Πάντοτε η Αυτοδιοίκηση βρισκόταν ένα βήμα μπροστά από την κεντρική εξουσία, ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Στο επίπεδο αυτό την Παρασκευή 11 Νοεμβρίου, έγινε σημαντικό βήμα ειρήνης και φιλίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς στη Σμύρνη ο εκεί δήμαρχος και οι δικοί μας της Καισαριανής Χρήστος Βοσκόπουλος και του Βύρωνα Γρηγόρης Κατωπόδης συνυπέγραψαν κείμενο πέντε σημείων για κοινές δράσεις. Το κείμενο καταλήγει: «Το παρελθόν δεν πρέπει να μας χωρίζει, μας ενώνει το μέλλον. Διακηρύσσουμε την απόφασή μας να δημιουργήσουμε γέφυρες και όχι τείχη στις δύο πλευρές του Αιγαίου προς όφελος των λαών και των κοινωνιών μας».
Γράφουν οι Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου* και Πάνος Τριγάζης**, πρώτη δημοσίευση στην Εφημερίδα των Συντακτών, στις 14/11/2022.
Η διακήρυξη ήταν το αποκορύφωμα συμποσίου ειρήνης και ελληνοτουρκικής φιλίας το οποίο συνδιοργάνωσαν ο μητροπολιτικός Δήμος Σμύρνης και η Ένωση για την Ειρήνη και Επικοινωνία στο Αιγαίο (APCA). Συμμετείχε επταμελής αντιπροσωπεία από την κίνηση «Συνύπαρξη» της Λέσβου και δύο φιλειρηνικές οργανώσεις από την Αθήνα, εκπροσωπούμενες από τους υπογράφοντες, πέραν των δύο δημάρχων. Παρά τις κάποιες ανησυχίες, το συμπόσιο δεν επηρεάστηκε αρνητικά ούτε διανοηθήκαμε την ακύρωσή του εξαιτίας του προηγηθέντος απαράδεκτου επεισοδίου εις βάρος του Απόστολου Τζιτζικώστα.
Στο επίκεντρο του συμποσίου βρέθηκαν οι πολύ θετικές εμπειρίες από το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας του 1930, μόλις οχτώ χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το οποίο συνυπέγραψαν οι Ελευθέριος Βενιζέλος και Κεμάλ Ατατούρκ, επιδεικνύοντας πολιτική τόλμη και διορατικότητα. Ήταν τα χρόνια ανόδου του φασισμού στην Ευρώπη και η ελληνοτουρκική φιλία αποτέλεσε συστατικό και του Βαλκανικού Συμφώνου που ακολούθησε με εμπνευστή του τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου.
Οι δεσμοί φιλίας που δημιουργήθηκαν ως συνέπεια του Συμφώνου Βενιζέλου-Ατατούρκ έδωσαν καρπούς με πράξεις αλληλεγγύης από τη γείτονα, όταν η χώρα μας δέχτηκε την επίθεση Μουσολίνι το 1940 και στη συνέχεια βρέθηκε υπό τριπλή κατοχή (γερμανική, ιταλική και βουλγαρική).
Στη μεγάλη μάχη κατά της πείνας συνέβαλε σημαντικά και η Τουρκία μεταφέροντας την επισιτιστική βοήθεια των Ελληνοαμερικανών, σπάζοντας τον αποκλεισμό με το πλοίο «Κουρτουλούς», ενώ χιλιάδες Έλληνες, που έφευγαν από τα νησιά λόγω της Κατοχής και της αντιστασιακής τους δράσης, έβρισκαν άσυλο στη Σμύρνη, η οποία φιλοξένησε και ελληνοαγγλικό κέντρο επιχειρήσεων κατά των κατακτητών.
Δυστυχώς η ειρηνική περίοδος διεκόπη το 1955 με τα γεγονότα της Κύπρου που πυροδότησαν και το τουρκικό πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων, κυρίως της Πόλης, ενώ μεταγενέστερα πάλι το Κυπριακό με το χουντικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή του 1974 αποτέλεσε την αρχή περιόδου έντασης και εχθρότητας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Παρά την ένταση στις διακρατικές σχέσεις, οι δύο κοινωνίες βρήκαν τρόπους επικοινωνίας και αλληλεγγύης, είτε με την ίδρυση της Επιτροπής Ελληνοτουρκικής Φιλίας με πρόεδρο τον Μίκη Θεοδωράκη και στενή συνεργασία μέσω φιλειρηνικών οργανώσεων εκατέρωθεν, είτε με τη «διπλωματία των σεισμών» το 1999.
Τώρα είναι η ώρα για τη «διπλωματία των πόλεων», που συνεπάγεται και ανάπτυξη της «διπλωματίας των πολιτών».
*Πρόεδρος του ελληνικού κλάδου της IPPNW, αντιπρόσωπος της ICAN στην Ελλάδα
**Πρόεδρος του ΠΑΔΟΠ, σύμβουλος του Διεθνούς Γραφείου Ειρήνης (IPB)
