Οι φορείς Ελευθεριακός τόπος & εκδόσεις Αυτολεξεί, OmniaTv, Elaliberta και Περιοδικό 4 διοργάνωσαν εκδήλωση με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Καλεσμένος ήταν ο πρόσφυγας από τη Ρωσία, ο Αρτιόμ Προλουμπνίκοφ, από τους ιδρυτές της Μαύρης Κοπερατίβας – ένα από τα πρωτοποριακά καφενεία στη Μόσχα που συγκροτήθηκε ως αυτοδιαχειριζόμενη από τους εργαζόμενους επιχείρηση. Yπήρξε ενεργός ακτιβιστής, από το 2011 στη Ρωσία, κυρίως στην οργανωτική δουλειά με καταπιεσμένα κοινωνικά στρώματα, όπως τοξικοεξαρτημένους έφηβους και αστέγους, καθώς και στον χώρο των πολιτικών δικαιωμάτων. Επόμενη καλεσμένη ήταν μια προσφύγισσα από την Ουκρανία, η Γιούλια Λέιτες, ψυχαναλύτρια-ψυχοθεραπεύτρια. που εργάζεται τόσο με Ουκρανούς (ΜΚΟ, στρατιώτες) όσο και με Ρώσους (της αντιπολεμικής και ενεργητικής αντίστασης στο αυταρχικό καθεστώς της χώρας τους).
Την εκδήλωση κάλυψε ζωντανά το οmnia tv και μπορείτε να την παρακολουθήσετε στον παρακάτω σύνδεσμο:
Τι συμβαίνει στη Ρωσία;
Ο Αρτιόμ Προλουμπνίκοφ εστίασε στα όσα συμβαίνουν τους τελευταίους δώδεκα μήνες στη Ρωσία, διαχωρίζοντας αυτά που κάνει το κράτος και αυτά που κάνει ο κόσμος. Αναφέρθηκε στην καταστολή και στην – κατά συνέπεια – αντίληψη που υπάρχει στο εξωτερικό ότι ο ρωσικός λαός υποστηρίζει τον πόλεμο. Παρουσίασε τον αριθμό συλληφθέντων τα τελευταία χρόνια, μια καμπύλη η οποία τις πρώτες εβδομάδες του 2022, όταν ο πόλεμος ξεκίνησε αλλά και στη συνέχεια όταν κλήθηκε γενική επιστράτευση, ανέβηκε κατακόρυφα, αγγίζοντας τις 19.535. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα του έτους επιβλήθηκαν 33 Νόμοι με κατασταλτικό χαρακτήρα, με δημοφιλέστερους τη διασπορά ψευδών ειδήσεων σε σχέση με το ρωσικό στρατό και τη δυσφήμιση των ρωσικών ένοπλων δυνάμεων. Στη δεύτερη περίπτωση εντάσσονται ακόμα και άτομα που σχεδίασαν το σήμα της ειρήνης σε τοίχους πόλεων της Ρωσίας ή κρατούσαν πόστερ με περιστέρια της ειρήνης σε αντιδιαστολή με ένα πολεμικό αεροπλάνο. Το σύνολο των διοικητικών διώξεων που βασίστηκαν στον πρόσφατο Νόμο περί δυσφήμισης του ρωσικού στρατού ανέρχεται μέχρι σήμερα στις 5601 και από αυτούς στη φυλακή βρίσκονται 127.
Στη συνέχεια παρουσίασε 2 από τις 127 περιπτώσεις ατόμων που βρίσκονται στη φυλακή. Η πρώτη περίπτωση ήταν ενός ακτιβιστή στη Μόσχα που αντιτάχθηκε σε ένα τοπικό παιδικό φεστιβάλ, υπογραμμίζοντας ότι θα έπρεπε με όλες τις τοπικές δυνάμεις να ζητηθεί από τη ρωσική ηγεσία να σταματήσει να σκοτώνει παιδιά στην Ουκρανία [για αυτή τη δημόσια δήλωση καταδικάστηκε σε 7 χρόνια φυλάκιση]. Η δεύτερη περίπτωση μιας καλλιτέχνιδας ρωσίδας που ως πράξη αντίστασης αντικατέστησε σε ένα σούπερ μάρκετ τις τιμές των προϊόντων με το νούμερο των ανθρώπων που σκοτώθηκαν κατά τη ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία, καθώς η ρωσική κυβέρνηση δεν έδινε καμία πληροφορία για αυτό το θέμα [παρά τη σύλληψή της από τον Απρίλιο η δίκη άρχισε μόλις τώρα και αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης δέκα χρόνια].
