Η επικινδυνότητα της Ειρήνης

«Όταν η βία προκαλεί σιωπή, τότε κάτι κάνουμε λάθος» λέει ένας στίχος των Cranberries. Αυτό ήταν το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό βλέποντας τα στοιχεία δύο ερευνών που είδαν το φως της δημοσιότητας την περασμένη Δευτέρα, σχετικά με τις δαπάνες για εξοπλισμούς (SIPRI)[1] και δαπάνες για πυρηνικά όπλα (ICAN)[2], ενώ ταυτόχρονα είχα παρακολουθήσει από κοντά την διεθνή σύσκεψη για την Ειρήνη στην Ουκρανία, που διοργανώθηκε από τιμημένες με Νόμπελ Ειρήνης και μη, διεθνείς οργανώσεις στις 10 και 11 Ιουνίου στην Βιέννη.

Γράφει ο Νίκος Στεργίου*

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, μετά την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022, δεν είναι η μόνη ένοπλη σύρραξη που μαίνεται στον πλανήτη και φυσικά, όπως και όλες οι υπόλοιπες, θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Η καλλιεργήσιμη «αναγκαιότητα» της ένοπλης αντιπαράθεσης, έχει οδηγήσει σε σχεδόν πλήρη αποχή από την διεθνή σκηνή της διπλωματίας της Ειρήνης τα τελευταία χρόνια, οδηγώντας στον θάνατο, την απόγνωση και τον ξεριζωμό, εκατομμύρια ανθρώπων, ενώ οι καταστροφές σε υποδομές και το περιβάλλον, είναι πραγματικά ανυπολόγιστες.

Στην σύνοδο της Βιέννης, που διοργανώθηκε από διεθνείς οργανώσεις, όπως το International Peace Bureau (Νόμπελ Ειρήνης 1910), την Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF) (Νόμπελ Ειρήνης 1931 & 1946), την CODEPINK και το Transform! Europe, συναντηθήκαμε 300 εκπρόσωποι οργανώσεων και κινημάτων από 32 χώρες. Για την Ελλάδα, είχα την τιμή να εκπροσωπήσω εκτός του Κόσμου Χωρίς Πολέμους και Βία, τον Ελληνικό κλάδο της International Physicians for the Prevention of Nuclear War – IIPNW (Νόμπελ Ειρήνης 1984), το Ελληνικό γραφείο του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ και την ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ. Χαϊδαρίου. Η τελική διακήρυξη καλεί σε άμεση έναρξη διαπραγματεύσεων και κατάπαυση του πυρός, και καλεί σε παγκόσμια κινητοποίηση το διάστημα 30/9 – 8/10. [3]

Η Σύνοδος της Βιέννης για την ειρήνη δέχθηκε «πόλεμο»

Η Σύνοδος της Βιέννης, βρέθηκε στο στόχαστρο όσων επιθυμούν την συνέχιση του πολέμου και των όσων οικονομικών και πολιτικών κερδών αυτός συνεπάγεται. Συγκεκριμένα, η Ουκρανική πρεσβεία έδωσε συνέντευξη Τύπου δύο ημέρες πριν την Σύνοδο, κατηγορώντας τους διοργανωτές και συμμετέχοντες ως υποστηρικτές του Πούτιν και της Ρωσίας. Το αποτέλεσμα ήταν να αλλάξει ο χώρος διοργάνωσης της Συνόδου και να δεχθούμε απειλητικά τηλεφωνήματα στον νέο χώρο, ώστε για λόγους ασφαλείας να καθυστερήσουν οι εργασίες έναρξης κατά 3 ώρες. Οι δε ιστοσελίδες της Συνόδου αλλά και του IPB, έχουν δεχθεί επίθεση χάκερ και δεν λειτουργούν μέχρι και τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές.

