Την Τρίτη 18 Οκτωβρίου 2022 η οργάνωση CONTENTATIVA και το Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου παρουσίασαν τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας που έγινε σε Ελληνίδες και Έλληνες Δημάρχους για το Βασικό Εισόδημα. Τα κεντρικά ερευνητικά ερωτήματα αφορούσαν τις γνώσεις και τις στάσεις των Δημάρχων για το Βασικό Εισόδημα, αν θα ήταν διατεθειμένες/οι να υποστηρίξουν ένα πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογής του στο Δήμο τους αλλά και τις απόψεις τους για τις σημερινές επιδοματικές πολιτικές. Η έρευνα έγινε μέσω διαδικτυακού ερευνητικού εργαλείου [ερωτηματολόγιο], απευθύνθηκε στο σύνολο των Δημάρχων της επικράτειας [332], την περίοδο μεταξύ Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2022 και έλαβε απάντηση από το ¼ αυτών [78].
Βασικά συμπεράσματα της έρευνας
- Σύμφωνα με τους Δημάρχους που απάντησαν στην έρευνα το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι δημότες τους είναι η αδυναμία κάλυψης των καθημερινών αναγκών.
- Θεωρούν λίγο επαρκή έως ανεπαρκή τα παρεχόμενα επιδόματα, το ίδιο και το ύψος του παρεχόμενου ποσού, καθώς πιστεύουν ότι μια βασική οικονομική παροχή πρέπει να υπερβαίνει τα 500 ευρώ.
- Στη συντριπτική τους πλειονότητα δήλωσαν διαθέσιμες/οι να υποστηρίξουν μια πιλοτική εφαρμογή στο Δήμο τους, εφόσον λυθούν ζητήματα χρηματοδότησης και θεσμικού πλαισίου.
- Οι γυναίκες Δήμαρχοι είχαν θετικότερη στάση απέναντι στο βασικό εισόδημα και σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους άνδρες έκριναν ως βασική πρόκληση την κάλυψη των καθημερινών αναγκών για τους δημότες τους.
- Φαίνεται να χρειάζονται περισσότερη επεξήγηση ως προς τα χαρακτηριστικά του βασικού εισοδήματος ώστε να μην το συγχέουν με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, ειδικά ως προς την καθολικότητα.
Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν οι Κώστας Δημουλάς, Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Παν/μιο, Έφη Παυλογεωργάτου, Δρ Νεότερης Ιστορίας, Πάντειο Παν/μιο – ιδρυτικό μέλος Contentativa, Ιορδάνης Παρασκευάς, υπ. Δρ του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Παν/μιο.
Ως προς το θέμα της χρηματοδότησης που απασχολεί τους Δημάρχους ο Κώστας Δημουλάς είπε τα εξής: “Δεν έχει ανοίξει μια συζήτηση στην Ελλάδα ακόμα τουλάχιστον σχετικά με τη διασαφήνιση των αναγκαίων πόρων που χρειάζεται η χρηματοδότηση του βασικού εισοδήματος, γι’ αυτό και η εντύπωση που προκαλείται είναι ότι οι πόροι δεν υπάρχουν. Αν εφαρμοστεί το βασικό εισόδημα θα πάψουν να υπάρχουν δαπάνες για άλλα προγράμματα κοινωνικής πολιτικής και αυτό σημαίνει εξοικονόμηση πόρων. Εφόσον το βασικό εισόδημα θα παρέχεται άνευ όρων, γίνεται και μια δεύτερη εξοικονόμηση χρόνου και πόρων από την ατέρμονη γραφειοκρατία που χρειάζεται σήμερα και σε κεντρικό επίπεδο και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Τέλος καθώς θα είναι καθολικό, ακόμα και χωρίς αναπροσαρμογή των συντελεστών των κλιμακίων φορολόγησης, θα αυξηθούν τα φορολογικά έξοδα και έτσι ένα μέρος του ποσού θα επιστραφεί εκ των πραγμάτων στο Δημόσιο Ταμείο.”
