Ο πόλεμος βαθαίνει στην Ουκρανία με τον βαρύ χειμώνα να φτάνει και οι άνθρωποι να επιβιώνουν σε πολλές περιπτώσεις δίχως ρεύμα και νερό. Οι αναφορές από το πεδίο λένε πως οι κρατικές δομές βρίσκονται υπό πλήρη διάλυση, με την κρατική διαφθορά, που προυπήρχε εξάλλου και προ του πολέμου, να χειροτερεύει ακόμη περισσότερο την οποιαδήποτε παροχή υπηρεσιών στους από-τα-κάτω. Η αυτοοργάνωση των πολιτών στην Ουκρανία γίνεται το αποκούμπι για να συνεχίσουν να ζουν και να ελπίζουν.
Μία από τις πολυάριθμες αυτοοργανωμένες δομές που λειτουργούν στην Ουκρανία είναι η δομή υγείας «Ιατρικό Δίκτυο Αυτοάμυνας» (Medical Self-Defense Network). Η MSDN αποτελείται από ένα δίκτυο ριζοσπαστών εθελοντών γιατρών και λειτουργών υγείας που συνδράμουν στις πρώτες γραμμές του πολέμου και που οργανώνονται εντός των τοπικών ομάδων σε πληγείσες περιοχές του κόσμου, όπως στη Ροζάβα και τώρα στην Ουκρανία. Αυτή τη στιγμή χτίζουν από κοινού με τους ντόπιους παράλληλες δομές υγείας πρώτης γραμμής, που δεν στηρίζονται σε κρατικούς φορείς, με ασθενοφόρα, προμήθειες φαρμάκων κ.ά.
Παρέχουν την ελάχιστη ιατρική υποστήριξη στον άμαχο πληθυσμό που υποφέρει από την τρομακτική έλλειψη κρατικών τακτικών υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης. Μερικές φορές προχωρούν ακόμη και στη θεραπεία τυχαίων κουταβιών και γατών που βρίσκονται αβοήθητα σε βομβαρδισμένες περιοχές.
Ένας εθελοντής του MSDN αναφέρει εκτενώς τις προσπάθειες ιατρικής βοήθειας πρώτης γραμμής στο Χάρκοβο και στο Μπαχμούτ στην περιοχή του Ντόνετσκ, τις προκλήσεις και τα κυριότερα σημεία της:
«Εργαστήκαμε στο πλαίσιο της αλληλεγγύης με τις δυνάμεις της Εδαφικής Άμυνας, τον στρατό, άλλους εθελοντές και γιατρούς που ασχολούνται με το έργο εκεί. Φυσικά, όταν εργάζεσαι με τόσο ευρύ συνασπισμό δυνάμεων στο πεδίο, διαπιστώνεις κάθε είδους αντιφάσεις. Αλλά συνεργαστήκαμε με αλληλεγγύη για να βοηθήσουμε στην προστασία του λαού από την εισβολή.
Ένα μέρος στο οποίο δουλεύουμε είναι η περιοχή του Χάρκοβο. Οι βομβαρδισμοί του πυροβολικού γίνονται αρκετά συχνά στον τόπο όπου ήμασταν σταθμευμένοι. Εγώ και άλλοι ιατροί εθελοντές ανταποκριθήκαμε σε αυτές τις καταστάσεις με το καθήκον που έχουμε ως γιατροί. Πήγαμε στις περιοχές που χτυπήθηκαν και περιθάλψαμε τραυματίες. Μερικές φορές πήγαμε απευθείας σε διάφορα μέρη που δέχονταν επίθεση και άλλες φορές δημιουργούσαμε ένα σημείο συγκέντρωσης, όπου άνθρωποι μπορούσαν να φέρουν τους τραυματίες με τεθωρακισμένα οχήματα ή άλλο είδος μεταφοράς. Κατά καιρούς, άμαχοι έφερναν τραυματίες και με τα δικά τους αυτοκίνητα. Εργαζόμασταν σε διαφορετικά σημεία στην πρώτη γραμμή – χαρακώματα, χωράφια, αλλά και ενώσαμε επιχειρησιακή δράση και συμμετέχουμε και με αυτόν τον τρόπο. Μερικές φορές χρειαζόταν να κρυβόμαστε ανάμεσα στα δέντρα για να δεχθούμε ασθενείς ενώ συνεχίζονταν οι μάχες.
Σε περιόδους που δεν συμβαίνει τίποτα, δεν χάνουμε χρόνο και προετοιμάζουμε ιατρική εκπαίδευση για άλλους εθελοντές που δεν οργανώνονται στο πλαίσιο του MSDN αλλά συνεργάζονται μαζί μας. Στόχος τέτοιων εκπαιδεύσεων είναι να δημιουργηθεί περισσότερη αυτονομία για τους εθελοντές προκειμένου να διεξάγουν ιατρικές εργασίες όταν δεν είμαστε μαζί τους.
Άλλες φορές δουλεύουμε επίσης στην κλινική και βοηθούμε στη διανομή φαρμάκων για την αρτηριακή πίεση, βοηθώντας μερικούς από τους ηλικιωμένους που αποφάσισαν να μην φύγουν από τα σπίτια τους. Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι δεν είναι μόνο οι στρατιώτες που τραυματίζονται. Πολλοί άμαχοι τραυματίζονται και σκοτώνονται. Πολλοί ηλικιωμένοι και οικογένειες δεν μπορούν να φύγουν και συχνά δεν το θέλουν, καθώς δεν έχουν πού αλλού να πάνε και θέλουν να μείνουν στο σπίτι τους. Μεταξύ του άμαχου πληθυσμού συναντήσαμε ασθενείς με εγκεφαλικά επεισόδια, αντιμετωπίσαμε προβλήματα αρτηριακής πίεσης, καθώς και ορισμένα ιδιαίτερα περιστατικά – όπως όταν περιθάλψαμε μια γυναίκα που έπαθε εγκαύματα από τη σόμπα αερίου.
Ένα άλλο μέρος στο οποίο εργαζόμαστε είναι το Μπακχμούτ. Κυρίως στο νοσοκομείο με άλλους που βοηθούν όταν φέρνουν ασθενείς και τραυματίες. Πήγαμε επίσης μαζί με ασθενοφόρα σε διάφορα σημεία της άμεσης πρώτης γραμμής, όπως χαρακώματα, δρόμους και πολυκατοικίες στην πόλη, περιθάλποντας ασθενείς που μεταφέρονταν στα σημεία διαλογής που είχαμε αυτοσχεδιάσει.
Υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι που εμπεριέχονται σε αυτό το έργο, όπως σε κάθε εργασία σε κάθε περιοχή ένοπλων συγκρούσεων. Είτε υπάρχει κίνδυνος να χτυπηθείτε από βλήμα πυροβολικού ή σκάγια, είτε να πυροβοληθείτε ως αποτέλεσμα ενέδρας, είτε να τραυματιστείτε κατά την εκκένωση των ασθενών.
Βομβαρδισμοί όλμων και άλλων πυροβολικών γίνονται συχνά πολύ κοντά μας. Μερικές φορές χτυπούν σημεία πιο μακριά, για παράδειγμα στα 500 μέτρα. Και μερικές φορές χτυπούν τα σπίτια ακριβώς πίσω μας. Η πραγματικότητα της δουλειάς μας περιλαμβάνει επίσης ενέδρες στους δρόμους, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων σε ιατρικά οχήματα που είναι καθ’ οδόν για την απομάκρυνση των τραυματιών. Συμβαίνει επίσης μερικές φορές όταν το πυροβολικό χτυπά ένα σημείο, η ιατρική ομάδα να έρχεται εκεί για να εκκενώσει τους επιζώντες και οι ρωσικές δυνάμεις στοχεύουν και χτυπούν ξανά το σημείο. Κάνουν αυτού του είδους τη θανατηφόρα παγίδα για τους γιατρούς και τις ομάδες διάσωσης. Είναι πολύ επικίνδυνη η εκκένωση ασθενών σε αυτές τις περιοχές. Καθώς ο ρωσικός στρατός πλησιάζει περισσότερο την πόλη, γίνονται όλο και πιο επικίνδυνες οι εκκενώσεις.
Η ψυχική υγεία είναι επίσης ένα σημαντικό μέρος του κινδύνου που εμπεριέχει αυτή η εργασία. Ειδικά για ανθρώπους που συμμετέχουν στην άμυνα για πολύ καιρό και έχουν να αντιμετωπίσουν πολλούς τραυματίες, ο πόλεμος φέρνει μια θλιβερή και σκοτεινή πραγματικότητα με συνεχή πίεση και άγχος. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, η ευαισθητοποίηση για την ψυχική υγεία είναι ζωτικής σημασίας. Είναι αρκετά δύσκολο για τους γιατρούς να συνεργαστούν με τους ασθενείς σε τόσο δύσκολες συνθήκες. Πολλοί τραυματίες που βλέπουμε είναι ήδη νεκροί ή στα πρόθυρα του θανάτου. Πολλοί από αυτούς δεν είναι δυνατό να σωθούν. Αυτή η εργασία περιλαμβάνει την αντιμετώπιση τεράστιου όγκου θανάτων για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Επηρεάζει την ψυχική υγεία των ιατρών που ανταποκρίνονται, και εκείνων που είναι υπεύθυνοι για την άμεση άμυνα.
Ένας άλλος κίνδυνος είναι η ανησυχία για τους ανθρώπους γύρω σου, μερικές φορές δεν ξέρεις ποιος στην περιοχή συνεργάζεται με τους Ρώσους και ποιος όχι. Είναι ρίσκο. Δεν έχω δει αυτές τις καταστάσεις αλλού.
Ένα πράγμα που θα μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει τη δουλειά μας είναι ένα όχημα. Χρειαζόμαστε ασθενοφόρα. Στην πρώτη γραμμή του πολέμου ξεμένει κανείς από αυτοκίνητα αρκετά γρήγορα. Στο Μπακχμούτ στοχοποιούνται ιδιαίτερα τεθωρακισμένα οχήματα και ασθενοφόρα. Πολλές ιατρικές ομάδες έχουν χάσει τα οχήματά τους και οι γιατροί τους σκοτώθηκαν. Πολύ πρόσφατα αρκετοί γιατροί έχασαν τη ζωή τους ενώ εκτελούσαν το καθήκον τους, με κάποιους από αυτούς έχω συνεργαστεί και εγώ. Θα έλεγα ότι η ύπαρξη περισσότερων ανθρώπων, περισσότερων οχημάτων και περισσότερων φαρμάκων θα ήταν πολύ μεγάλη βοήθεια για την κατάσταση εκεί. Επίσης, για παράδειγμα τώρα τον χειμώνα θα υπάρξουν περισσότερες περιπτώσεις αντιμετώπισης της υποθερμίας, λόγω δυσκολιών στην εκκένωση. Και όσο περνά ο καιρός, οι πόροι εξαντλούνται. Χρειάζονται πολλά είδη πρώτης ανάγκης.
Η έλλειψη προτεραιοτήτων οδηγεί σε μια κατάσταση όπου πολλοί που θα μπορούσαν να είχαν σωθεί, πεθαίνουν αν βάλουμε όλη μας την προσοχή σε λάθος κατευθύνσεις, και θέλουμε να σώσουμε όσους περισσότερους μπορούμε. Η διαλογή είναι μια από τις πιο δύσκολες ιατρικές εργασίες. Ειδικά στο νοσοκομείο είδα χειρουργούς να κάνουν φανταστική δουλειά. Μπορώ να πω ότι είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα να δεις – αυτοί οι άνθρωποι που έβαλαν πραγματικά τον εαυτό τους εκεί έξω και νιώθουν πραγματικά καμένοι επειδή δεν μπόρεσαν να σώσουν τους πάντες, αλλά εξακολουθούν να κάνουν το καλύτερο δυνατό.
Εμπνέομαι πολύ από όλες τις άλλες ομάδες, γιατρούς και εθελοντές, ανθρώπους που συγκεντρώθηκαν για να κάνουν αυτή τη δουλειά. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που δεν κέρδισαν χρήματα για να το κάνουν αυτό, αλλά θέλουν απλώς να είναι εκεί και να σώσουν ζωές σε ένα πολύ δύσκολο και επικίνδυνο περιβάλλον. Είδα ανθρώπους να φροντίζουν αληθινά ο ένας τον άλλον και να προσπαθούν να διατηρήσουν το ηθικό τους ψηλά, παρόλο που δεν είμαστε ακριβώς με το ίδιο όνομα ή δομή, συνεχίσαμε να δουλεύουμε μαζί και να χτίζουμε κάτι από κοινού.
Οι άνθρωποι συνδέονται μεταξύ τους μέσα στο πλαίσιο της απώλειας και του πόνου και παρηγορούν ο ένας τον άλλον.
Νομίζω ότι πραγματικά σημαίνει κάτι για τον ουκρανικό λαό να βλέπει εθελοντές από διαφορετικά μέρη να έρχονται εκεί, να δείχνουν αλληλεγγύη και να υποστηρίζουν με διαφορετικούς τρόπους, ανοίγοντας παράλληλα πολιτικές συζητήσεις, όποτε είναι δυνατόν.
Νομίζω ότι τέτοιες συζητήσεις θα έπρεπε να είναι πιο συχνές και παρούσες, αλλά φυσικά και σε τέτοιες δύσκολες στιγμές οι άνθρωποι δείχνουν τις πεποιθήσεις τους μέσω της φροντίδας που δίνουν στους άλλους, αλλά και μέσω του τρόπου με τον οποίο φέρονται. Η έλλειψη γλωσσικών δεξιοτήτων ήταν ο λόγος που μπορεί να είναι δύσκολο να συνεχίσω πολλές από αυτές τις συνομιλίες και τις αλληλεπιδράσεις. Νομίζω ότι θα μπορούσε να είχε πιο νόημα αν μιλάς τη γλώσσα. Νομίζω ότι το να έχουμε ανθρώπους πρόθυμους να κάνουν τη δουλειά στην πρώτη γραμμή και να μην προσπαθούν να πάνε ως σωτήρες, μάλλον περισσότερο να πάνε βοηθώντας και παρέχοντας εκπαίδευση, υποστήριξη σε ό,τι χρειάζεται, δείχνοντας αλληλεγγύη στους άλλους ανθρώπους που δουλεύουν μαζί – έχει μεγάλη επίδραση. Είναι επίσης σημαντικό να προσπαθείτε να εκπαιδεύσετε ανθρώπους που διαφορετικά δεν θα είχαν την ευκαιρία για κάτι τέτοιο μέσα στον πόλεμο και το άγχος. Είναι καλό να ανοίγουμε αυτές τις δυνατότητες και ελπίζω στο μέλλον να είμαστε σε θέση να κάνουμε περισσότερα γι’ αυτό. Μπορεί να γίνει με πιο οργανωμένο τρόπο. Η προετοιμασία περισσότερων ανθρώπων για αυτόν τον ρόλο είναι ζωτικής σημασίας. Πολλοί άνθρωποι λαμβάνουν γρήγορη εκπαίδευση μόνο 3 ημερών λόγω της πίεσης και βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για να κάνουν αυτή τη δουλειά.
Από την άλλη, ανησυχώ ότι η υλικοτεχνική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, θα μειωθεί καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται. Είναι σημαντικό να συνεχίσετε να δίνετε προσοχή στην κατάσταση και να κάνετε δωρεές. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν υποδομές για να καταστεί κάτι βιώσιμο, αντί να παρέχεται εφάπαξ στήριξη. Είναι σημαντικό να έχουμε ιατρικό εξοπλισμό και ασθενοφόρα.
Μια μέρα εμείς στο MSDN ελπίζουμε να δημιουργήσουμε μια παράλληλη υποδομή με τους ντόπιους σε αυτά τα μέρη και να εμπλακούμε με πολλούς τρόπους οργάνωσης της υγειονομικής περίθαλψης, γνωρίζοντας ότι είμαστε ένα μικρό μέρος μιας πολύ μεγαλύτερης εικόνας. Είναι όμορφο να παραμένουμε αισιόδοξοι ότι μαζί θα καταφέρουμε την ανοικοδόμηση.
Έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας, και η πρόγνωση των προσεχών μηνών έχει να κάνει πολύ με τους εθελοντές, την ιατρική βοήθεια, καθώς συνεχίζεται ο πόλεμος, τι είδους υποστήριξη θα συνεχίσει να λαμβάνει η Ουκρανία και ποια είναι η κατάσταση στην κοινωνία στη Ρωσία. Από ιατρικής πλευράς, το κόστος είναι πολύ βαρύ σε διάφορες περιοχές με την απώλεια πολλών γιατρών. Πολλοί διεθνείς και ντόπιοι εθελοντές είναι το μεγάλο στήριγμα για την αντίσταση. Εξακολουθούμε να προσπαθούμε να περάσουμε όλα τα εργαλεία και τις γνώσεις που έχουμε σε άλλους εθελοντές που είναι πρόθυμοι να πολλαπλασιάσουν αυτή τη δουλειά».
→ Διαβάστε ολόκληρη την αναφορά του εδώ αλλά με την ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ για εικόνες τραυματισμών πολέμου εντός (μην μπείτε αν δεν το αντέχετε).
