Το νερό ζωτικής σημασίας φυσικό αγαθό απαραίτητο για την επιβίωση του ανθρώπου που καθίσταται σπανιότερο συν τω χρόνω, συνδεδεμένο άρρηκτα με το δικαίωμα στην υγεία, δεν είναι εμπόρευμα για να υποβληθεί σε κανόνες της ελεύθερης αγοράς και να ιδιωτικοποιηθεί.
Γράφει δικηγόρος η Κατερίνα Γεωργιάδου.
Η Κυβέρνηση χρησιμοποιεί ένα ακόμη δούρειο ίππο στην ατέρμονη προσπάθειά της να ιδιωτικοποιήσει το νερό παρά το τείχος προστασίας που ύψωσαν οι συλλογικότητες, τα κινήματα πολιτών και οι δικαστικές αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Χώρας. Ενώ όλοι και όλες μετράμε μέρες για την προκήρυξη των εκλογών και το κλείσιμο της Βουλής, αυτή καταθέτει εντελώς αιφνίδια τα τελευταία νομοσχέδια με ορατή την προχειρότητα και το άγχος της να προλάβει να τα ψηφίσει.
Μεταξύ αυτών και το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τίτλο ¨Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων, διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων και ενίσχυση της υδατικής πολιτικής”, (Ρ.Α.Α.Ε.Υ) που κατατέθηκε προς ηλεκτρονική διαβούλευση στις 16 Φεβρουαρίου και είναι ανοιχτό προς όλους/ και όλες για σχόλια ως 27 Φεβρουαρίου και ώρα 14.00 (αργία Καθαράς Δευτέρας) στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο http://www.opengov.gr/minenv/?p=13069.
Στην βιασύνη της η Κυβέρνηση σύντμησε την προθεσμία ηλεκτρονικής διαβούλευσης σε μόλις έντεκα (11) ημέρες, χωρίς να τεκμηριώνει τους λόγους, όταν ο νόμος ορίζει κατ΄ ελάχιστο δύο (2) εβδομάδες. Η τόσο σύντομη διαβούλευση, αμφίβολης και οριακής νομιμότητας, έχει ιδιαιτέρως βαρύνουσα σημασία όταν το αντικείμενο της νομοθετικής πρωτοβουλίας αφορά κρίσιμα ζητήματα που επηρεάζουν τον υδατικό χάρτη της Χώρας, ευτελίζοντας με τον τρόπο αυτό τη διαδικασία της διαβούλευσης και το δημοκρατικό δικαίωμα των πολιτών να μετέχουν σε αυτή.
Η νομοθετική πρωτοβουλία για την θέσπιση της Ρυθμιστικής Αρχής στο νερό δεν επιδιώκει να βάλει σε τάξη το προστατευτικό θεσμικό πλαίσιο για το φυσικό μονοπώλιο των υδάτων, όπως ευαγγελίζεται στην αιτιολογική έκθεση, αλλά αντιθέτως επιδιώκει να απορρυθμίσει και να αφήσει το φυσικό αυτό αγαθό έξω από τον δημόσιο έλεγχο του Κράτους, όπως συνέβη με το ρεύμα.
Η Κυβέρνηση αξιοποιώντας το ανεπαρκές βιογραφικό και ανεπιτυχές έργο της ΡΑΕ στον τομέα του ηλεκτρικού ρεύματος, μας προϊδεάζει ήδη εξ αρχής για το βέβαιο της νέας αποτυχίας στα ύδατα.
Οι ρυθμιστικές Αρχές, λόγω της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και ιδίως της πολιτικής που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδρύθηκαν και αποσκοπούν στην ρύθμιση των αγορών που απελευθερώθηκαν λόγω των ιδιωτικοποιήσεων, χαρακτηριστικά παραδείγματα, μεταξύ άλλων, αποτελούν η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και η Εθνική Επιτροπή Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (ΕΕΤΤ).
Στον τομέα των υδάτων της Χώρας όμως δεν υπάρχει ούτε και νοείται αγορά νερού και ούτε επιτρέπεται η δραστηριοποίηση κερδοσκοπικών επιχειρήσεων, ώστε να απαιτείται η ρύθμισή τους από Ανεξάρτητη Αρχή.
