποίησαν όλο και περισσότερο τη θανατική ποινή ως εργαλείο πολιτικής καταστολής για να ενσταλάξουν τον φόβο στον λαό. Έπειτα από κατάφωρα άδικες και εικονικές δίκες, εκτέλεσαν 7 άντρες που συνδέονται με την εξέγερση.
Ορισμένοι εκτελέστηκαν για υποτιθέμενα αδικήματα, όπως η φθορά δημόσιας περιουσίας, τα οποία ούτε που αγγίζουν το όριο σοβαρότερων εγκλημάτων που περιλαμβάνουν φόνο, ενώ άλλοι σε σχέση με τους θανάτους προσωπικού ασφαλείας κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων. Όλοι εκτελέστηκαν αφού το Ανώτατο Δικαστήριο του Ιράν επικύρωσε τις άδικες καταδίκες τους παρά την έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων και χωρίς να διενεργήσει έρευνες σχετικά με τις καταγγελίες για βασανιστήρια.
Οι διαδηλώτριες/-ωτές δεν είναι οι μόνες/-οι που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εκτέλεσης από αυτή την ανελέητη εκστρατεία καταστολής της διαφωνίας. Οι αρχές έχουν εντείνει τη χρήση της θανατικής ποινής για αδικήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά και έχουν επίσης εκτελέσει πολιτικούς αντιφρονούντες. Χρησιμοποιούν επιπλέον τη θανατική ποινή για να στοχοποιήσουν καταπιεσμένες μειονοτικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των Μπαλούτσι. Φέτος, οι αρχές εκτέλεσαν και άτομα για αναρτήσεις τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και για σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ συναινούντων ενηλίκων.
Τι κάνει η Διεθνής Αμνηστία;
Από τις πανεθνικές διαδηλώσεις την περίοδο Δεκεμβρίου 2017 – Ιανουαρίου 2018, έχουμε καταγράψει με συνέπεια εγκλήματα του διεθνούς δικαίου και άλλες σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από τις ιρανικές αρχές κατά την καταστολή των διαδηλώσεων.
παράνομες εκτελέσεις και χρήση βίας,
μαζικές αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις,
εξαναγκαστικές εξαφανίσεις,
βασανιστήρια και άλλης μορφής κακομεταχείριση.
Έχουμε ζητήσει εδώ και χρόνια τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου διεθνούς μηχανισμού έρευνας και λογοδοσίας για το Ιράν.
Όταν ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις «Γυναίκα – Ζωή – Ελευθερία» το 2022, υποστηρίκτριες/-τές της Διεθνούς Αμνηστίας όπως εσύ κάλεσαν τα Ηνωμένα Έθνη να συστήσουν μια διερευνητική αποστολή για να ερευνήσει τις παραβιάσεις κατά των διαδηλωτριών/-ών. Ένα εκατομμύριο άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων 250.000 ανθρώπων στο Ιράν, συμμετείχαν στην έκκληση, και τον Νοέμβριο του 2022 αυτή τελικά εισακούστηκε.
Συνεχίζουμε να απαιτούμε από τις ιρανικές αρχές να ακυρώσουν αμέσως όλες τις καταδίκες και τις θανατικές ποινές που σχετίζονται με τις διαδηλώσεις. Δεν θα σταματήσουμε να ερευνούμε τα εγκλήματα που διέπραξαν οι ιρανικές αρχές κατά τη διάρκεια και μετά τη λαϊκή εξέγερση και να ζητάμε να λογοδοτήσουν οι Ιρανοί αξιωματούχοι.
Τι συμβαίνει τώρα;
Υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει.
Οι ιρανικές αρχές εξακολουθούν να διαπράττουν εγκλήματα διεθνούς δικαίου ατιμώρητα. Καθώς σκληραίνουν την εξουσία τους, προωθούν ένα κλίμα φόβου, εξαλείφοντας τη διαφορετική άποψη.
Βασανίζουν ανθρώπους σε κράτηση και παρενοχλούν τις οικογένειες των θυμάτων αν τολμήσουν να ζητήσουν αλήθεια και δικαιοσύνη. Οι γυναίκες και τα κορίτσια εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διώξεις, αποβολή από το σχολείο ή το πανεπιστήμιο, απώλεια εργασίας, κατάσχεση αυτοκινήτων και άλλες ποινές επειδή αψηφούν τους νόμους περί κάλυψης που εισάγουν διακρίσεις.
Οι ιρανικές αρχές έχουν εντείνει τη χρήση της θανατικής ποινής ως μέσο πολιτικής καταστολής και έχουν εκτελέσει τουλάχιστον 7 άντρες σε σχέση με την εξέγερση. Δεκάδες άλλοι κινδυνεύουν να εκτελεστούν ή να καταδικαστούν σε θάνατο σε σχέση με την εξέγερση.
Γι’ αυτό χρειαζόμαστε τη βοήθειά σου, για να ζητήσουμε μορατόριουμ σε όλες τις εκτελέσεις με στόχο την κατάργηση της θανατικής ποινής στο Ιράν.
Τι μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις τις/τους διαδηλώτριες/-ωτές στο Ιράν;
Στασου αλληλέγγυα/-ος με τους ανθρώπους στο Ιράν που συνεχίζουν να διεκδικούν ισότητα και τον τερματισμό της καταπίεσης δεκαετιών παρά τους κινδύνους. Με πολλές και πολλούς στο Ιράν να καλούν σε διαδηλώσεις για την επέτειο ενός έτους από τον θάνατο υπό κράτηση της Mahsa/Zhina Amini, υπάρχουν φόβοι ότι οι ιρανικές αρχές θα καταφύγουν στις συνήθεις βίαιες τακτικές τους. Δείξε στις ιρανικές αρχές ότι ο κόσμος εξακολουθεί να παρακολουθεί και να απαιτεί τον τερματισμό των παραβιάσεων. Όλες και όλοι έχουν το δικαίωμα να διαμαρτύρονται ειρηνικά χωρίς τον φόβο αντιποίνων, όπως η απειλή της θανατικής ποινής.
Τα κράτη πρέπει να απαιτήσουν από τις ιρανικές αρχές να επιβάλουν επίσημο μορατόριουμ σε όλες τις εκτελέσεις, να στείλουν αντιπροσώπους να επισκεφτούν τις φυλακές που κρατούν καταδικασμένους σε θάνατο και να επιδιώξουν την παρουσία τους στις δίκες όσων κατηγορούνται για θανατηφόρα εγκλήματα. Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να επιδιώξουν δρόμους για τη δικαιοσύνη ώστε να αντιμετωπιστεί η συστηματική ατιμωρησία των Ιρανών αξιωματούχων.