Στην Αγγλία που έγιναν κάποιες προσομοιώσεις, καθώς υπήρχαν καλύτερα στοιχεία, έδειξαν ότι η συνολική επιβάρυνση στο ΑΕΠ θα ήταν της τάξης του 2%. “Στην ουσία, συνέχισε ο Δημουλάς, δεν πρόκειται για ένα απαγορευτικό ποσοστό για τη χώρα μας, αρκεί να αναλογιστούμε ότι σήμερα στην Ελλάδα – με κυβερνητικές δηλώσεις – δόθηκαν για τη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης 10 δις, περίπου 5% του ΑΕΠ. Επομένως περισσότερο το ζήτημα είναι αξιακό και προσανατολισμού, παρά οικονομικό.”
Κατά τη γνώμη του Κώστα Δημουλά μεγαλύτερη πρόκληση συνιστά η ανάγκη για θεσμική μεταρρύθμιση ώστε να μπορούν οι Δήμαρχοι να ξεκινήσουν μια πιλοτική εφαρμογή στο Δήμο τους, παρά η προέλευση των απαραίτητων πόρων.
Η εμπειρία από την Καταλονία
Καλεσμένος από το εξωτερικό ήταν ο Σέρζι Ραβεντός, Διευθυντής του Γραφείου Πιλοτικής Εφαρμογής Βασικού Εισοδήματος της Καταλονίας. Ο Ραβεντός εξήγησε πως, σε αντίθεση με άλλες πιλοτικές εφαρμογές ανά τον κόσμο που παρείχαν βασικό εισόδημα σε άτομα μεμονωμένα, στην Καταλονία αποφάσισαν να μελετήσουν ευρύτερα την καθολικότητα αλλά και τις σχέσεις που θα δημιουργηθούν σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας και τις αλλαγές που πιθανά θα προκύψουν στις διαπροσωπικές σχέσεις εντός της οικογένειας.
Με αυτά τα κριτήρια θα επιλέξουν: α) τυχαίο δείγμα 700-800 νοικοκυριών της αυτοδιοικητικής περιοχής της Καταλονίας (που θα αντιστοιχούν σε 2500 άτομα), όπου το βασικό εισόδημα θα δοθεί σε κάθε μέλος του νοικοκυριού, β) δύο δήμους που καθένας θα έχει 1200-1300 περίπου μόνιμους κατοίκους και που βρίσκονται σε σχετική απόσταση μεταξύ τους. Στη δεύτερη περίπτωση θα το λάβουν όλοι οι δημότες νόμιμα διαμένοντες σε αυτούς τους Δήμους, δηλαδή 2500 άτομα επιπλέον, εκτός του 10% των πιο πλούσιων, για λόγους μεθοδολογικής προσέγγισης.
Το ύψος του εισοδήματος θα είναι ίσο με το όριο φτώχειας, όπως έχει διαμορφωθεί στην Καταλονία, δηλαδή 800 ευρώ για τους ενήλικες και 300 ευρώ για το κάθε τέκνο. Το εισόδημα θα παρέχεται μηνιαία, χωρίς καμία προϋπόθεση και για δύο συναπτά έτη. Το γραφείο του σε συνεννόηση με την Αρχή Αξιολόγησης Δημόσιων Υπηρεσιών της Καταλονίας έχουν σχεδιάσει την αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής καθ’ όλη τη διάρκεια του πιλοτικού προγράμματος και στο τέλος, με σκοπό να εξάγουν συμπεράσματα χρήσιμα και για τον ίδιο τον λαό της Καταλονίας αλλά – όπως αποδείχθηκε από την ενδιαφέρουσα συζήτηση που ακολούθησε – και για τα ευρωπαϊκά και τα ελληνικά δεδομένα.
Τη συζήτηση παρακολούθησαν Ινστιτούτα πολιτικής σκέψης, ΜΜΕ, φοιτήτριες και φοιτητές, φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και δίκτυα, εργαζόμενοι/ες στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, άνεργες/οι, αγρότες, συνταξιούχοι, κ.α. Η τελική έκθεση που θα βασίζεται στην έρευνα θα δοθεί στη δημοσιότητα από τους διοργανωτές προς το τέλος του 2022, ενώ στο επόμενο έτος αναμένεται συνέχεια με έρευνα περιπτώσεων. Όπως ενημέρωσε η CONTENTATIVA η έρευνα και η εκδήλωση πραγματοποιήθηκαν με την υποστήριξη του Γραφείου Θεσσαλονίκης του Ιδρύματος Heinrich Böll.
Το φωτορεπορτάζ είναι της Εβίτας Παρασκευοπούλου:
