Γιατί να οικοδομήσουμε ένα Νέο Κίνημα Αδεσμεύτων για να αγωνιστούμε για μια σοσιαλιστική, δημοκρατική και απελευθερωτική Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη; Επειδή πρέπει!

Αυτός ήταν ο τίτλος της ομιλίας του Γιάνη Βαρουφάκη που δόθηκε στην Αβάνα της Κούβας την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου στο Συνέδριο για μια Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη. Ο συνιδρυτής του DiEM25 βρέθηκε στην Κούβα σε επίσημη επίσκεψη μετά από πρόσκληση της κυβέρνησης της Αβάνας και βασικό θέμα συζήτησης στο ταξίδι του ήταν η δημιουργία ενός Νέου Κινήματος Αδεσμεύτων που θα στοχεύει σε μια Νέα Διεθνή Οικονομία. Παραθέτουμε όλη την ομιλία.

 

  1. Εισαγωγή: Ένα μήνυμα από την Αθήνα

Φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι, συνοδοιπόροι της Προοδευτικής Διεθνούς,

Πρώτη φορά βρίσκομαι στην Κούβα. Για δεκαετίες δεν ερχόμουν καθώς δεν ήθελα να έρθω ως τουρίστας. Η Κούβα παραείναι σημαντική για αυτό. Έπρεπε να εξηνταρίσω για να βιώσω την χαρά της έλευσης στην Κούβα με σκοπό να συνεργαστώ με συντρόφους/ισσες πάνω σε κάτι που να έχει σημασία για την Κούβα, για την Αμερικανική Ήπειρο, την Ασία, την Αφρική, την Ευρώπη και, ναι, την πολύπαθη χώρα μου, την Ελλάδα. Και τί είναι αυτό για το οποίο ήρθαμε εδώ για να συνεργαστούμε; Η ίδρυση ενός Νέου Κινήματος Αδεσμεύτων με το οποίο να συντρίψουμε την ισχύουσα, καταστροφικά εκμεταλλευτική, ιμπεριαλιστική, διεθνή οικονομική τάξη, ώστε στη θέση της να οικοδομήσουμε μια Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη στην οποία άνθρωποι και Γη να μπορούν να αναπνεύσουν, να ζήσουν και να ευημερήσουν – μαζί!

Πριν έρθω στο θέμα, νιώθω την ανάγκη να αποτίσω τιμή σε αυτή τη χώρα και στους γενναίους της πολίτες. Όταν το ΜέΡΑ25 ανακοίνωσε το ταξίδι μου τούτο, συνέβη κάτι περίεργο. Το περίεργο δεν ήταν ο οχετός επικρίσεων από τους συνήθεις υπόπτους – από αντι-κομμουνιστές ταμένους να παρουσιάζουν την Κούβα ως κομμουνιστική δυστοπία έως αριστερούς που σήμερα αλληθωρίζουν προς το ριζοσπαστικό κέντρο θεωρώντας την περίπτωση της Κούβας «ξεπερασμένη», στο ίδιο μοτίβο που με χαρακτηρίζουν «επικίνδυνο» για την Ελλάδα επειδή εμμένω στην ιδέα της ρήξης με την ισχυρή ντόπια και διεθνή ολιγαρχία που διαφεντεύει την πατρίδα μου. Το περίεργο ήταν ότι όλοι αυτοί οι επικριτές είχαν κάτι κοινό: Όσο και να προσπαθούν δεν μπορούν να κρύψουν τον σεβασμό τους απέναντι στο λαό της Κούβας!

Περπατήστε στην Αθήνα σήμερα. Δείχνει πλουσιότερη και πιο «αναπτυγμένη» από την Αβάνα. Όμως, οι περισσότεροι περπατούν στους Αθηναϊκούς δρόμους με βλέμμα που αντανακλά την ταπείνωση, την αναξιοπρέπεια, την συνειδητοποίηση ότι η δημοκρατία μας είναι μια φάρσα. Γιατί; Επειδή την 5η Ιουλίου του 2015 ήρθαν τόσο, μα τόσο, κοντά στην επανάσταση, με εκείνο το γενναίο 62% κόντρα στο ΔΝΤ, στα αρπακτικά των τραπεζών, στην ντόπια και ξένη ολιγαρχία. Δυστυχώς, εκείνο το βράδυ, ο λαός μας ανατράπηκε από την ηγεσία του και η επανάστασή μας συνετρίβη.

Ακόμα και άνθρωποι που αφέθηκαν στην προπαγάνδα ότι δεν υπήρχε εναλλακτική στη συνθηκολόγηση, ακόμα κι αυτοί, σέβονται τον Κουβανικό λαό – για να μην πω ότι σας ζηλεύουν. Γιατί; Επειδή ο λαός της Κούβας δεν συνθηκολόγησε!

  1. Διακήρυξη της Αθήνας: Η απαρχή του Νέου Κινήματος Αδεσμεύτων που θα παλέψει για μια Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη

Και μιας και αναφέρθηκα στην Αθήνα, την 13η Μαΐου 2022, το ΜέΡΑ25 – σε συνεργασία με την Προοδευτική Διεθνή που εκπροσωπούσαμε από κοινού με τον Τζέρεμι Κόρμπιν και την Έτσε Τεμελκουράν, εξαγγείλαμε την Διακήρυξη της Αθήνας. Ήταν η αντίδρασή μας στον πόλεμο στην Ουκρανία και στις χυδαίες πολεμοχαρείς κραυγές ανά την Ευρώπη. Ήταν το πρώτο κάλεσμα για τη δημιουργία ενός νέου κινήματος αδεσμεύτων. Επιτρέψτε μου να διαβάσω αποσπάσματα της Διακήρυξης:

  • «Είμαστε στο πλευρό κάθε λαού που υποφέρει από εισβολή, ξεριζωμό και κατοχή.
  • Απαιτούμε την άμεση κατάπαυση του πυρός, καθώς και περιεκτική Συμφωνία Ειρήνευσης στο πλαίσιο του ΟΗΕ.»
  • «Απορρίπτουμε την διαίρεση της υφηλίου σε ανταγωνιστικά μπλοκ τα οποία επενδύουν στον αχαλίνωτο μιλιταρισμό, σε υπερσύγχρονα όπλα μαζικής καταστροφής, και σ’ ένα Νέο Ψυχρό Πόλεμο.
  • «Πιστεύουμε ότι βιώσιμη Ειρήνη απαιτεί την αντικατάσταση όλων των στρατιωτικών μπλοκ από ένα διεθνές σύστημα ασφάλειας το οποίο αποκλιμακώνει τις εντάσεις, επεκτείνει τις ελευθερίες, αντιμετωπίζει την φτώχεια, περιορίζει την εκμετάλλευση, προωθεί την περιβαντολλογική και κοινωνική δικαιοσύνη, και τερματίζει την επικυριαρχία της μίας χώρας πάνω στην άλλη.»

«Με αυτές τις σκέψεις κατά νου, καλούμε όλες και όλους του δημοκράτες της Υφηλίου να ενώσουμε τις δυνάμεις μας σε ένα Νέο Κίνημα Αδεσμεύτων. Θεωρούμε ότι η συμπόρευση αδεσμεύτων, δημοκρατικών, κυρίαρχων κρατών είναι ο μοναδικός δρόμος προς την Βιώσιμη Ειρήνη και προς ένα κόσμο ικανό να αποτρέψει την κλιματική καταστροφή και να κληροδοτήσει στην επόμενη γενιά πραγματική ευκαιρία δημιουργίας των συνθηκών για την παγκόσμια κοινή ευημερία.»

Με άλλα λόγια, 50 χρόνια μετά την καμπάνια του πρώτου Κινήματος Αδεσμεύτων για τη δημιουργία μιας Νέας Διεθνούς Οικονομικής Τάξης, επιστρέφουμε στο ίδιο σημείο για ξεκινήσουμε από την αρχή. Πρώτα στην Αθήνα τον περασμένο Μάη και τώρα, εδώ, στην Αβάνα. Τουλάχιστον δεν χρειάζεται να γράψουμε νέους λόγους! Αρκεί η επανάληψη όσων είπε ο Φιντέλ τον Οκτώβρη του 1979 απευθυνόμενος στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ:

  • «Ο αχός των όπλων, τα επιθετικά λόγια κι η αμετροέπεια στη διεθνή σκηνή πρέπει να πάψουν!»
  • «Οι βόμβες μπορούν να σκοτώσουν τους πεινασμένους, τους άρρωστους και τους αμόρφωτους – αλλά δεν μπορούν να σκοτώσουν την πείνα, την αρρώστια, την αμορφωσιά!»
  • «Το επικρατούν, σήμερα, διεθνές νομισματικό σύστημα είναι χρεοκοπημένο. Και πρέπει να αντικατασταθεί!»

Δεν δικαιούμαστε να στενοχωριόμαστε που, 44 χρόνια μετά, αναγκαζόμαστε να ξεκινήσουμε ξανά από το μηδέν. Που πρέπει να ξαναβγάλουμε τους ίδιους λόγους και να εκκινήσουμε ξανά τις ίδιες καμπάνιες. Θυμηθείτε: Κάθε γενιά είναι καταδικασμένη να δίνει την ίδια μάχη! Ξανά και ξανά και ξανά. Με την συσσωρευμένη εμπειρία σύμμαχο. Και πάντα μαθαίνοντας από τα λάθη της προηγούμενης γενιάς.

Καθώς ξεκινάμε την οικοδόμηση του Νέου Κινήματος Αδεσμεύτων, με απώτερο στόχο την Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη Πραγμάτων, καλούμαστε να αναρωτηθούμε: Γιατί ηττηθήκαμε την προηγούμενη φορά; Γιατί χάσαμε κατά κράτος στις δεκαετίες του 1980 και 1990; Γιατί κατατροπώθηκε το πρώτο Κίνημα Αδεσμεύτων από την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση;

  1. Η ουσία της Παγκοσμιοποίησης και η δομή του νεο-ιμπεριαλιστικού θριάμβου

Η σύντομη απάντηση είναι: Επειδή οι καπιταλιστές αποδείχθηκαν, στην πράξη, καλύτεροι διεθνιστές από εμάς. Επειδή κατανόησαν καλύτερα την διεθνή πάλη των τάξεων – κι, έτσι, επικράτησαν.

Τι κατανόησαν καλύτερα από εμάς; Τον Νέο Ιμπεριαλισμό που γεννήθηκε από τις στάχτες του Μπρέττον Γουντς, τότε που το δολάριο έπαψε να είναι μετατρέψιμο σε αμερικανικό χρυσό – κάτι που έκανε τον Νίξον να μηνύσει στους Ευρωπαίους καπιταλιστές και κυβερνητικούς πως το δολάριο ήταν, πλέον,… πρόβλημά τους.

Ο Νίξον επιβεβαιώθηκε. Καθώς το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα εκτοξευόταν σε απίστευτα ύψη, ο κόσμος όλος πλημμύριζε με δολάρια τα οποία (καθώς δεν ήταν πια μετατρέψιμα σε χρυσό) οι κεντρικές τράπεζες εκτός ΗΠΑ αναγκάζονταν να χρησιμοποιούν ως αποθεματικά με τα οποία στήριζαν την ισοτιμία των νομισμάτων τους. Έτσι, το δολάριο μετατράπηκε σε ένα ιδιότυπο… IOU, σε μια υποσχετική. Αποτέλεσμα; Η παγκόσμια ηγεμών δύναμη, οι ΗΠΑ, εξέδιδαν IOU με τα οποία χρηματοδοτούσαν τόσο τις εισαγωγές όσο και το κράτος τους ενώ, παράλληλα, αποφάσιζαν τι μπορούσαν να κάνουν (και τι όχι) με τα IOU τους οι ξένοι κάτοχοί τους.

Η Αμερική ήταν πλέον χώρα βαθιά ελλειμματική, αλλά σε τίποτα δεν έμοιαζε με τις υπόλοιπες ελλειμματικές χώρες. Αντίθετα με την Αργεντινή, τη Γαλλία, την Ινδία και, βέβαια, την Ελλάδα (άλλες ελλειμματικές χώρες), οι ΗΠΑ δεν είχαν ανάγκη να δανείζονται δολάρια για να στηρίζουν τα νομίσματά τους ή να αυξάνουν τα επιτόκιά τους για να ελκύουν δολάρια στην επικράτειά τους. Οι απανταχού καπιταλιστές κατέληξαν να χρηματοδοτούν τους Αμερικανούς καπιταλιστές και ραντιέρηδες, καθώς και την κυβέρνησή τους. Να πως έγινε αυτό:

Οι καπιταλιστές πλεονασματικών χωρών, όπως η Γερμανία, η Ιαπωνία και αργότερα η Κίνα, έβλεπαν το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα ως ευεργέτη – ως μια τεράστια ηλεκτρική σκούπα που ρούφαγε τις καθαρές εξαγωγές τους στο αμερικανικό έδαφος. Και τί έκαναν οι Ιάπωνες, Γερμανοί και αργότερα Κινέζοι καπιταλιστές με όλα αυτά τα δολάρια που κέρδιζαν; Τα έστελναν πίσω στις ΗΠΑ όπου αγόραζαν περιουσιακά στοιχεία που τους απέφεραν προσόδους: ακίνητα, ομόλογα, παράγωγα και όποιες εταιρείες τους επέτρεπε η Ουάσιγκτον να αγοράσουν (όχι βέβαια την Boeing ή την Microsoft).

Και οι ελλειμματικές χώρες, ιδίως του 3ου Κόσμου – της Ασίας, της Αφρικής και της Λ. Αμερικής; Αυτές συνεχώς δεινοπαθούσαν να δανείζονται δολάρια που τους έλλειπαν (λόγω του εμπορικού τους ελλείμματος) από την Γουόλ Στριτ, ώστε και να στηρίζουν τα νομίσματά τους και, βέβαια, να αγοράζουν φάρμακα, ενέργεια και τις πρώτες ύλες που ήταν απαραίτητες στην παραγωγή των εξαγώγιμων εμπορευμάτων, με τα οποία κέρδιζαν δολάρια για να αποπληρώνουν την Γουόλ Στριτ. Αναπόφευκτα, ανά περιόδους, αδυνατούσαν να αποπληρώνουν τους τραπεζίτες της Γουόλ Στριτ. Τότε, η Δύση έστελνε τους «δικαστικούς κλητήρες» της – δηλαδή το ΔΝΤ, το οποίο τους δάνειζε τα δολάρια που έλειπαν με αντάλλαγμα γην και ύδωρ, δηλαδή την παράδοση, μέσω ιδιωτικοποίησης, όλης της δημόσιας περιουσίας (αεροδρόμια, λιμάνια, δρόμους, ακίνητα, το σύστημα ύδρευσης και ηλεκτροδότησης, το τηλεφωνικό σύστημα, ακόμα και σχολεία, νοσοκομεία κ.α.) στην ντόπια και ξένη ολιγαρχία η οποία, με την σειρά της, δεν είχε εναλλακτική παρά να στείλει τις προσόδους της από αυτή την περιουσία στην Γουόλ Στριτ.

Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ είχαν βρει την μαγική συνταγή που έψαχνε – αλλά δεν έβρισκε – κάθε αυτοκρατορία πριν τις ΗΠΑ: Πως να πείθουν τους πλούσιους των εξαρτημένων (πλούσιων και φτωχών) ηγεμονιών, καθώς και κάθε κεντρική τράπεζα, να χρηματοδοτούν εθελοντικά (χωρίς κανονιοφόρους και πολέμους) την αυτοκρατορία (τόσο το κράτος της όσο και τις εισαγωγές της)!

Κινέζος αξιωματούχος μου περιέγραψε όλο αυτό το αμερικανικό επίτευγμα ως την Σκοτεινή Συμφωνία πίσω από την Παγκοσμιοποίηση. Γιατί σκοτεινή; Επειδή θεμελιωνόταν σε μια σιωπηλή, σκοτεινή «τράμπα» μεταξύ της αμερικανικής άρχουσας τάξης και ξένων καπιταλιστών & ραντιέρηδων. Η ιδέα, απλή: Έστω ότι υπήρχε ένα κουμπί που πατώντας το θα καταργούσε την ηγεμονία του δολαρίου και των ΗΠΑ. Ποιος θα έκανε τα πάντα για να μην το πατήσεις; Προφανώς, το αμερικανικό κράτος και η αμερικανική άρχουσα τάξη. Όχι όμως μόνον αυτοί. Πέραν αυτών, μια πανστρατιά μη αμερικανών θα έπεφταν πάνω σου να σε σταματήσουν πριν καν πλησιάσεις το κουμπί: γερμανοί βιομήχανοι, σεΐχηδες από τα Εμιράτα, ευρωπαίοι τραπεζίτες και, ναι, κινέζοι καπιταλιστές.

Περιληπτικά, η πρωτοκαθεδρία του δολαρίου εξυπηρετεί εξ ίσου τα συμφέροντα των αμερικανών ραντιέρηδων και τα συμφέροντα γερμανών, αργεντίνων, νιγηριανών, κορεατών και κινέζων καπιταλιστών. Χωρίς το δολάριο και την αμερικανική επικυριαρχία, οι κινέζοι, ιάπωνες, κορεάτες και γερμανοί καπιταλιστές δεν θα είχαν τη δυνατότητα να εξάγουν τεράστιες υπεραξίες από τους εργάτες τους τις οποίες, κατόπιν, «επενδύουν» ως ραντιέρηδες στις ΗΠΑ. Αντίστοιχα, χωρίς το δολάριο και την αμερικανική επικυριαρχία, οι ολιγάρχες της Αργεντινής, της Ελλάδας, της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Ινδίας κλπ δεν θα είχαν τη δυνατότητα να λεηλατούν τη δημόσια περιουσία των χωρών τους και να εξάγουν τα λάφυρα στο Ντέλαγουεαρ και τα Νησιά Κέιμαν ως δολαριοποιημένα περιουσιακά στοιχεία.

Το μάθημα για εμάς είναι απλό:

Να μην ξανακάνουμε το λάθος να θεωρούμε ότι η σοσιαλιστική, δημοκρατική, απελευθερωτική Νέα Διεθνής Οικονομική Τάξη θα προκύψει επειδή οι ελίτ των χωρών του Νότου θα συγκρουστούν, από κοινού, με την Ουάσιγκτον ή την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Νέο Κίνημα Αδεσμεύτων θα αποτύχει αν στόχος του είναι, απλά, μια συμμαχία των G77 ή των BRICS σε αντιπαράθεση με την Δύση.

Δεν πρέπει να προετοιμαζόμαστε μόνο για την αναπόφευκτη σύγκρουση με τους εκπροσώπους της Ουάσιγκτον, του Σίτι του Λονδίνου ή των Βρυξελλών οι οποίοι δουλεύουν ακούραστα έτσι ώστε να μην αλλάξει τίποτα. Πρέπει να προετοιμαστούμε εξ ίσου για σύγκρουση με γραφειοκράτες και εκπρόσωπους τους Παγκόσμιου Νότου, συμπεριλαμβανόμενης και της Κίνας, της οποίας οι καπιταλιστές εκμεταλλεύονται το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ για να εκμεταλλεύονται τους δικούς τους ανθρώπους – και, κατόπιν, να στέλνουν τεράστια κομποδέματα δολαρίων στο δίκτυο της Γουόλ Στριτ και του Λονδρέζικου Σίτι.

Θέλουμε να είμαστε αυθεντικά διεθνιστές και διεθνίστριες; Τότε δεν πρέπει να λησμονάμε ποιος είναι ο λαός, η εργατική τάξη, που έχει περισσότερα να κερδίσει από την κατάργηση του Αμερικανικού Νέο-ιμπεριαλισμού: η αμερικανική εργατική τάξη που, μετά το 1971, καταδικάστηκε στον μαρασμό, την απαξίωση, την σωματική εξόντωση και την δομική φτώχια εντός της πιο πλούσιας καπιταλιστικής αυτοκρατορίας.

Πράγματι, οφείλουμε να μην ξεχάσουμε ποτέ πως τα θύματα του ιμπεριαλισμού είναι παντού, τόσο στην Περιφέρειά του όσο και στην Μητρόπολή του. Πως η ισχύουσα διεθνής οικονομική τάξη επιβάλει διαφορετικού τύπου μιζέρια στους απανταχού εργαζόμενους.

  • Η Παγκοσμιοποίηση επέβαλε στους αμερικανούς εργαζόμενους τη μιζέρια που φέρνει η αποβιομηχάνιση που φέρνουν οι αποεπενδύσεις – ήταν σαν κομμάτια του φτωχού Νότου να μετανάστευσαν στις βιομηχανικές περιοχές Αμερικής και Ευρώπη.
  • Η Παγκοσμιοποίηση επέβαλε στους κινέζους εργαζόμενους/ες στις ραγδαία αναπτυσσόμενες παραλιακές πόλεις να υποφέρουν απάνθρωπες εντάσεις εργασίας που συνυφαίνονται με τις παραγωγικές υπερ-επενδύσεις – ήταν σαν περιοχές του υπερ-αναπτυγμένου Βορρά να μετανάστευσαν στην Κίνα εντός των οποίων ντόπιοι εργάτες έπρεπε να ζουν με μισθούς του υποανάπτυκτου Νότου.

Διαφορετικές μιζέριες, ο ίδιος παγκόσμιος μηχανισμός ανακύκλωσης υπεραξιών που εξήχθησαν σε κάθε γωνιά του πλανήτη από την Καπιταλιστική Διεθνή.

 

  1. Ο Νέος Ψυχρός Πόλεμος

Σήμερα, αυτή η Παγκοσμιοποίηση – που θεμελιώθηκε στην συσσώρευση κινεζικού κεφαλαίου λόγω του αμερικανικού εμπορικού ελλείμματος και την μετατροπή του σε περιουσιακά στοιχεία στις ΗΠΑ – παραχωρεί τη θέση της σε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας ο οποίος ενισχύει εκθετικά τις απειλές κατά της ζωής στον πλανήτη Γη. Τί κρύβεται πίσω από αυτό τον Νέο Ψυχρό Πόλεμο;

Η ραγδαία εκβιομηχάνιση της Κίνας δεν ήταν πρόβλημα για την Ουάσιγκτον όσο η Σκοτεινή Συμφωνία λειτουργούσε – όσο οι κινέζοι καπιταλιστές χρειάζονταν το δολάριο για να μετατρέπουν το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ σε εργαλείο εξαγωγής υπεραξίας από τους κινέζους εργαζόμενους, την οποία μετά μετέτρεπαν σε αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία.

Τι άλλαξε όμως; Δύο πράγματα. Η πρώτη αλλαγή ήταν η ανάδυση ενός νέου τύπου κεφαλαίου. Μια μορφή κεφαλαίου που ζει στο λεγόμενο κλάουντ – στο υπολογιστικό νέφος. Cloud capital ή νεφοκεφάλαιο το ονομάζω. Το «παραδοσιακό» κεφάλαιο, όπως το όρισε ο Καρλ Μαρξ, ορίζεται ως ένα παραχθέν μέσο παραγωγής (π.χ., ατμομηχανές, τρακτέρ, βιομηχανικά ρομπότ, εκτυπωτές 3D). Τί είναι το cloud capital ή νεφοκεφάλαιο; Το ορίζω ως ένα παραχθέν μέσο συμπεριφορικής τροποποίησης. H φιλοδοξία της «συμπεριφορικής τροποποίησης» είναι τόσο αρχαία όσο και η ρητορική, η κατήχηση, η προπαγάνδα ή, πιο πρόσφατα, η διαφήμιση. Όμως, έως ότου μας να μας προκύψει η Big Tech τη δεκαετία του 2020, μόνο άνθρωποι μπορούσαν να επιφέρουν τροποποίηση της συμπεριφοράς άλλων ανθρώπων: ιερείς, προπαγανδιστές, διαφημιστές. Σήμερα, η πιο αποτελεσματική τροποποίηση της συμπεριφοράς μας επιτυγχάνεται από αλγοριθμικές μηχανές που χρησιμοποιούν Τεχνητή Νοημοσύνη. Όποιος έχει τον έλεγχο αυτού του νεφοκεφαλαίου έχει όλο και μεγαλύτερο τον έλεγχο της διανομής της παγκόσμιας υπεραξίας.

Πως σχετίζεται η συσσώρευση νεφοκεφαλαίου με τον Νέο Ψυχρό Πόλεμο; Κατ’ αρχάς, ήταν ο λόγος που, πρώτα, ο Ντόναλντ Τραμπ και, κατόπιν, ο Τζο Μπάιντεν στοχοποίησαν την Κίνα. Ας δούμε το γιατί και το πως.

Οι ΗΠΑ επικυριαρχούν λόγω της κυριαρχίας τους στο χρηματο-νομισματικο-πιστωτικό σύστημα (δολάριο-Γουόλ Στριτ) και της κυριαρχίας της Σίλικον Βάλεϊ – δηλαδή, κυριαρχούν τόσο επί του χρηματικού κεφαλαίου όσο και επί του νεφοκεφαλαίου. Όμως, η Κίνα απειλεί αυτή την κυριαρχία ως προς και τις δύο αυτές μορφές κεφαλαίου. Μόλις σήμερα, αυτή τη στιγμή που σας μιλώ, η εφαρμογή WeChat – που ανήκει στην Κινεζική Tencent – θα έχει μεταφέρει 38 δις μηνυμάτων μεταξύ χρηστών. Χρήστες/στριες που δεν χρειάζεται να βγουν από το WeChat για να κάνουν μεταξύ τους πληρωμές. Την ώρα που κατεβάζουν ταινίες ή ακούν μουσική, με την ίδια εφαρμογή, στέλνουν και δέχονται χρήματα σε οποιονδήποτε τόσο εντός της Κίνας όσο και στα εκατομμύρια μη Κινέζων σε χώρες με εμπορικές συναλλαγές με την Κίνα που έχουν ανοίξει λογαριασμό σε κινεζική τράπεζα.

Μια ακόμα ιστορικής σημασίας εξέλιξη ήρθε το 2020 με την δημιουργία του πρώτου κρατικού ψηφιακού νομίσματος από την Κεντρική Τράπεζα της Κίνας. Μαζί, οι κινεζικοί κολοσσοί τύπου Tencent και η Κεντρική Τράπεζα της χώρας έχουν οικοδομήσει ένα ολοκληρωμένο σύστημα πληρωμών και ανταλλαγής δεδομένων. Πρόκειται για την μόνη υπερ-οδό χρήματος και δεδομένων που μπορεί να ανταγωνιστεί το σύμπλεγμα Γουόλ Στριτ, Σίλικον Βάλεϊ και Φεντ (την Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα).

Έως πρόσφατα, αυτή η κινεζική υπερ-οδός χρησιμοποιείτο σχετικά λίγο, κι όχι από τους πλούσιους της Γης, συμπεριλαμβανομένων των ολιγαρχών του Πούτιν αλλά και των κινέζων καπιταλιστών – δεν είχαν λόγο να εγκαταλείψουν την αμερικανική υπερ-οδό όπου τα πάντα κινούσε το δολάριο. Όταν όμως ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία, και η Ουάσιγκτον απάντησε κατάσχοντας πάνω από $300 δις της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας, ξάφνου όλα άλλαξαν. Πανικός κατέβαλε τους μη αμερικανούς πλούσιους – κι όχι μόνο τους Ρώσους – που απέκτησαν ξαφνικό ενδιαφέρον για την κινεζική υπερ-οδό χρήματος και δεδομένων.

Να γιατί τον περασμένο Οκτώβριο ο Πρόεδρος Μπάιντεν αποφάσισε να κηρύξει ολοκληρωτικό οικονομικό πόλεμο εναντίον της Κίνας. Το εμπάργκο στα μικροτσίπ ήταν μια κατά μέτωπον επίθεση στην κινεζική Big Tech, με την οποία ο Μπάιντεν ελπίζει να πληγώσει θανάσιμα το «θεριό» που απειλεί την κυριαρχία της Σίλικον Βάλεϊ και της Γουόλ Στριτ. Τίποτα καλό για την Παγκόσμια Ειρήνη δεν προμηνύεται.

Ποτέ δεν έχουμε βρεθεί τόσο κοντά στο πυρηνικό ολοκαύτωμα όσο σήμερα – σύμφωνα με το Ρολόι Ντούμσνταϊ που έφτιαξαν προειδοποιητικά οι πυρηνικοί επιστήμονες την δεκαετία του 40 που σήμερα δείχνει 100 δεύτερα πριν την συμφορά. Κι αυτό χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψη το άλλο ρολόι, εκείνο που μετρά τις ώρες έως ότου η ανθρωπότητα υπερβεί το σημείο μη επιστροφής από την κλιματική καταστροφή. Και τι κάνει η διεθνής άρχουσα τάξη για να αποτρέψει τις δύο αυτές συμφορές; Ό,τι είναι δυνατόν ώστε για να σπρώξει την ανθρωπότητα μια ώρα αρχύτερα στους δύο αυτούς γκρεμούς. Αυτό κάνουν.

Για αυτό πρέπει να οικοδομήσουμε το Νέο Κίνημα Αδεσμεύτων που θα εργαστεί προς μια Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη.

  1. Τι σημαίνει να είμαστε αδέσμευτοι;

Σε αυτό το σημείο, θα βοηθήσει να ξεκαθαρίσουμε τι σημαίνει να είναι κανείς πολιτικά και ηθικά αδέσμευτος.

Δεν σημαίνει να είναι ουδέτερος/η. Όπως εξηγήσαμε στην «Διακήρυξη της Αθήνας», είμαστε σταθερά στο πλευρό των θυμάτων εισβολής, κατοχής, βίας – είτε πρόκειται για την Παλαιστίνη είτε για την Δ. Σαχάρα, την Υεμένη, την Ουκρανία. Κι είμαστε οι πρώτοι που ασκούμε κριτική όποτε και όπου καταπατούνται οι ελευθερίες και τα δημοκρατικά δικαιώματα. Το νέο μας Κίνημα Αδεσμεύτων πρέπει να ανακτήσει την έννοια της ελευθερίας από τους δήθεν φιλελεύθερους και ελευθεριάζοντες – από το Περού, όπου σήμερα οι σύντροφοί μας δολοφονούνται στους δρόμους και τις πλατείες, έως το Ιράν, όπου γενναίες γυναίκες, ακολουθούμενες από γενναίους άνδρες – και άπειρα νέα παιδιά – διαδηλώνουν κάτω από το σύνθημα ΓΥΝΑΙΚΑ-ΖΩΗ-ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

“Μα, το καθεστώς του Ιράν», μπορεί να αντιπαραθέσετε «δεν αντιστέκεται στον Αμερικανικό Ιμπεριαλισμό;» Απολύτως. Όμως, μόνο και μόνο επειδή ένα καθεστώς συγκρούεται με τον Αμερικανικό Ιμπεριαλισμό δεν του εξασφαλίζει το δικαίωμα να παραβιάζει τις βασικές ελευθερίες των εκεί συντρόφων μας.

