Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ, που συνεδρίασαν στο Βίλνιους σε μια περίοδο πρωτοφανούς πυρηνικού κινδύνου, δεν έλαβαν κανένα μέτρο για τη μείωση των πυρηνικών κινδύνων και, αντίθετα, εξέδωσαν ένα ανακοινωθέν που συνεχίζει να υποστηρίζει τη χρήση πυρηνικών όπλων. Η συμμαχία επεσήμανε τους κινδύνους που εγκυμονούν τα ρωσικά πυρηνικά όπλα, ενώ εξήρε τη δική της πυρηνική αποτροπή και τις συμφωνίες κοινής χρήσης πυρηνικών όπλων. Επέκρινε επίσης τη Συνθήκη του ΟΗΕ για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων, το μόνο πεδίο στο οποίο έχει σημειωθεί πρόοδος στον πυρηνικό αφοπλισμό εδώ και δεκαετίες, αποδεικνύοντας την ανησυχία της με τη δύναμη της Συνθήκης να μπορεί να στιγματίσει και να εξαλείψει τα πυρηνικά όπλα.

Το ανακοινωθέν, που εκδόθηκε στο τέλος της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής, καταδικάζει την ανάπτυξη των όπλων της Ρωσίας στη Λευκορωσία και την «ανεύθυνη πυρηνική ρητορική και τα αυστηρά πυρηνικά σήματα» της Ρωσίας, ενώ επαναλαμβάνει την προθυμία της Συμμαχίας να χρησιμοποιήσει η ίδια πυρηνικά όπλα και την «αποφασιστικότητά της να επιβάλει απαράδεκτο κόστος σε έναν αντίπαλο».

Σχετικά με την κοινή χρήση πυρηνικών

Το ΝΑΤΟ παρουσίασε την αιτιολόγησή του για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, παρά τις δημοκρατικές και νομικές αμφισβητήσεις της πρακτικής αυτής. Επέκρινε επίσης τη Ρωσία για την ίδια πρακτική: την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων στη Λευκορωσία. Το ανακοινωθέν είναι πιο σαφές σχετικά με την κοινή χρήση πυρηνικών όπλων σε σχέση με προηγούμενες δηλώσεις, δηλώνοντας ότι «η στάση της πυρηνικής αποτροπής του ΝΑΤΟ εξαρτάται επίσης από τα πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ που αναπτύσσονται στην Ευρώπη». Ωστόσο, αγνοεί τις ανησυχίες που εκφράζουν οι βουλευτές και οι πολίτες των χωρών του ΝΑΤΟ. Το ανακοινωθέν επαναλαμβάνει τη θέση του ΝΑΤΟ ότι «οι συμφωνίες του ΝΑΤΟ για τον καταμερισμό του πυρηνικού βάρους ήταν πάντοτε πλήρως σύμφωνες με τη ΝΡΤ» (Συνθήκη μη Διάδοσης των πυρηνικών όπλων), παρά τις επανειλημμένες αμφισβητήσεις αυτού του ισχυρισμού από άλλα μέλη της ΝΡΤ.

Ο καταμερισμός του πυρηνικού φορτίου ή η τοποθέτηση πυρηνικών όπλων σε άλλη χώρα απαγορεύεται ρητά από τη Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων (ΣΑΠΟ), στην οποία θα πρέπει να προσχωρήσουν επειγόντως όλες οι χώρες για να αποτραπεί η περαιτέρω ανάπτυξη πυρηνικών όπλων σε άλλες χώρες.

Για την ΣΑΠΟ

Το ανακοινωθέν αφιέρωσε αρκετές φράσεις για να επιπλήξει τη Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων, τη μόνη συνθήκη που έχει υιοθετήσει σχέδιο δράσης για τον αφοπλισμό εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Η επικέντρωση του ΝΑΤΟ σε αυτή τη συνθήκη καταδεικνύει τον φόβο της συμμαχίας για την ικανότητά της να υπονομεύσει την κατοχή, την απειλή χρήσης και τη τοποθέτηση πυρηνικών όπλων και να αμφισβητήσει την πρακτική της πυρηνικής αποτροπής που εφαρμόζουν σήμερα όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ. Η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχει ασυνέπεια μεταξύ των δύο συνθηκών (ΝΑΤΟ και ΣΑΠΟ), παρά μόνο μεταξύ της πρακτικής της πυρηνικής αποτροπής και της προσχώρησης στην ΣΑΠΟ.

Στο ανακοινωθέν αναφέρεται ότι η συνθήκη «είναι αντίθετη και ασυνεπής και ασύμβατη με την πολιτική πυρηνικής αποτροπής της Συμμαχίας». Ωστόσο, καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας του ΝΑΤΟ, τα μέλη της συμμαχίας έχουν υιοθετήσει διαφορετικές προσεγγίσεις σε θέματα εξοπλισμών και στρατηγικής και -όπως σημειώνει το ίδιο το ανακοινωθέν- κάθε έθνος έχει το δικαίωμα να επιλέγει τα δικά του όπλα και στρατηγικές: Κάθε έθνος έχει το δικαίωμα να επιλέγει τις δικές του ρυθμίσεις ασφαλείας. Δεν υπάρχει κανένα νομικό εμπόδιο για την ένταξη των μελών του ΝΑΤΟ στην ΣΑΠΟ. Πράγματι, αρκετές χώρες του ΝΑΤΟ συμμετέχουν στο εποικοδομητικό έργο που επιτελείται με την ΣΑΠΟ, μεταξύ άλλων με τη συμμετοχή τους στην πρώτη Συνάντηση των Κρατών Μερών της ΣΑΠΟ το 2022 ως παρατηρητές, μεταξύ των οποίων το Βέλγιο, η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες και η Νορβηγία.

Η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία για τα κράτη μέλη να επιδείξουν τη δέσμευσή τους για την ενίσχυση της ειρήνης και της ασφάλειας με τη μείωση του απαράδεκτα υψηλού επιπέδου πυρηνικού κινδύνου. Ως κράτη με πυρηνικά όπλα, κράτη που φιλοξενούν πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ και κράτη που αποδέχονται τη χρήση πυρηνικών όπλων για λογαριασμό τους, έχουν τη δύναμη να συμφωνήσουν να τερματίσουν αυτές τις επικίνδυνες πρακτικές. Αντ’ αυτού, επέλεξαν να εκδώσουν ένα ανακοινωθέν με υποκριτική και κενή γλώσσα σχετικά με τα πυρηνικά όπλα. Ευτυχώς, τα κράτη μέλη της Συνθήκης Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων θα συναντηθούν στα τέλη Νοεμβρίου για να λάβουν πραγματικά μέτρα για την αντιμετώπιση των πυρηνικών κινδύνων και να προχωρήσουν προς τον αφοπλισμό.

Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens