Η νέα έκθεση του Transnational Institute (TNI) με τίτλο «Climate Collateral: How military spending accelerates climate breakdown» δείχνει ότι οι στρατιωτικές δαπάνες και οι πωλήσεις όπλων έχουν βαθιές και διαρκείς επιπτώσεις στην ικανότητα αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, πόσο μάλλον με τρόπο που προάγει τη δικαιοσύνη. Κάθε δολάριο που δαπανάται για τον στρατό όχι μόνο αυξάνει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και εκτρέπει οικονομικούς πόρους, δεξιότητες και προσοχή από την αντιμετώπιση μιας από τις μεγαλύτερες υπαρξιακές απειλές που έχει βιώσει ποτέ η ανθρωπότητα.
Ενώ οι διαπραγματευτές για το κλίμα από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν για την ετήσια σύνοδο κορυφής (COP27) στην Αίγυπτο, οι στρατιωτικές δαπάνες δεν βρέθηκαν στην επίσημη ατζέντα. Όμως, η σταθερή αύξηση των όπλων και των εξοπλισμών παγκοσμίως ρίχνει περισσότερο λάδι στη φωτιά του κλίματος, υποδαυλίζοντας τη βία και τις συγκρούσεις και επιδεινώνοντας τα δεινά για τις κοινότητες που είναι πιο ευάλωτες στην κλιματική καταστροφή.
Η πορεία των στρατιωτικών δαπανών και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ακολουθούν την ίδια απότομη ανοδική καμπύλη. Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αυξάνονται από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, εκτοξεύονται από το 2014 και φτάνουν το 2021 στο ποσό ρεκόρ των 2.000 δισ. δολαρίων. Ωστόσο, οι ίδιες χώρες που ευθύνονται περισσότερο για τις μεγάλες στρατιωτικές δαπάνες δεν είναι σε θέση να βρουν ούτε ένα κλάσμα των πόρων ή της δέσμευσης για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας θέρμανσης.
Η έρευνα αποκαλύπτει τα εξής:
Οι πλουσιότερες χώρες που ευθύνονται περισσότερο για την κλιματική κρίση δαπανούν περισσότερα για τον στρατό παρά για τη χρηματοδότηση του κλίματος.
Οι πλουσιότερες χώρες δαπανούν 30 φορές περισσότερο για τις ένοπλες δυνάμεις τους από ό,τι για την παροχή χρηματοδότησης για το κλίμα στις πιο ευάλωτες χώρες του κόσμου, κάτι που είναι νομικά υποχρεωμένες να κάνουν.
Επτά από τις δέκα χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές συγκαταλέγονται επίσης μεταξύ των δέκα χωρών με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες παγκοσμίως: κατά σειρά μεγέθους, οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν μακράν τα περισσότερα, ακολουθούμενες από την Κίνα, τη Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, την Ιαπωνία και τη Γερμανία. Οι άλλες τρεις από τις δέκα πρώτες σε στρατιωτικές δαπάνες – η Σαουδική Αραβία, η Ινδία και η Νότια Κορέα – είναι επίσης χώρες με μεγάλες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Μεταξύ 2013 και 2021, οι πλουσιότερες χώρες δαπάνησαν 9,45 τρισεκατομμύρια δολάρια για τον στρατό, το 56,3% των συνολικών παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών (16,8 τρισεκατομμύρια δολάρια), σε σύγκριση με τα εκτιμώμενα 243,9 δισεκατομμύρια δολάρια για πρόσθετη χρηματοδότηση για το κλίμα. Οι στρατιωτικές δαπάνες έχουν αυξηθεί κατά 21,3% από το 2013.
Οι πλουσιότερες χώρες εξάγουν στρατιωτικούς εξοπλισμούς αντί για βοήθεια. Οι πλουσιότερες χώρες εξάγουν και στις 40 χώρες που είναι οι πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Με πορτοκαλί οι ευάλωτες χώρες που λαμβάνουν όπλα. Με πράσινο οι πιο σημαντικοί προμηθευτές όπλων.
Οι στρατιωτικές δαπάνες αυξάνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Μια έκθεση του 2020 από το Tipping Point North South εκτιμά ότι το αποτύπωμα άνθρακα των παγκόσμιων στρατιωτικών δυνάμεων και των συναφών βιομηχανιών όπλων ήταν περίπου το 5% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2017. Συγκριτικά, η πολιτική αεροπορία αντιπροσωπεύει το 2% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Όσον αφορά την κατανάλωση καυσίμων, αν οι παγκόσμιες ένοπλες δυνάμεις κατατάσσονταν μαζί ως μία ενιαία χώρα, θα ήταν ο 29ος μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου στον κόσμο, λίγο πριν από το Βέλγιο και τη Νότια Αφρική.
Άλλες εκτιμήσεις του CEOBS και των Scientists for Global Responsibility ανεβάζουν το ετήσιο στρατιωτικό αποτύπωμα άνθρακα σε 205 εκατομμύρια τόνους για τις ΗΠΑ και 11 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα για το Ηνωμένο Βασίλειο, με τη Γαλλία να αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο των εκτιμώμενων 24,8 εκατομμυρίων τόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι ο στρατός μπορεί να είναι πράσινος.
Οι ένοπλες δυνάμεις των πλουσιότερων χωρών υπερηφανεύονται ολοένα και περισσότερο για τις προσπάθειές τους να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή, επισημαίνοντας την εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών στις βάσεις, την προετοιμασία των αμυντικών συστημάτων για την προστασία της στάθμης της θάλασσας και την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων σε ορισμένο στρατιωτικό υλικό. Μια πιο προσεκτική ματιά, ωστόσο, υποδηλώνει ότι πρόκειται περισσότερο για διαφημιστική προώθηση παρά για ουσία.
Στις περισσότερες εθνικές στρατιωτικές στρατηγικές για το κλίμα, οι στόχοι μείωσης των εκπομπών είναι ασαφείς και απροσδιόριστοι. Ο στρατός δεν έχει καταφέρει να βρει επαρκείς εναλλακτικές λύσεις καυσίμων για τις μεταφορές και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται στις επιχειρήσεις και τις ασκήσεις – οι οποίες αποτελούν το 75% της στρατιωτικής κατανάλωσης ενέργειας. Εν τω μεταξύ, ο στρατός συνεχίζει να αναπτύσσει νέα οπλικά συστήματα που ρυπαίνουν ακόμη περισσότερο.
Επιπλέον, οι στρατιωτικές συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν θα θέσουν σε κίνδυνο τη στρατιωτική κυριαρχία προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή, στα διάφορα σχέδια εθνικής ασφάλειας, παραμένει περισσότερο μια έκκληση για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών για την αντιμετώπιση αυτής της «απειλής», παρά μια πρόκληση για μείωση ή επανεξέταση των επιχειρήσεών τους.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες και τις εκπομπές ρύπων.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2014, και ιδίως η τεράστια κλιμάκωση από τον Φεβρουάριο του 2022, χρησιμοποιήθηκε για να εγκριθούν μεγάλες αυξήσεις στις στρατιωτικές δαπάνες (και, ως εκ τούτου, στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου), χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις ότι είτε η Ρωσία είτε η 30μελής συμμαχία του ΝΑΤΟ έχουν καν εξετάσει τις επιπτώσεις στο κλίμα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει αύξηση των στρατιωτικών δαπανών των κρατών μελών της κατά τουλάχιστον 200 δισ. ευρώ. Ο πόλεμος εκτρέπει ήδη πόρους από τη χρηματοδότηση του κλίματος στις στρατιωτικές δαπάνες.
Ο μεγαλύτερος κερδισμένος από αυτές τις τεράστιες στρατιωτικές δαπάνες είναι η βιομηχανία όπλων.
Η βιομηχανία όπλων έχει γνωρίσει άνθηση από τις παγκόσμιες αυξήσεις των στρατιωτικών δαπανών, καθώς και από την επέκταση σε τομείς όπως ο έλεγχος των συνόρων και η διαχείριση της μετανάστευσης. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (EDA) ανέφερε το 2021 ότι «η προμήθεια νέου εξοπλισμού επωφελήθηκε περισσότερο από τη συνολική αύξηση των αμυντικών επενδύσεων» τα τελευταία χρόνια. Μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και ιδίως την ανακοίνωση της Γερμανίας για πρόσθετες δαπάνες ύψους 100 δισ. ευρώ, οι τιμές των μετοχών των μεγάλων εταιρειών όπλων εκτοξεύτηκαν στα ύψη.
Οι στρατιωτικές δαπάνες θα μπορούσαν να πληρώσουν για μια παγκόσμια Πράσινη Νέα Συμφωνία.
Οι πλουσιότερες χώρες έχουν αποτύχει σταθερά να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους για την παροχή 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, που έτσι και αλλιώς είναι ανεπαρκής, για τη χρηματοδότηση του κλίματος στις πιο ευάλωτες χώρες του κόσμου όσον αφορά την κλιματική αλλαγή. Και αρνούνται να αναλάβουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις για να πληρώσουν τις αυξανόμενες απώλειες και ζημιές, όπως οι πλημμύρες στο Πακιστάν και η ξηρασία στο Κέρας της Αφρικής το 2022.
Μαζί με άλλες προτάσεις για χρηματοδότηση – όπως ο τερματισμός των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, η εκταμίευση των Ειδικών Δικαιωμάτων Ανάληψης (SDR), νέοι φόροι στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, στην αεροπορία και στη ναυτιλία – υπάρχουν υπεραρκετά χρήματα για τη χρηματοδότηση του μετριασμού, της προσαρμογής και των ζημιών.
Η έκθεση καταλήγει ότι καθώς είμαστε αντιμέτωποι με την κλιματική κρίση και τις ενδείξεις για την επίτευξη επικίνδυνων πλανητικών σημείων καμπής, υπάρχει επιτακτική ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στη δράση για το κλίμα και στη διεθνή συνεργασία για την προστασία εκείνων που θα πληγούν περισσότερο. Ωστόσο, το 2022, μια κούρσα εξοπλισμών επιδεινώνει την κλιματική κρίση και εμποδίζει την επίλυσή της. Δεν θα μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή. Για να αντιμετωπίσουμε τη μεγαλύτερη απειλή για την ανθρώπινη ασφάλεια, την κλιματική έκτακτη ανάγκη, χρειαζόμαστε όλες οι χώρες – τα μέλη του ΝΑΤΟ καθώς και τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, τη Ρωσία και την Κίνα – να συνεργαστούν για να δώσουν προτεραιότητα στο κλίμα έναντι του μιλιταρισμού. Δεν υπάρχει ασφαλής χώρα χωρίς έναν πλανήτη κλιματικά ασφαλή.