Σε αυτό το σημείο θα επιμείνω: Ένα αυθεντικό Κίνημα Αδεσμεύτων πρέπει να είναι βαθιά διαλεκτικό – π.χ. να είναι ικανό να υπερασπίζεται το Ιρανικό Κράτος από τις ιμπεριαλιστικές βλέψεις, απειλές και τα εμπάργκο των ΗΠΑ, αλλά ταυτόχρονα να στηρίζει προοδευτικούς ανθρώπους στο Ιράν που και παλεύουν ενάντια στην εγχώρια θεοκρατική ολιγαρχία και δεν πέφτουν θύματα της προπαγάνδας και της πλεκτάνης της CIA και του Πενταγώνου.

«Και με την Κίνα, τί κάνουμε;», με ρωτούν. Πως θα πρέπει το Νέο Κίνημα Αδεσμεύτων να αντιμετωπίσει την Κίνα; Με δύο τρόπους, θα πρότεινα:

  1. Με σεβασμό, δεδομένου του πραγματικού οικονομικού θαύματος που οφείλεται στον μόχθο και την εφευρετικότητα τόσων ανθρώπων – ένα θαύμα που έχουμε υποχρέωση να υπεραμυνθούμε από τις απειλές του Αμερικανικού Ιμπεριαλισμού και του Νέου Ψυχρού Πολέμου που αυτός εξαπολύει για να διαφυλάξει την επικυριαρχία του. Και,
  2. Με διάθεση κριτικής, όχι μόνο με αναφορά στις βασικές ελευθερίες αλλά και σε όρους της ταξικής πάλης εντός της Κίνας: Ο Πρόεδρος Σι υπόσχεται, καιρό τώρα, ότι θα συγκρουστεί με τους κινέζους ραντιέρηδες και καπιταλιστές υπέρ του εργατικού εισοδήματος ακόμα κι αν αυτό σημαίνει εκμηδενισμό των καθαρών εξαγωγών. Κάτι τέτοιο θα ήταν ευεργετικό για την πλειοψηφία των πολιτών της Κίνας – όπως θα ήταν, για τους λαούς της Αφρικής και Ασίας, ένα κούρεμα των κινεζικών δανείων στις φτωχότερες χώρες. Και οι δύο κινήσεις θα ήταν βήματα προς την Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη που θέλουμε, το άκρως αντίθετο δηλαδή της Σκοτεινής Συμφωνίας υπό την οποία η κινέζικη οικονομία αναπτύσσεται ως τώρα. Έχουμε υποχρέωση να σπρώξουμε το Πεκίνο προς αυτή την κατεύθυνση και να τους ασκούμε δριμεία κριτική όταν αποκλίνουν.

 

  1. Ποια Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη θέλουμε;

Μιλάμε για Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη. Πώς την φανταζόμαστε; Η οποιαδήποτε μετάβαση σε βιώσιμη οικονομική τάξη απαιτεί ένα πλούσιο Ταμείο Πράσινων Επενδύσεων. Ο φίλος Μπρούνο Ροντρίγκεζ Παρίγια, Υπουργός Οικονομικών της Κούβας, σε πρόσφατη συνάντηση εκπροσώπων της G77+Κίνα προσδιόρισε το ποσό μεταξύ $3,3 & $4,5 τρισ. ετησίως. Δική μου εκτίμηση είναι πως ο,τιδήποτε κάτω των $10 τρις θα αποδειχθεί κατώτερο των περιστάσεων.

Είναι εφικτό; Τεχνικά και βέβαια είναι. Φανταστείτε μια αναδιαρθρωμένη Παγκόσμια Τράπεζα, υποστηριζόμενη από παγκόσμια ψηφιακή νομισματική μονάδα έκδοσης ενός αναδιαρθρωμένου ΔΝΤ. Φανταστείτε όλες τις εμπορικές και κεφαλαιακές ροές να τιμολογούνται στη βάση αυτής της μονάδας κι ένα 10% των μονάδων αυτών να διατίθεται στην Πράσινη Μετάβαση, ιδίως στις φτωχότερες, ελλειμματικές, χώρες. Ένας διεθνής Πράσινος Κεϋνσιανισμός, με άλλα λόγια.

Όμως, για τους λόγους που μας εξήγησε ο Μιχάλ Καλέτσι πριν πολλές δεκαετίες, ο Κεϋνσιανισμός (οιουδήποτε χρώματος) δεν μπορεί να περπατήσει: Ακόμα κι αν η άρχουσα τάξη πανικοβληθεί και εφαρμόσει Κεϋνσιανές πολιτικές για να σώσει το τομάρι της, τη στιγμή που οι πολιτικές αυτές αρχίσουν να αποδίδουν, και πολύ πριν αποδώσουν ουσιαστικά, η άρχουσα τάξη θα τις εγκαταλείψει επιστρέφοντας σε πολιτικές εκμετάλλευσης. Είναι στη φύση της άρχουσας τάξης να φράζει το δρόμο που οδηγεί ακόμα και στη δική της σωτηρία.

Αυτό σημαίνει ένα πράγμα. Η εφαρμογή των απαραίτητων πράσινων Κεϋνσιανών πολιτικών έχει ένα προαπαιτούμενο που θα μισούσε ο Κέυνς: Την κατάργηση της Παγκόσμιας Αυτοκρατορίας του Κεφαλαίου, το οποίο προτιμά να δει την συντέλεια του κόσμου παρά την εφαρμογή πράσινων Κεϋνσιανών που θα απέτρεπαν την συντέλεια του κόσμου.

