Στις 29 Οκτωβρίου, υπήρξε μια μικρή αριθμητικά, αλλά σημαντική αλλαγή, στο ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, για την Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων.

Γράφει ο Νίκος Στεργίου*

Με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία, με τους συνακόλουθους πυρηνικούς κινδύνους και τις εκατέρωθεν απειλές, η πλειονότητα των χωρών του κόσμου επαναβεβαίωσε την υποστήριξή της στη Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων (ΣΑΠΟ), η οποία τέθηκε σε ισχύ πέρυσι και καθιστά τα πυρηνικά όπλα παράνομα βάσει του διεθνούς δικαίου. Στην σχετική ψηφοφορία, 124 χώρες υποστήριξαν το ψήφισμα που ζητάει μεγαλύτερη προσήλωση σε αυτή τη συνθήκη ορόσημο για τον αφοπλισμό.

Όμως, τα εννέα κράτη που κατέχουν πυρηνικά όπλα – οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Κίνα, το Ισραήλ, η Ινδία, το Πακιστάν και η Βόρεια Κορέα – αντιτάχθηκαν στο ψήφισμα για την ΣΑΠΟ, και όλα, εκτός από την Ινδία, καταψήφισαν ή απείχαν από την ψηφοφορία για το ψήφισμα σχετικά με τις ανθρωπιστικές συνέπειες των πυρηνικών όπλων. Πολλοί από τους συμμάχους τους έκαναν το ίδιο με βάση την άποψή τους ότι η χρήση πυρηνικών όπλων μπορεί να δικαιολογηθεί σε ορισμένες περιπτώσεις.

Και ενώ η Ελλάδα, συντάχθηκε με την υποστήριξη της ύπαρξης των πυρηνικών όπλων, μία ψήφος, μετά από 4 έτη συνεχούς αρνητικής ψήφου στην ΣΑΠΟ, άλλαξε κατεύθυνση. Η Αυστραλία, ένας από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους εταίρους του ΝΑΤΟ στην Νοτιο-Ανατολική Ασία, απείχε της ψηφοφορίας. Και αυτό δεν ήταν ούτε μικρή αλλαγή, ούτε τυχαία.

Έχουν προηγηθεί οι εκλογές στην Αυστραλία το 2021, όπου η νέα κυβέρνηση έχει δεσμευθεί μέσω του εθνικού της συμβουλίου, να υπογράψει και να επικυρώσει την ΣΑΠΟ, σε αντίθεση με την προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία είχε συνταχθεί πλήρως στις επιταγές των ΗΠΑ. Η σημερινή υπουργός Εξωτερικών αντιθέτως, Penny Wong, δήλωσε μέσω εκπροσώπου της ότι η Αυστραλία έχει «μια μακρά και υπερήφανη δέσμευση στο παγκόσμιο καθεστώς μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων και αφοπλισμού» και ότι η κυβέρνηση υποστηρίζει τη «φιλοδοξία της νέας συνθήκης για έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα».

Επίσης, η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης (2017) Διεθνής Εκστρατεία κατά των Πυρηνικών Όπλων (ICAN) είχε παροτρύνει την Αυστραλία να ψηφίσει υπέρ του ψηφίσματος του ΟΗΕ – ή τουλάχιστον να απέχει, προκειμένου να «τερματιστεί η πενταετής αντιπολίτευση κατά των Πυρηνικών Όπλων υπό την προηγούμενη κυβέρνηση». Ο Gem Romuld, ο διευθυντής της ICAN στην Αυστραλία, δήλωσε ότι η κυβέρνηση «κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση» και ότι συμμετέχει θετικά στη συνθήκη. Ο Romuld δήλωσε ότι «θα ήταν εντελώς αυτοκαταστροφικό να περιμένουμε να υπογράψουν όλα τα κράτη με πυρηνικά όπλα» προτού η Αυστραλία προσχωρήσει στην ΣΑΠΟ. «Πράγματι, καμία συνθήκη αφοπλισμού δεν έχει επιτύχει καθολική υποστήριξη και η Αυστραλία έχει προσχωρήσει σε όλες τις άλλες συνθήκες αφοπλισμού, ακόμη και εκεί όπου ο σύμμαχός μας – οι ΗΠΑ – δεν έχει ακόμη υπογράψει, όπως η συνθήκη για την απαγόρευση των ναρκών ξηράς κατά προσωπικού», δήλωσε ο Romuld.

Η παγκόσμια υποστήριξη για την ΣΑΠΟ συνεχίζει να αυξάνεται, με άλλες εννέα χώρες να την επικυρώνουν μέχρι στιγμής φέτος και πέντε να το υπογράφουν. Με τις ενέργειές τους αυτές ο συνολικός αριθμός των συμβαλλομένων μερών ανέρχεται σε 68 και των υπογραφόντων σε 91. Τον τελευταίο μήνα, δεκάδες χώρες εξέφρασαν την υποστήριξή τους στην ΣΑΠΟ με δηλώσεις τους στην Πρώτη Επιτροπή της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένων όλων των κρατών της Καραϊβικής, της Αφρικής και των αραβικών κρατών.

Η Αυστραλία δείχνει τον δρόμο για το πώς τα πυρηνικά όπλα μπορούν να φύγουν αρχικά από το τραπέζι της συζήτησης για οποιαδήποτε συμμαχία, όπως και οι απειλές χρήσης τους. Είναι το πρώτο βήμα, σε μια πορεία προς την πλήρη εξάλειψή τους. Η Ελλάδα, όπως και όλες οι χώρες που υποστηρίζουν την ύπαρξη των πυρηνικών όπλων, έχουν πολλά να μάθουν από το «ρήγμα» που προκάλεσε η Αυστραλία, υπέρ της ΣΑΠΟ στην διεθνή διπλωματία.

* Ο Νίκος Στεργίου είναι Πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού γραφείου του Κόσμου Χωρίς Πολέμους και Βία. Ως Ανθρωπιστής έχει συμμετάσχει ενεργά σε δράσεις για την προώθηση των αξιών της Ειρήνης και της Μη Βίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό από το 1990, ενώ τα τελευταία χρόνια κινητοποιείται στον χώρο της Κοινωνίας των Πολιτών για θέματα που αφορούν ευάλωτες ομάδες πληθυσμών, την βιώσιμη ανάπτυξη και την τοπική αυτοδιοίκηση.