Σημαντική ήταν και η αναφορά στην πίεση που δέχονται από τη ρωσική κυβέρνηση περίπου 10.000 μη συστημικές σελίδες, μπλογκς, ΜΜΕ, όσα από τα οποία δεν κατάφεραν να μεταφέρουν τη λειτουργία τους σε άλλες χώρες, απλώς με το νέο πλαίσιο λειτουργίας, έκλεισαν. Έγινε αναφορά στο παράδειγμα της δημοσιογράφου Μαρία Πονομαρένκο, η οποία καταδικάστηκε σε 6 χρόνια φυλακή επειδή πόσταρε στα ΜΚΔ την είδηση για τον βομβαρδισμό θεάτρου της Μαριούπολης, όπου είχαν βρει καταφύγιο 1200 άτομα. Αντίστοιχα παραδείγματα αφορούν μεγάλες και σημαντικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών καθώς και οργανώσεις ΛΟΑΤΚΙ+, καθώς με Νόμο από τον περασμένο Δεκέμβριο θεωρείται προπαγάνδα η όποια συζήτηση για τα ΛΟΑΤΚΙ θέματα. ‘Ετσι, όσα άτομα αποφάσισαν να μείνουν στη Ρωσία, αυτολογοκρίνονται. Ως προς τον μεταναστευτικό πληθυσμό που ζει στη Ρωσία, η κυβέρνηση υποσχέθηκε πως αν καταταγούν στον ρωσικό στρατό και επιστρέψουν ζωντανοί, θα τους παρασχεθεί ρωσικό διαβατήριο. Την ίδια πρόταση έχουν κάνει και σε φυλακισμένους, υποσχόμενοι αμνηστία.
Στον αντίποδα ο Προλουμπνίκοφ αναφέρθηκε στις αντιδράσεις του κόσμου με εκκίνηση την αρχική κινητοποίηση στις 24/2/2022, όπου κατέστη σαφές ότι είτε κάποιο άτομο διαμαρτυρόμενο θα κατέληγε στη φυλακή ή θα έπρεπε να φύγει πρόσφυγας εκτός Ρωσίας. Καθώς οι μαζικές διαμαρτυρίες καταστέλλονται, υπάρχει κάπως περισσότερος χώρος για μεμονωμένες διαμαρτυρίες και δράσεις που αγγίζουν το street art, που διοργανώνονται κυρίως φεμινιστικές και καλλιτεχνικές ομάδες. Θυμίζοντας ότι πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα θέλησαν να μεταναστεύσουν από τη Ρωσία, υπογράμμισε τη σημασία των κινήσεων υποστήριξης προς το κίνημα των αντιρρησιών συνείδησης, κυρίως από γυναίκες, παρέχοντας χρήματα, νομική υποστήριξη ή τρόπους διαφυγής από τη Ρωσία. Υπάρχει επίσης αύξηση αντι-αποικιακών κινημάτων, που έχουν ανοίξει ιστορικές συζητήσεις για το πώς φτιάχτηκε το Ρωσικό κράτος, βασισμένο σήμερα σε περίπου 180 εθνότητες, που ζητούν δικαιώματα αυτονομίας. Δίπλα σε όλα αυτά λειτουργούν και περίπου 80 αντάρτικα, διασκορπισμένα σε όλη την επικράτεια, στελεχωμένα όχι μόνο από νεολαία αλλά και από δασκάλους/ες, ηλικιωμένους/ες, κλπ.
Τί συμβαίνει στην Ουκρανία;
Η Γιούλια Λέιτες, γεννημένη στο Κίεβο, αφού ευχαρίστησε τις οργανώσεις που βοήθησαν στη διοργάνωση της εκδήλωσης, επικεντρώθηκε στο λαό της Ουκρανίας. Αναρωτήθηκε αν η ίδια ως άτομο που έζησε 8 χρόνια στη Ρωσία και είναι παντρεμένη με ρώσο υπήκοο θεωρείται το κατάλληλο άτομο να μιλήσει για την ουκρανική αντίσταση. Ξεκαθάρισε ότι θα μιλήσει από τη θέση της ως ψυχοθεραπεύτρια και την εμπειρία της από όσα έζησε εξαιτίας του επαγγέλματός της και των επαφών της με άτομα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Κατά τη γνώμη της πρέπει να συζητάμε για 9 χρόνια πολέμου και ότι στις 24 Φεβρουαρίου συμπληρώνεται ένας χρόνος αυξημένης κλίμακας εισβολής. Δήλωσε 100% αντίθετη με τον πόλεμο, επιθυμεί να τελειώσει και το μόνο αίσιο τέλος θα περιλάμβανε τη νίκη της Ουκρανίας και την επαναπροσάρτηση της Ανατολικής Ουκρανίας. Ταυτόχρονα πιστεύει ότι οι άνθρωποι στην Ουκρανία δεν δίνουν μόνο μια μάχη – αυτήν απέναντι στη Ρωσία – αλλά δίνουν μάχες απέναντι σε κάθετες δομές και απέναντι στις καταπιεστικές δομές της Δύσης. Ο πόλεμος αυτός χάρισε στον Ζελένσκι τον καλύτερό του υποκριτικό ρόλο. Μετά το τέλος του πολέμου, θέλει να πιστεύει, ότι ο λαός της Ουκρανίας θα χρειαστεί λίγα χρόνια ξεκούρασης και θα επανέλθει για να φέρει εις πέρας έναν αγώνα από τα κάτω απέναντι στις καταπιεστικές δομές της Δύσης.
