Οι απαρχές της ανθρωπιστικής οργάνωσης “Κόσμος χωρίς πολέμους και βία” (MSGySV) έγιναν στη Μόσχα, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Ζούσα εκεί το 1993. Ένας από τους πρώτους υποστηρικτές της εκστρατείας ήταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο θάνατος του οποίου ανακοινώθηκε σήμερα. Η απώλειά του συνοδεύεται με τις ευχαριστίες και την αναγνώρισή μας για τη συμβολή του στην επίτευξη κατανόησης μεταξύ των λαών και για τη δέσμευσή του στη μείωση των όπλων και τον παγκόσμιο αφοπλισμό. Ακολουθεί το κείμενο που έγραψε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ με αφορμή την ίδρυση του Κόσμου χωρίς πολέμους και βία, τον Μάρτιο του 1996.

 

“Ειρήνη ή πόλεμος; Αυτό είναι πραγματικά το διαρκές δίλημμα, το οποίο συνοδεύει ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας.

Στο πέρασμα των αιώνων, στην απέραντη ανάπτυξη της λογοτεχνίας, εκατομμύρια σελίδες αφιερώθηκαν στο θέμα της ειρήνης, στη ζωτική ανάγκη για την υπεράσπισή της. Οι άνθρωποι πάντα καταλάβαιναν, όπως είπε ο Τζορτζ Μπάιρον, ότι “ο πόλεμος βλάπτει τις ρίζες και το στέμμα”. Ταυτόχρονα, όμως, οι πόλεμοι συνεχίστηκαν χωρίς όρια. Όταν προέκυπταν διαφωνίες και συγκρούσεις, τα λογικά επιχειρήματα υποχωρούσαν στις περισσότερες περιπτώσεις στα επιχειρήματα της ωμής βίας. Εξάλλου, οι κανόνες δικαίου που αναπτύχθηκαν στο παρελθόν και υπάρχουν μέχρι τις μέρες μας θεωρούσαν τον πόλεμο ως “νόμιμη” μέθοδο άσκησης πολιτικής.

Μόνο σε αυτόν τον αιώνα έγιναν κάποιες αλλαγές. Αυτές γίνονται πιο σημαντικές με την εμφάνιση των όπλων μαζικής καταστροφής, ιδίως των πυρηνικών όπλων.

Στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η τρομερή απειλή πολέμου μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων αποτράπηκε με τις κοινές προσπάθειες Ανατολής και Δύσης. Αλλά από τότε η ειρήνη δεν κυριάρχησε στη γη. Οι πόλεμοι συνεχίζουν να αφαιρούν δεκάδες, εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Αδειάζουν, καταστρέφουν ολόκληρες χώρες. Διατηρούν την αστάθεια στις διεθνείς σχέσεις. Βάζουν εμπόδια στην επίλυση πολλών προβλημάτων του παρελθόντος που θα έπρεπε ήδη να έχουν επιλυθεί και δυσχεραίνουν την επίλυση άλλων που θα έβρισκαν εύκολα λύσεις σήμερα.

Έχοντας συνειδητοποιήσει το απαράδεκτο του πυρηνικού πολέμου -η σημασία του οποίου δεν μπορεί να υποτιμηθεί- πρέπει σήμερα να κάνουμε ένα νέο βήμα αποφασιστικής σημασίας: ένα βήμα προς την κατανόηση της μη αποδοχής του πολέμου ως μέσου επίλυσης των υφιστάμενων και μελλοντικών προβλημάτων. Να απορριφθούν οι πόλεμοι και να αποκλειστούν οριστικά από τις κυβερνητικές πολιτικές.

Είναι δύσκολο να κάνουμε αυτό το νέο και αποφασιστικό βήμα, είναι πολύ δύσκολο. Διότι εδώ πρέπει να μιλήσουμε αφενός για την αποκάλυψη και την εξουδετέρωση των συμφερόντων που παράγουν τους σύγχρονους πολέμους και αφετέρου για την υπέρβαση της ψυχολογικής προδιάθεσης των ανθρώπων και κυρίως της παγκόσμιας πολιτικής τάξης να επιλύουν καταστάσεις συγκρούσεων με τη χρήση βίας.

Κατά τη γνώμη μου, η παγκόσμια εκστρατεία για έναν “Κόσμο χωρίς Πολέμους” …. και οι δράσεις που έχουν προγραμματιστεί για το διάστημα της εκστρατείας – συζητήσεις, συναντήσεις, διαδηλώσεις, δημοσιεύσεις – θα επιτρέψουν να αποκαλυφθούν δημόσια οι πραγματικές ρίζες των σημερινών πολέμων, να αποδειχθεί ότι είναι εντελώς αντίθετες με τους δηλωμένους λόγους και να καταδειχθεί ότι τα κίνητρα και οι δικαιολογίες αυτών των πολέμων είναι ψευδείς. Ότι οι πόλεμοι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, αν υπήρχε επιμονή και υπομονή στην αναζήτηση ειρηνικών τρόπων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, χωρίς να λείψει καμία επιλογή.

