Η δημοκρατία βρίσκεται στην εντατική. Μπαινοβγαίνει εδώ και αρκετές δεκαετίες από την απλή κλίνη, στη ΜΕΘ και πάλι πίσω. Εξιτήριο δεν έχει πάρει, καθώς η ασθένεια δεν εμφανίζει συμπτώματα μόνο στην Ελλάδα. Ζούμε την βαθιά κρίση της δημοκρατίας σε όλη την ΕΕ και παγκοσμίως – όπου εφαρμόζεται. Αυτοί που κυβερνούν, είτε εξυπηρετούν ξεκάθαρα συμφέροντα του 1% που ελέγχει τα πάντα και τους εκλέγει αγνοώντας το υπόλοιπο 99%, είτε προσπαθούν κάπως να τα μπαλώσουν, αλλά είναι έτσι δομημένο το σύστημα που δύσκολα τους αφήνει περιθώριο για σοβαρές επανορθωτικές κινήσεις. Οι κύριες βάσεις του δημοκρατικού πολιτεύματος έχουν καταρρεύσει: η ανεξαρτησία ανάμεσα στους θεσμούς, ο κοινοβουλευτισμός και ο σεβασμός στις μειοψηφίες. Το – όποιο – υγιές κομμάτι του σημερινού κομματικού τοπίου καταφέρνει και αναδεικνύει την κατάρρευση, το πληρώνει ποικιλοτρόπως.

 

Η κλινική κατάσταση της δημοκρατίας έχει ανάγκη βαθιές συστημικές αλλαγές για να επανέλθει. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται να ακουστεί περισσότερο η φωνή του 99%. Πώς θα γίνει αυτό; Πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις πρέπει να πιέσουμε να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στα λαϊκά συμβούλια, σε τοπικά δημοψηφίσματα, σε άμεση εκλογή υποψηφίων και σε δικλίδες ασφαλείας για λογοδοσία και διαφάνεια. Η τεχνολογία είναι με το μέρος μας. Παρέχει τις δυνατότητες, μέσα από σταθερά σημεία, κινητά και με χρήση των κατάλληλων πλατφορμών και apps, να εξασφαλίσουμε και ευρεία συμμετοχή και διαφάνεια στη διαδικασία. Έτσι η κοινή γνώμη μπορεί να ξεκινήσει να εξασκείται στο να εκφράζεται συχνά για ζητήματα σημαντικά. Τα λαϊκά συμβούλια στις γειτονιές μπορούν να διαμορφωθούν, εισάγοντας, προσαρμόζοντας και τελειοποιώντας παραδείγματα που ήδη λειτουργούν. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να φιλοξενήσουν διαφορετικές γνώμες, πράγμα σχεδόν αδύνατον να συμβεί στα συστημικά ΜΜΕ. Και ακόμα καλύτερα: η δημιουργία ανεξάρτητων τοπικών ή εθνικών δικτύων ενημέρωσης, μακριά από τους αλγόριθμους του Ζούκενμπεργκ και της Silicon Valley, μπορεί να συνεισφέρει στον πλουραλισμό της ενημέρωσης.

 

Την ίδια στιγμή η ανθρωπότητα παγκοσμίως χρειάζεται να έρθει σε επαφή με το μέγιστο πεπρωμένο της, με το πιο βαθύ κίνητρο που είναι πάντα η αιτία για τις πιο σημαντικές προόδους του είδους μας. Με ποιον τρόπο τα λαϊκά συμβούλια θα μάθουν να μην προτεραιοποιούν μόνο τις ανάγκες της περιοχής τους αλλά θα αποκτούν σιγά σιγά περισσότερη συνείδηση του “εμείς”; Πώς θα δοθεί χώρος στον κοσμοτοπικισμό, σε αυτή την ανάγκη να κατανοήσουμε σφαιρικά τις ανάγκες της ανθρωπότητας και να δρούμε τοπικά συνεισφέροντας στην συνολική βελτίωση; Σε αυτό που το κίνημα των κοινών, τα διάφορα σημαντικά ανθρωπιστικά ρεύματα και η προοδευτική διεθνής εξηγούν εδώ και τόσα χρόνια; Κατά τη γνώμη μου η απάντηση είναι ότι αυτό θα συμβεί “κατ’ ανάγκη”, θα είναι κίνηση φορσέ, που λέμε σε όρους σκακιστικούς. Θα μας οδηγήσει εκεί, ήδη μας οδηγεί, η ανατροπή της ισορροπίας μέσα μας και έξω μας, η απίστευτη βία που βιώνουμε, οι κλυδωνισμοί που την συνοδεύουν και οι άσκοπες απώλειες που είναι συνέπειά της. Θα μας κατευθύνει η ανάγκη να διαχειριστούμε την έλλειψη νοήματος που μας κατακλύζει και η αόρατη δύναμη της απόφασης για την αναζήτησή του. Θα μιλήσει το κίνητρο της αυτοσυντήρησης του ανθρώπινου όντος, η πρόθεσή του να αλλάζει και να εξελίσσεται. Η ίδια αυτή αρχέγονη δύναμη που έκανε τον άνθρωπο να αναζητήσει τη φωτιά και να μην πεθάνει από το κρύο. Η πλευρά που προτεραιοποιεί την κατανόηση, την κοινή λογική και τη φροντίδα, ήδη αναζητά διεξόδους απελευθέρωσης και έκφρασης. Οι θηλυκότητες που διεκδικούν είναι σήμερα ένα από τα πιο σημαντικά κινήματα παγκοσμίως. Το κύμα θα μεγαλώνει και θα αγκιστρώνονται σε αυτό και άλλες διεκδικήσεις. Η μεταξύ τους ανατροφοδότηση θα επιφέρει αλλαγές στο λόγο, στο αφήγημα, στο ζητούμενο. Την ίδια στιγμή που η ζύμωση θα βρίσκεται σε εξέλιξη, θα πρέπει τα λαϊκά συμβούλια να είναι ήδη στημένα και να εξασκούνται στην ενημέρωση, τη συμμετοχή, την αλλαγή και την ενδυνάμωση.

Δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά γιατί ξεβολεύουν. Έρχεται όμως το ίδιο το σύστημα και μας “βοηθά”, γιατί το ίδιο μας ξεβολεύει με τις πολιτικές του. Έτσι η ανάγκη για αλλαγή βαθαίνει και ο κόπος που θα χρειαστεί για να γυρίσει η σελίδα θα γίνεται όλο και λιγότερος. Δεν θα “θέλει δουλειά πολλή”, αλλά φροντίδα και στρατηγική. Είναι η στιγμή του άλματος που όλα μας γυρεύουμε. Και ζυγώνει.