Μερικά θέματα που επέλεξε να μοιραστεί με το αθηναϊκό κοινό είναι τα παρακάτω: η καθημερινή αντίσταση του ουκρανικού λαού, η προοπτική που υπάρχει για άτομα από τη ρωσία που ανήκουν στο φεμινιστικό και αντιπολεμικό κίνημα και για τις ψυχολογικές επιπτώσεις της σύγκρουσης.
Στην Ουκρανία σήμερα υπάρχει μια πολυφωνία αντίστασης.
Ένα κομμάτι αφορά τα τάγματα στρατιωτικής αντίστασης, από το τάγμα Bob Marley, στο πολύ δυνατό αυτή την περίοδο τάγμα των ΛΟΑΤΚΙ μαχητών που ζητούν ίσα δικαιώματα εντός του ουκρανικού στρατού και μέχρι το τάγμα με το σύμβολο του γιν και γιανγκ. Δεύτερο κομμάτι αφορά τις ατομικές στρατιωτικές κινήσεις πολιτών απέναντι στις στρατιωτικές εισβολές της Ρωσίας. Είναι σαφές ότι η στρατιωτική αντίσταση αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει άτομα από όλα τα κοινωνικά ουκρανικά στρώματα.
Οι οργανωμένη κοινωνία πολιτών δημιούργησε ισχυρό μέτωπο ήδη από το 2014 και το Μαϊντάν και έκτοτε αρθρογραφεί σε αριστερά κυρίως περιοδικά πως με την εκλογή Ποροσένκο, όλα επέστρεψαν σε μια κανονικότητα. Αυτό το κοινωνικό μέρος θεωρεί ότι όλα είναι κουλ, ακόμα και όσα συνέβησαν στο Ντονμπάς και σύμφωνα με την εκτίμηση της Λέιτες, από εκεί θα τροφοδοτηθούν νέοι/ες πολιτευτές/τριες. Οι οργανώσεις υποστηρίζουν αυτή τη στιγμή τα μέτωπα στήνοντας οιυσιαστικά ένα δίκτυο νέων θέσεων εργασίας, προσφέροντας τρόφιμα, νερό και ιατρική βοήθεια, φρονίζοντας ηλικιωμένους/ες και ζώα με μια σχετικά απολιτίκ προσέγγιση, διοργανώνοντας ακόμα και ρέιβ πάρτι ανοικοδόμησης των κατεστραμμένων κτιρίων. Η συγκέντρωση χρημάτων για την ανοικοδόμηση και υποστήριξη όσων μάχονται είναι κεντρικό αίτημα στην Ουκρανία και είναι απορίας άξιο το τί τελικά προσφέρει και κάνει το Ουκρανικό κράτος για τα παραπάνω θέματα, αφού όλα τα κάνει ο κόσμος (οργανωμένος ή μη).
Πώς καταφέρνουν οι Ουκρανοί να δημιουργούν δίκτυα βάσης, βασισμένα ουσιαστικά σε αναρχικές προσεγγίσεις; Γιατί δέχονται την ταμπέλα των ακροδεξιών; Κατά τη γνώμη της Λέιτες, ο κόσμος μάλλον είναι κουρασμένος από τις ιδεολογίες εξαιτίας του σοβιετικού παρελθόντος. Παρόλα αυτά φαίνεται ένα κομμάτι του ανοιχτό σε πιο οριζόντιες δομές οργάνωσης. Στη συνέχεια έκανε μια ιστορική αναδρομή από τη σοβιετική εποχή μέχρι σήμερα.
Σε σχέση με την εμπειρία της από τη φεμινιστική αντιπολεμική κίνηση στην Ρωσία: στο πλαίσιο της εργασίας της ως ψυχοθεραπεύτρια συνεργάστηκε με 32 ακτιβίστριες και ακτιβιστές από τη Ρωσία. Παρουσίασε δύο περιπτώσεις που δείχνουν το μέγεθος της τρομοκρατίας και της πολεμικής σχιζοφρένειας που αυτή τη στιγμή επικρατεί στη Ρωσία και τον αντίκτυπό τους στην ψυχική και σωματική υγεία όσων αντιστέκονται στον πόλεμο.
Σε σχέση με τις ψυχολογικές επιπτώσεις της σύγκρουσης μπορούν πολλά να ειπωθούν. Η Λέιτες όμως συνόψισε τα πάντα σε ένα meme, ενός σκυλιού που αγκαλιάζει το αφεντικό του που το εγκαταλείπει. Η έλλειψη ψυχολογικής υποστήριξης απέναντι σε μια τόσο μακρά και βαθιά σύγκρουση, ανοίγει το δρόμο στην αναζήτηση ενδυνάμωσης μέσα από τον εθνικισμό και τη βία. Η έλλειψη εργαλείων συμφιλίωσης δεν επιτρέπει να δοθεί το πλαίσιο που μαλακώνει εσωτερικά το θυμό, την οργή και τη βία. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι οι αντιδράσεις ουκρανών και ρώσων που πολεμούν ή αντιστέκονται έχουν ένα κοινό ψυχολογικό φόντο: αυτό του φόβου και του άγχους μέσα στο πλαίσιο του πολέμου.
