Στις 27 Ιουνίου οι Ενεργοί Πολίτες Βόλου κάλεσαν όλους τους κατοίκους να βοηθήσουν στη δημιουργία του «μονοπατιού της αισιοδοξίας». Αλλά τι ακριβώς συμβολίζει το «μονοπάτι της αισιοδοξίας» και πώς συνδέεται με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τοπική κοινότητα;

Τα τελευταία χρόνια στον Βόλο, την παραθαλάσσια πόλη των 150.000 κατοίκων και το σημαντικότατο εμπορικό λιμάνι στο Αιγαίο, έχει σημειωθεί υποβάθμιση της ποιότητας του αέρα και ο τοπικός πληθυσμός υποφέρει από μία μόνιμη και αφόρητη δυσωδία. Η υψηλή βιομηχανοποίηση και οι εκπομπές αερίων από ανθρωπογενείς δραστηριότητες έχουν καταστήσει τον Βόλο μία από τις πόλεις της Ελλάδας με τα υψηλότερα επίπεδα ρύπανσης.

Η ΑΓΕΤ- ΗΡΑΚΛΗΣ (μέλος της πολυεθνικής εταιρίας Lafarge Holcim), η μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής τσιμέντου στην Ελλάδα και μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, συνεισφέρει σημαντικά στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Η τσιμεντοβιομηχανία, η οποία βρίσκεται στην ανατολική μεριά της πόλης, μόλις 200 μέτρα από την οικιστική ζώνη, χρησιμοποιεί την μέθοδο της καύσης απορριμμάτων. Το 2014 έλαβε την άδεια να καίει μέχρι και 200.000 τόνους «εναλλακτικών» καυσίμων -κυρίως RDF (Refused Derived Fuel)- τον χρόνο. Μετά από τροποποιήσεις της ΑΕΠΟ, η ΑΓΕΤ αδειοδοτήθηκε να καίει επιπλέον 60.000 τόνους λυματολάσπης τον χρόνο, ενώ τα απόβλητα φτάνουν στη βιομηχανία τόσο με φορτηγά, όσο και με πλοία κατά κύριο λόγο από την Ιταλία και την Ισπανία.

Οι τσιμεντοβιομηχανίες προβάλλουν την καύση απορριμμάτων στους κλιβάνους τους ως μία «πράσινη» λύση που θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ενώ στην πραγματικότητα, η καύση συνιστά σημαντική απειλή για τις τοπικές κοινότητες. Η καύση και τα «εναλλακτικά» καύσιμα όχι μόνο δεν μειώνουν τις εκπομπές αερίων (ειδικά όταν καίγονται επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα ή συγκεκριμένοι τύποι πλαστικών), αλλά τις αυξάνουν˙ με την απελευθέρωσή τους στο περιβάλλον, οι επικίνδυνοι ατμοσφαιρικοί ρύποι, κάποιοι από τους οποίους έχουν συσχετιστεί άμεσα με τον καρκίνο και άλλα προβλήματα υγείας, διασπείρονται και επηρεάζουν όλους τους ζωντανούς οργανισμούς.

Μελέτες [1] επισημαίνουν την ανησυχητική αύξηση των ασθενών με αναπνευστικά προβλήματα στον Βόλο, και τονίζουν ότι ο τοπικός πληθυσμός διατρέχει υψηλό κίνδυνο εξαιτίας της μακροχρόνιας εισπνοής ουσιών που εγείρουν ανησυχίες λόγω της τοξικότητάς τους, όπως οι διοξίνες και τα φουράνια. Την περίοδο 2019-2020, η μέση ετήσια συγκέντρωση PM2.5, ενός εξαιρετικά επιβλαβούς ρυπογόνου σωματιδίου, ήταν 30.03 μg/m3, πολύ υψηλότερη σε σχέση με το ετήσιο όριο που έχει θέσει ο ΠΟΥ, το οποίο είναι τα 10 μg/m3 [2].