Οι δημόσιες επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης είναι κοινωφελείς, εκπληρώνουν δημόσιο και μη κερδοσκοπικό σκοπό και υπόκεινται υποχρεωτικά στον άμεσο και αποτελεσματικό έλεγχο του Δημοσίου, δια της κατοχής τουλάχιστον της πλειοψηφίας του μετοχικού τους κεφαλαίου από αυτό.
Η μεταφορά κρίσιμων αποφασιστικών, ελεγκτικών και κυρωτικών αρμοδιοτήτων στον τομέα των υδάτων σε Ρυθμιστική Αρχή, η οποία δεν υπάγεται ούτε καν στην εποπτεία του Δημοσίου και οι πράξεις της είναι άμεσα εκτελεστές και πλήρως ανέλεγκτες από τον αρμόδιο Υπουργό, συνιστά από την πλευρά του Κράτους απεμπόλιση εξουσίας του σε δημόσια αγαθά και απώλεια δημοσίου ελέγχου.
Το νερό ζωτικής σημασίας φυσικό αγαθό απαραίτητο για την επιβίωση του ανθρώπου που καθίσταται σπανιότερο συν τω χρόνω, συνδεδεμένο άρρηκτα με το δικαίωμα στην υγεία, δεν είναι εμπόρευμα για να υποβληθεί σε κανόνες της ελεύθερης αγοράς και να ιδιωτικοποιηθεί.
Ο τομέας παροχής των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης δεν επιτρέπεται από το Σύνταγμα να βρεθεί εκτός δημοσίου ελέγχου γιατί μόνο ο άμεσος και ουσιαστικός δημόσιος έλεγχος μπορεί να εξυπηρετήσει το δημόσιο συμφέρον και το συμφέρον των πολιτών, όπως ξεκάθαρα, σταθερά και αμετακίνητα έκρινε το Ανώτατο Δικαστήριο της Χώρας σε μια σειρά σχεδόν ομόφωνων αποφάσεών του (ΣτΕ 1906/2014, 190 &191/2022), ελάχιστων είναι η αλήθεια υπέρ των πολιτών που τα δικαιώματά τους δοκιμάζονται σκληρά από τον καιρό των Μνημονίων και γι΄ αυτό ακριβώς το λόγο ιδιαιτέρως σημαντικών.
Με το κατατεθέν νομοσχέδιο γίνεται αμέσως αντιληπτή η ανικανότητα της Ρυθμιστικής Αρχής, η οποία χωρίς προηγούμενη ειδική γνώση και εμπειρία στον κύκλο του νερού και με γραμματειακό προσωπικό μόλις τριών (3) ατόμων, θα θεσπίζει κριτήρια ικανότητας και αποδοτικότητας των πάνω από εκατό (100) στον αριθμό (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΔΕΥΑ) παρόχων ύδρευσης της Χώρας, απόλυτα εξειδικευμένων και με μεγάλη εμπειρία που με πλήθος εξειδικευμένου προσωπικού ασχολούνται αποκλειστικά στην ύδρευση και αποχέτευση πολλές δεκαετίες, και τους οποίους θα αξιολογεί και θα πιστοποιεί την επάρκειά τους!!!!!
Η ομόφωνη απόφαση 2519/2022 ΣτΕ μείζονος σύνθεσης του Δ’ Τμήματος, που ακύρωσε την 135275/2017 απόφαση της διυπουργικής Εθνικής Επιτροπής Υδάτων περί κανόνων τιμολόγησης νερού (ΚΥΑ νερού), έκρινε αμετάκλητα ότι το νερό δεν είναι εμπορικό προϊόν.
Η επίσης ομόφωνη 1886/20022 απόφαση του ΣτΕ της ίδιας σύνθεσης του Δ’ Τμήματος νομολόγησε ότι ο κύκλος του νερού είναι ενιαίος από την πηγή έως την βρύση.
Η διάσπασή του κύκλου του νερού όπως έχει αποδειχθεί από τα παραδείγματα άλλων χωρών (ενδεικτικά Γαλλία, Γερμανία, Πορτογαλία, Μεγάλη Βρετανία κλπ) εγκυμονεί σοβαρούς και αναπότρεπτους κινδύνους για την ασφαλή και αδιάλειπτη παροχή ποιοτικού και φθηνού νερού προσβάσιμου σε όλους τους πολίτες.