Η στοχοποίηση οργανώσεων και προσωπικοτήτων που αγωνίζονται υπέρ της Ειρήνης, της Μηβίας και του Πυρηνικού Αφοπλισμού δεν είναι κάτι νέο. Θα θυμίσω ότι στην Ελλάδα, ο Νίκος Νικηφορίδης εκτελέστηκε από το Ελληνικό κράτος το 1951, καθώς προωθούσε το Κείμενο της Στοκχόλμης (για τον πυρηνικό αφοπλισμό) και «επειδή επιδίωξε εφαρμογή ανατρεπτικών ιδεών δια της συλλογής υπογραφών δια την ειρήνη». Και δεν ήταν ο μόνος, ούτε στην Ελλάδα, ούτε διεθνώς. Η ιστορία φαίνεται να επαναλαμβάνεται στην Ευρώπη, και ζούμε μια νέα μορφή «ψυχρού πολέμου», με νέα χαρακτηριστικά: Οι ΗΠΑ ΝΑΤΟποιούν την Ευρώπη, οι κοινωνικές και κοινωνικές συνθήκες χειροτερεύουν για όλο και μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ενώ τα με πολλούς αγώνες κατεκτημένα κοινωνικά και ανθρώπινα δικαιώματα, δέχονται συνεχή πλήγματα.

Στην Σύνοδο ακούστηκαν όμως φωνές όχι μόνο από την Ευρώπη και αυτό ήταν ο πλούτος της. Εκπρόσωποι από τον γεωγραφικό Νότο και την Ασία, μετέφεραν τις οπτικές τους, μέσα από τις δικές τους εμπειρίες απο-αποικιακών αγώνων, που πλέον αντιστέκονται στις μεθόδους του νέο-αποικιακής πολιτικής: πολυεθνικές εταιρείες, εξαναγκαστικές προσκολλήσεις σε υπερδυνάμεις, τεράστια χρέη. Ένα δε σημαντικό σημείο ήταν η ανάδειξη της συμβολής των στρατιωτικών εξοπλισμών στην κλιματική αλλαγή, με το περίφημο οικολογικό “bootprint” [4]. Από τα χαρακτηριστικότερα σημεία της Συνόδου που αναφέρθηκαν από τους ομιλητές, ξεχώρισαν τα εξής:

– «Οι ΗΠΑ σταμάτησαν την υπογραφή κατάπαυσης του πυρός και διαδικασίες συνομιλιών μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας τον Μάρτιο του 2022. Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ σχεδιάστηκε από το 1992.» (Jeffrey Sachs, Πανεπιστημιακός, ΗΠΑ)

– «Ο πόλεμος προβάλλεται ως πατριωτικός, ενώ η Ειρήνη ως αντεθνική» και «ο γεωγραφικός Νότος επιθυμεί να είναι πλέον ισότιμος εταίρος και όχι μονόπλευρος σύμμαχος και προτείνει την διεθνή συνεργασία αντί του διεθνούς ανταγωνισμού» (Anuradha Chenoy, Πανεπιστημιακός, Ινδία)

– «Ο πόλεμος σαμποτάρει την συμπληρωματική ανατροφοδότηση του διαφορετικού, καταστρέφει την Ζωή, είναι ο πολιτισμός του Θανάτου» (David Choquehuanca, Αντιπρόεδρος της Βολιβίας)

– «Τα ραδιενεργά απορρίμματα με πλουτώνιο των πυρηνικών εργοστασίων στην Βαλτική, ισοδυναμούν με 10.000 βόμβες τύπου Χιροσίμα, ενώ είναι μοιρασμένα σε εδάφη δικαιοδοσίας κατά 2/3 του ΝΑΤΟ και κατά 1/3 της Ρωσίας και Λευκορωσίας.» (Oleg Bodrov, Πυρηνικός επιστήμονας, Ρωσία)

– «Μόνο οι πολεμοκάπηλοι επιθυμούν τον πόλεμο, καθώς η ανθρώπινη ζωή δεν έχει αξία για αυτούς. Όσοι αρνούμαστε να πάρουμε όπλα και να πολεμήσουμε, όσοι επιθυμούμε την Ειρήνη, είμαστε οι φωνές της λογικής και της συνείδησης. Ο πόλεμος είναι έγκλημα εξ ορισμού. Η μηβία είναι το απόλυτο όπλο απέναντι στην βία» (Yurii Sheliazhenko – Ουκρανός αντιρρησίας συνείδησης).