Πώς θα το πετύχουμε αυτό; Η επανάστασή μας, για να έχει πιθανότητες επιτυχίας, πρέπει να χρησιμοποιήσει τις τεχνολογίες της Big Tech που μας δίνουν τη δυνατότητα να επικοινωνούμε αλλά και να πλήττουμε την Αυτοκρατορία του Κεφαλαίου – π.χ. η ετήσια καμπάνια της Προοδευτικής Διεθνούς εναντίον της Amazon (#MakeAmazonPay). Δεν είναι όμορφα ειρωνικό πως η Big Tech μας δίνει τη δυνατότητα να συντονιστούμε εναντίον της; Μένει να την χρησιμοποιήσουμε στο πλαίσιο διεθνούς ανατρεπτικού σχεδίου. Μόνο το αδύνατο όνειρο θα μετατραπεί σε προφανές σχέδιο.

Τί σημαίνει όμως, στην πράξη, η ανατροπή της Αυτοκρατορίας του Κεφαλαίου; Πώς μπορεί η ανθρωπότητα να επανακτήσει τα λεηλατημένα κοινά αγαθά στη στεριά, στις θάλασσες, στον αέρα, ακόμα και στο διάστημα;

Με δύο τρόπους: Νομοθετώντας ώστε οι εταιρείες να ανήκουν στους εργαζόμενους/ες σε αυτές, στο πλαίσιο της αρχής «ένας-εργαζόμενος ή μια-εργαζόμενη-μια- μετοχή-μια-ψήφος». Και καταργώντας το μονοπώλιο των ιδιωτικών τραπεζών στις χρηματικές συναλλαγές.

Τότε, τράπεζες και κέρδος θα εξατμιστούν ως κινητήρια δύναμη των οικονομιών μας καθώς οι τράπεζες θα έχουν χάσει την εξουσία τους και η ιδέα του κέρδους δεν θα βγάζει νόημα όταν οι εργαζόμενες/οι είναι ισότιμοι ιδιοκτήτες και, συνεπώς, ο διαχωρισμός κέρδους και μισθού καταργείται.

Ο ταυτόχρονος θάνατος της αγοράς μετοχών (του Χρηματιστήριου) και της αγοράς εργασίας, μαζί με την αποψίλωση της δύναμης των τραπεζών, θα αναδιανείμει αυτομάτως τον πλούτο, θα καταστήσει εφικτό το βασικό εισόδημα για όλους και, ως ένα λαμπρό υποπροϊόν, θα εξανεμίσει τα κίνητρα πίσω από τους πολέμους.

Το τέλος της εξουσίας του κεφαλαίου πάνω στην κοινωνία θα επιτρέψει στις κοινότητές μας να αποφασίζουμε συμμετοχικά για την Υγεία, την Παιδεία αλλά και για τις επενδύσεις μας στην διάσωση του πλανήτη από την μεγέθυνση που θυμίζει ιό ο οποίος αναπαράγεται χωρίς ειρμό ή λογική σκοτώνοντας τον φορέα του.

Η αυθεντική δημοκρατία, επί τέλους, θα γίνει εφικτή και θα εφαρμόζεται στις συνελεύσεις πολιτών και εργαζόμενων – όχι πίσω από πόρτες κλειστές όπου συνεδριάζουν μια χούφτα ολιγάρχες.

Ο διττός εκδημοκρατισμός κεφαλαίου και χρήματος ακούγεται ως ένα αδύνατο, ουτοπικό όνειρο – όχι όμως πιο ουτοπικό από το να βασιζόμαστε στο σημερινό σύστημα, ή στον Πράσινο Κεϋνσιανισμό, για τη σωτηρία της ανθρωπότητας – κι ούτε πιο αδύνατο ή ουτοπικό απ’ όσο κάποτε φάνταζε το όνειρο μιας κοινωνίας χωρίς δουλεία ή η ιδέα του «ένα-άτομο-μια-ψήφος». Πρακτικά, ο διττός εκδημοκρατισμός κεφαλαίου και χρήματος δεν είναι τίποτα λιγότερο από το προαπαιτούμενο για την επιβίωση του είδους μας – είναι τόσο απλό.

Αυτοί είναι οι στόχοι του Νέου Κινήματος Αδεσμεύτων που πρέπει να οικοδομήσουμε. Κι ο απώτερος στόχος;

  • Ο τερματισμός της νομιμοποιημένης λεηλασίας ανθρώπων και Γης που πυροδοτεί την κλιματική καταστροφή.
  • Τίποτα λιγότερο από την ολοκληρωτική κατάργηση της εξουσίας του κεφαλαίου επί των κοινωνιών των ανθρώπων που υποδαυλίζει την αναξιοπρέπεια και καθιστά τον πλανήτη ακατοίκητο για το είδος μας.

Φίλες, φίλοι, συνοδοιπόροι/ισσες, σύντροφοι/ισσες,

Δεν πρόκειται για πρόβα. Ούτε για όνειρο θερινής νυκτός. Αγώνας επιβίωσης του είδους μας είναι. Και, ναι, μπορούμε να τα καταφέρουμε! Μαζί.