Παρά τις καταστροφικές συνέπειες που η καύση απορριμμάτων μπορεί να επιφέρει στο περιβάλλον κα τη δημόσια υγεία, μία νέα μονάδα SRF (Solid Recover Fuel) σχεδιάζεται να κατασκευαστεί στον Βόλο. Ωστόσο, η τοπική κοινότητα αντιστέκεται στα σχέδια αυτά. Στην πόλη έχει αναπτυχθεί ένα ισχυρό κίνημα, το οποίο παλεύει διαρκώς ενάντια στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Από το 2017 μαζικές κινητοποιήσεις (που συνήθως καταστέλλονται βίαια από τις αστυνομικές δυνάμεις) λαμβάνουν χώρα σε συνδυασμό με πλήθος άλλων πρωτοβουλιών, που στόχο έχουν να ευαισθητοποιήσουν σχετικά με το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, να απαιτήσουν τον τερματισμό της καύσης απορριμμάτων και να υπογραμμίσουν τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Καλλιτεχνική Ομάδα της Επιτροπής Αγώνα Πολιτών Βόλου κατά της Καύσης Σκουπιδιών παρουσίασε την ιδέα του «μονοπατιού της αισιοδοξίας», την οποία οι Ενεργοί Πολίτες Βόλου θέλησαν να υλοποιήσουν. Στις 27 Ιουνίου, μετά από κάλεσμά τους κάτοικοι της πόλης συγκεντρώθηκαν και περπάτησαν για πρώτη φορά στο μονοπάτι «με στόχο να ελέγξουν το τοπίο, να διαπιστώσουν τους διαφορετικούς βαθμούς δυσκολίας του και να συζητήσουν για τη χάραξη, τη σηματοδότηση και τον καθαρισμό του», επισημαίνει ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος, μέλος των Ενεργών Πολιτών Βόλου.

(Φωτογραφία: Ενεργοί Πολίτες Βόλου)

«Μόλις κατασκευαστεί, το μονοπάτι θα ξεκινάει από το Δημοτικό Κολυμβητήριο στην άκρη της πόλης, θα ανεβαίνει και θα διασχίζει τον λόφο της Γορίτσας και, τελικά, θα καταλήγει στα συρματοπλέγματα της ΑΓΕΤ», προσθέτει.

Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία τονίζει τον ζωτικό ρόλο που διαδραματίζουν μικρές τοπικές δράσεις στην προστασία και την φροντίδα του περιβάλλοντος, οι οποίες μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο, ακόμα και να φέρουν μία αλλαγή μεγάλης κλίμακας. Στην πόλη του Βόλου, όπου τα επίπεδα της ρύπανσης είναι υψηλά και οι κάτοικοι αγωνίζονται για την ποιότητα του αέρα, το «μονοπάτι της αισιοδοξίας» μπορεί να ενώσει την κοινότητα και να συμβάλλει στη διαφύλαξη του φυσικού τοπίου.

Σύμφωνα με τον Μάρκο Βαξεβανόπουλο, το όνομα του μονοπατιού είναι σκόπιμο και συμβολικό: «Αν και το μονοπάτι προσφέρει μία πανέμορφη θέα, το εργοστάσιο είναι ακριβώς εκεί και την μπλοκάρει με τον καπνό του. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούμε να είμαστε αισιόδοξοι. Ελπίζουμε ότι το εργοστάσιο τελικά θα φύγει˙ ότι θα μπορούμε να κατέβουμε τον λόφο και να φτάσουμε στην παραλία˙ ότι θα αναπνέουμε καθαρό αέρα και θα κολυμπάμε σε καθαρά νερά», καταλήγει.

(Φωτογραφία: Ενεργοί Πολίτες Βόλου)

[1] Moustris, K., Proias, G., Larissi, I. &Nastos, P. (2015). Health impacts due to particulate air pollution in Volos City, Greece. Journal of Environmental Science and Health Part A Toxic/Hazardous Substances & Environmental Engineering. 51(1), 1-6. DOI:10.1080/10934529.2015.1079099
[2] Kanellopoulos, N., Pantazopoulos, I., Mermiri, M., et al. (2021). Effect of PM2.5 Levels on Respiratory Pediatric ED Visits in a Semi-Urban Greek Peninsula. International Journal of Environmental Research and Public Health.18(12), 6384, 1-11. DOI:10.3390/ijerph18126384