Με το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου, κατά ευθεία καταστρατήγηση όσων κρίθηκαν από το Ανώτατο Δικαστήριο της Χώρας, διασπάται ο κύκλος του νερού καθώς εισάγεται “λάθρα” Ρυθμιστική Αρχή Υδάτων, η οποία δεν υπόκειται σε εποπτεία και έλεγχο από το αρμόδιο Υπουργείο το οποίο είναι και το μόνο αρμόδιο να σχεδιάζει και να εποπτεύει την πολιτική υδάτων.
Μετά την ακύρωση από το ΣτΕ της ΚΥΑ τιμολόγησης νερού, στην Ρυθμιστική αυτή Αρχή μεταβιβάζεται η αρμοδιότητα να εποπτεύει την υδατική τιμολογιακή πολιτική της Χώρας, να προτείνει μέθοδο κοστολόγησης και τιμολόγησης, να εγκρίνει τα τιμολόγια των παρόχων ύδρευσης, να ελέγχει την «οικονομική αποδοτικότητα» των παρόχων ύδρευσης, να εποπτεύει την εφαρμογή της ισχύουσας μεθόδου κοστολόγησης και τιμολόγησης.
Της απονέμεται η κρίσιμη κυρωτική εξουσία να επιβάλει πρόστιμα στους παρόχους ύδρευσης για μη ορθή εφαρμογή της κοστολόγησης και τιμολόγησης σε ποσοστό έως και έξι τοις εκατό (6%) επί των συνολικών ετήσιων εσόδων τους, πρόστιμα τα οποία θα εισπράξει η ίδια και για λογαριασμό της.
Η Αρχή Υδάτων θα εισπράττει επίσης ως τακτικό έσοδό της από τους παρόχους ύδατος (ΕΥΑΘ, ΕΥΔΑΠ, ΔΕΥΑ) ποσοστό επί του ετήσιου κύκλου εργασιών τους (τζίρου όχι καθαρών κερδών), βάζοντας τους σε λογική κέρδους διότι ακόμη και με ζημία θα υποχρεούνται να καταβάλουν τα οφειλόμενα.
Τα νέα αυτά βάρη (τακτικά έσοδα και πρόστιμα) προφανώς και θα μετακυλιθούν στους πολίτες – χρήστες των υπηρεσιών ύδρευσης.
Η επιβολή οικονομικών υποχρεώσεων στις ήδη βεβαρημένες λόγω υψηλού ενεργειακού κόστους ρεύματος δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης (ΔΕΥΑ), που απέδειξαν όλα αυτά τα χρόνια τη χρησιμότητά τους και την ανταποδοτικότητα των υπηρεσιών τους στους πολίτες έως και το πιο απομακρυσμένο οικισμό, απειλεί την επιβίωσή τους.
Η απειλούμενη απαξίωση, οικονομική αποδυνάμωση και εάν τέλει εξαφάνιση των δημοσίων παρόχων νερού θα αλλάξει το υδατικό τοπίο, ανοίγοντας την πόρτα και την ‘όρεξη” σε ιδιώτες παρόχους που μοναδικό τους σκοπό θα έχουν την επιδίωξη κέρδους από το φυσικό αγαθό που παρέχει σίγουρο και εξασφαλισμένο κέρδος λόγω της μοναδικότητας του και της ανελαστικότητας της ζήτησης του.
Το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο σπάζοντας τον κύκλο του νερού επιδιώκει εν τέλει να διαρρήξει την προστασία του νερού ως δημοσίου αγαθού, να το “μεταποιήσει” από δημόσιο αγαθό σε εμπόρευμα και να το εισάγει σταδιακά στην ελεύθερη αγορά.
Το κίνημα του νερού αποκαλύπτει τον δούρειο ίππο και θα σταματήσει την κρυπτόμενη ιδιωτικοποίηση, όπως πράττει όλα αυτά τα χρόνια!!
*Το άρθρο της δικηγόρου Κατερίνας Γεωργιάδου δημοσιεύτηκε στην Πρωτοβουλία Δικηγόρων & Νομικών