Στις σύγχρονες συγκρούσεις, οι πόλεμοι βασίζονται ουσιαστικά σε εθνικές, εθνοτικές και μερικές φορές ακόμη και φυλετικές αντιθέσεις. Στον παράγοντα αυτό προστίθενται συχνά και οι θρησκευτικές συγκρούσεις. Επιπλέον, υπάρχουν πόλεμοι για εδαφικές διαφορές και για πηγές φυσικών πόρων. Σε όλες τις περιπτώσεις, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι συγκρούσεις θα μπορούσαν να επιλυθούν με πολιτικές μεθόδους.

Είμαι βέβαιος ότι η εκστρατεία για έναν “Κόσμο χωρίς πολέμους” και το πρόγραμμα δράσης της θα καταστήσουν δυνατή τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού δυνάμεων της κοινής γνώμης στη διαδικασία παύσης των σημερινών εστιών πολέμου. Έτσι, ο ρόλος της κοινωνίας, ιδίως των γιατρών, των πυρηνικών επιστημόνων, των βιολόγων, των φυσικών, θα είναι όχι μόνο να κάνει την ανθρωπότητα να κατανοήσει το απαράδεκτο του πυρηνικού πολέμου, αλλά και να αναλάβει δράση για την απομάκρυνση αυτής της απειλής από όλους μας, οι δυνατότητες της διπλωματίας μεταξύ των ανθρώπων είναι τεράστιες. Και όχι μόνο δεν έχει μείνει διπλωματική οδός, το αντίθετο, θα έλεγα ότι σε μεγάλο βαθμό δεν την έχουμε καν εκμεταλλευθεί.

Είναι σημαντικό, είναι εξαιρετικά σημαντικό να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να αποτραπεί η δημιουργία πολεμικών ζωνών στο μέλλον. Οι υπάρχοντες διακυβερνητικοί θεσμοί δεν είναι ακόμη σε θέση να το επιτύχουν αυτό, παρόλο που λαμβάνουν ορισμένα μέτρα (εννοώ τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, άλλες θρησκευτικές οργανώσεις και φυσικά τον ΟΗΕ κ.λπ.).

Είναι σαφές ότι το έργο αυτό δεν είναι εύκολο. Διότι, σε κάποιο βαθμό, η επίλυσή των συγκρούσεων απαιτεί την ανανέωση της πολιτικής στην εσωτερική ζωή των λαών και των κυβερνήσεων, καθώς και αλλαγές στις σχέσεις μεταξύ των χωρών.

Κατά τη δική μου αντίληψη, η εκστρατεία για έναν κόσμο χωρίς πολέμους είναι μια παγκόσμια εκστρατεία που καλεί σε διάλογο, εντός και εκτός κάθε χώρας, πέρα από τα εμπόδια που τις χωρίζουν- για διάλογο βασισμένο στην ανεκτικότητα και στις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού– για διάλογο ικανό να συμβάλλει στην αλλαγή των πολιτικών μορφών προκειμένου να εδραιωθούν νέες και πραγματικά ειρηνικές πολιτικές μέθοδοι επίλυσης των υπαρχόντων προβλημάτων.

Σε πολιτικό επίπεδο, μια τέτοια εκστρατεία είναι ικανή να δημιουργήσει ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη δημιουργία μιας κοινής αντίληψης για την εδραίωση μιας ειρηνικής συνείδησης. Αυτό δεν μπορεί παρά να αποτελεί παράγοντα επιρροής στην επίσημη πολιτική.

Σε ηθικό επίπεδο, η εκστρατεία για έναν “κόσμο χωρίς πολέμους” μπορεί να συμβάλλει στην ενίσχυση του αισθήματος απόρριψης της βίας και του πολέμου ως πολιτικών μέσων, οδηγώντας σε μια βαθύτερη κατανόηση της αξίας της ζωής. Το δικαίωμα στη ζωή είναι το πρωταρχικό δικαίωμα του ανθρώπου.

Σε ψυχολογικό επίπεδο, η εκστρατεία αυτή θα συμβάλει στην υπέρβαση των αρνητικών παραδόσεων που κληρονομήθηκαν από το παρελθόν, ενισχύοντας την ανθρώπινη αλληλεγγύη….

 

Είναι σαφές ότι θα ήταν σημαντικό όλα τα κράτη, όλες οι κυβερνήσεις, οι πολιτικοί όλων των χωρών να κατανοήσουν και να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία για έναν “Κόσμο χωρίς πολέμους”, προκειμένου να εγγυηθούν μια ειρηνική έναρξη του 21ου αιώνα. Τους απευθύνω έκκληση.

“Το μέλλον ανήκει στο βιβλίο, όχι στο σπαθί” – είπε κάποτε ο μεγάλος ανθρωπιστής Βίκτωρ Ουγκώ. Πιστεύω ότι αυτό θα συμβεί. Αλλά για να επισπεύσουμε την προσέγγιση ενός τέτοιου μέλλοντος, χρειάζονται ιδέες, λόγια και πράξεις. Η εκστρατεία για έναν “κόσμο χωρίς πολέμους” αποτελεί παράδειγμα, στον ύψιστο βαθμό μιας ευγενούς δράσης”.

 

Μιχαήλ Γκορμπατσόφ