Τριανταένα χρόνια μετά την υπογραφή των ειρηνευτικών συμφωνιών του Τσαπουλτεπέκ (σ.τ.σ. Κάστρο του Μεξικού, ο συγγραφέας εξηγεί πιο κάτω για την ιστορία τους), εκατοντάδες άτομα στο Ελ Σαλβαδόρ βγήκαν στους δρόμους για να τιμήσουν την ημερομηνία αυτή. Δεν επρόκειτο για μια απλή πράξη μνήμης. Όσα άτομα κινητοποιήθηκαν εξέφρασαν την αποφασιστική απόρριψη του Καθεστώτος Εξαίρεσης ως μέρος των αυταρχικών πρακτικών που εγκατέστησε η κυβέρνηση του Ναγίμπ Μπουκέλε.
Οι διαδηλωτές/τριες κατήγγειλαν επίσης τον τρόπο με τον οποίο το μέτρο αυτό, το οποίο υπερασπίζεται η κυβέρνηση για να πάρει θέση κατά της βίας των συμμοριών, χρησιμοποιείται για την κράτηση κοινωνικών και συνδικαλιστικών ηγετών της αντιπολίτευσης.
Από την άλλη πλευρά, οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην επιθυμία του Μπουκέλε για προεδρική επανεκλογή, δηλώνοντας ότι “αντιπροσωπεύει την εδραίωση μιας δικτατορίας”.
Μεταξύ των συμμετεχόντων στη διαδήλωση ήταν και ο Όσκαρ Ορτίς, γενικός γραμματέας του Κόμματος Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Farabundo Martí (FMLN), ο οποίος μαζί με αρκετούς ακτιβιστές και ακτιβίστριες κατέθεσε στεφάνι στον τοίχο του πάρκου που μνημονεύει τα περισσότερα από 75.000 θύματα του πολέμου, συμπεριλαμβανομένων των νεκρών και των εξαφανισμένων, σύμφωνα με κείμενο του πρακτορείου Prensa Latina.
Ομοίως, επισημαίνει το πρακτορείο, “το Κίνημα των Θυμάτων του Καθεστώτος (Movir) κατήγγειλε την κυβέρνηση ότι συλλαμβάνει αθώους ανθρώπους και κάλεσε τους Ελσαλβαδοριανούς/ές να “υψώσουν τη φωνή τους για όσους φοβούνται να μιλήσουν”.
Οι κάτοικοι της κοινότητας Σάντα Μάρτα, όπου, σύμφωνα με το πρακτορείο Pressenza, συνελήφθησαν πρόσφατα κοινωνικοί ηγέτες, ζήτησαν την άμεση απελευθέρωσή τους κατά τη διάρκεια της πορείας.
Η Σίλβια Ουρουτία, μία από τους επικεφαλής του Λαϊκού Αντιστασιακού και Επαναστατικού Μπλόκ (BRP), μιας άλλης από τις κοινωνικές οργανώσεις που διοργανώνουν την πορεία, δήλωσε ότι εκτός από τον εορταστικό χαρακτήρα, ένας άλλος στόχος της διαδήλωσης είναι να καταγγείλει τις δημοκρατικές οπισθοδρομήσεις που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της θητείας της σημερινής κυβέρνησης και να απαιτήσει την απελευθέρωση των συνδικαλιστικών ηγετών που κρατούνται τις τελευταίες ημέρες.
Για τις ειρηνευτικές συμφωνίες του 1992
Οι ειρηνευτικές συμφωνίες υπεγράφησαν στις 16 Ιανουαρίου 1992 μεταξύ της κυβέρνησης του Ελ Σαλβαδόρ και του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Φαραμπούντο Μαρτί (FMLN) στο Κάστρο Τσαπουλτεπέκ του Μεξικού, βάζοντας τέλος σε δώδεκα χρόνια εμφυλίου πολέμου στη χώρα.
Ο πόλεμος έφερε αντιμέτωπη την ένοπλη εξέγερση των ανταρτών, που υποστηρίζονταν από τους αγροτικούς τομείς, με την καταστολή των ενόπλων δυνάμεων και την τρομοκρατία που εξαπέλυαν οι ομάδες θανάτου, οι οποίες συνδέθηκαν από την έκθεση της Επιτροπής Αλήθειας με τον Ρομπέρτο Ντ’ Αμπουισόν, πρώην ταγματάρχη του στρατού και ιδρυτή του δεξιού κόμματος ARENA.
Ο εμφύλιος πόλεμος στο Ελ Σαλβαδόρ, όπως και στη γειτονική Γουατεμάλα, πρέπει να διαβαστεί στο πλαίσιο των προσπαθειών των Ηνωμένων Πολιτειών να αναχαιτίσουν το επαναστατικό κύμα που εξαπέλυσε η επιτυχία της κουβανικής επανάστασης το 1959 και είκοσι χρόνια μετά την επανάσταση των Σαντινίστας στη Νικαράγουα μπροστά στην κατάφωρη κοινωνική αδικία και τον λαϊκό αποκλεισμό κάθε δυνατότητας δημοκρατικής αλλαγής.
Σε ένα πιο γεωπολιτικό επίπεδο, ξεχωρίζει η ένταση του λεγόμενου “ψυχρού πολέμου” μεταξύ του καπιταλιστικού πόλου με επικεφαλής τους Αμερικανούς και του σοσιαλιστικού μπλοκ με επικεφαλής τότε τη Σοβιετική Ένωση.
Ο πόλεμος, σε συνδυασμό με τις συνθήκες φτώχειας που επικρατούσαν, προκάλεσαν μια έντονη μεταναστευτική έξοδο. Σήμερα, εκτιμάται ότι τουλάχιστον ένας στους τρεις Σαλβαδοριανούς ζει στο εξωτερικό, με την πλειονότητα της διασποράς στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι ειρηνευτικές συμφωνίες επέτρεψαν την ενσωμάτωση των αριστερών οργανώσεων στην πολιτική ζωή της χώρας με μη βίαιο τρόπο και κατάφεραν να φτάσουν στην κυβέρνηση της χώρας στις εκλογές του 2009 και του 2014.
Αν και οι κυβερνήσεις του FMLN έφεραν κοινωνικές βελτιώσεις και μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης στον πληθυσμό του Σαλβαδόρ, δεν κατάφεραν να μειώσουν το εγκληματικό κύμα της βίας των συμμοριών, οι πρακτικές, οι κώδικες και η αισθητική των οποίων αναπαράγουν ένα μοντέλο παρόμοιο με αυτό των συμμοριών στις Ηνωμένες Πολιτείες, το οποίο έχει υιοθετηθεί και σε άλλες χώρες της Κεντρικής Αμερικής.
Οι διάφορες μορφές βίας συνεχίζουν να είναι ο κυρίαρχος παράγοντας στο Ελ Σαλβαδόρ σήμερα, υιοθετώντας χαρακτηριστικά οικονομικής, σωματικής και πολιτικής βίας, με κύριους στόχους τις γυναίκες, τον αγροτικό πληθυσμό και τις κοινωνικές οργανώσεις.
Ωστόσο, όπως δείχνει η ιστορία, η διέξοδος από την τραγωδία δεν θα επιτευχθεί με περισσότερη καταστολή, ούτε με την παραβίαση των ανθρωπίνων και κοινωνικών δικαιωμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να γιορτάσουμε τις ειρηνευτικές συμφωνίες του 1992, οι οποίες συνεχίζουν να σηματοδοτούν την πορεία προς μια πιο ανθρώπινη χώρα.