Δύο σημαντικά υπαρξιακά ζητήματα

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, έφερε ξανά στο προσκήνιο δύο πολύ σημαντικά υπαρξιακά ζητήματα: τον κίνδυνο που αποτελούν τα πυρηνικά εργοστάσια και τον ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο των πυρηνικών όπλων. Όπως είδαμε στην αρχή του άρθρου, οι δύο έρευνες του SIPRI και της ICAN, δείχνουν αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, αύξηση των δαπανών για τα πυρηνικά όπλα και από τις 9 χώρες που τα κατέχουν, αλλά και αύξηση του αριθμού των πυρηνικών κεφαλών σε κατάσταση ετοιμότητας, δηλαδή άμεσης εκτόξευσης/χρήσης. Πρακτικά τα παραπάνω συμπεράσματα, σημαίνουν ότι η στρατιωτική βιομηχανία είχε για άλλη μια χρονιά αύξηση κερδών, υποστηρίζεται περισσότερο η δημιουργία πυρηνικών εργοστασίων ως πηγές ραδιενεργού υλικού για στρατιωτική χρήση και ο πλανήτης κινδυνεύει ακόμα περισσότερο για να επιστρέψει στην εποχή των μονοκύτταρων οργανισμών. Η Ειρήνη όμως είναι επικίνδυνη…

Η αναβίωση ενός ειρηνιστικού, μηβίαιου και αντιπυρηνικού κινήματος σε τοπικό και διεθνές επίπεδο δεν είναι ωστόσο ουτοπία. Η Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων του ΟΗΕ έχει δείξει ήδη τον δρόμο, καθώς προήλθε από κινητοποίηση του κόσμου και όχι των κυβερνήσεων, ενώ 68 χώρες την έχουν επικυρώσει και άλλες 24 την έχουν υπογράψει, 3 από αυτές μέλη της ΕΕ. 65 δήμοι στην Ελλάδα και η ΚΕΔΕ, έχουν εκδώσει ψηφίσματα υποστήριξης και έκκλησης για υπογραφή της από την Ελληνική κυβέρνηση, όπως έχουν κάνει πάνω από 500 πόλεις σε όλο τον κόσμο. [5]

Μιλιταρισμός: ο ελέφαντας στο δωμάτιο του κλίματος, φωτογραφία Νίκος Στεργίου.

Ωστόσο, για να αναβιώσει το κίνημα αυτό, είναι χρήσιμο να ενεργοποιήσουμε ξανά την συνείδηση του «κοινού», να αναπτύξουμε μια αντιμιλιταριστική αλληλεγγύη και να αντιληφθούμε την διατομεακή σύνδεση που έχουν οι εξοπλιστικές δαπάνες με τα ζητήματα της καταστροφής του περιβάλλοντος, του προσφυγικού, της οικονομικής εξαθλίωσης, της υποβάθμισης της Δημόσιας Υγείας και Παιδείας, των έμφυλων διακρίσεων, της πατριαρχίας και του περιορισμού κοινωνικών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, αν το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ ήταν χώρα, θα ήταν ο 5^ος μεγαλύτερος μολυντής του πλανήτη. Προσθέστε και τους υπόλοιπους στρατούς και θα έχετε μια καλύτερη εικόνα αυτού του μορφώματος που εξαντλεί ανθρώπινους και φυσικούς πόρους στο όνομα της «σταθερότητας», ενώ αποσταθεροποιεί οτιδήποτε «αγγίζει».

Η επικινδυνότητα της Ειρήνης, έγκειται στην ελευθερία, στην διάθεση για ζωή και ισότητα όλων των ανθρώπων. Είναι μια ωρολογιακή βόμβα στα χέρια της στρατιωτικής βιομηχανίας που δεν μπορεί να κατανοήσει και να αφοπλίσει. Είναι η απειλή μιας μηβίαιης κοινωνίας. Για να προλάβουμε την ησυχία της βίας, χρειάζεται να κινητοποιήσουμε και άλλο τις φωνές της Ειρήνης.

* Πρόεδρος του Ελληνικού τμήματος της οργάνωσης “Κόσμος Χωρίς Πολέμους και Βία”.

Φωτογραφίες: Νίκος Στεργίου