Οι ειδήσεις είναι κάθε μέρα όλο και πιο δυσάρεστες αλλά προσελκύουν όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον του κοινού. Τα πάντα καταρρέουν: το περιβάλλον υφίσταται καθημερινά καταστρoφές πυρκαγιές, πλημμύρες. Ο κορωνοϊός και ό,τι προκύπτει από αυτόν αφανίζει τον πλανήτη, το Αφγανιστάν μας απέδειξε γι΄άλλη μια φορά τον παραλογισμό του πολέμου και είναι όλο και πιο προφανές ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται στην εξουσία είναι ανίκανοι να ανταπεξέλθουν και να βρουν λύσεις σ΄αυτά τα προβλήματα που ταλανίζουν τον σύγχρονο κόσμο διότι φορούν παροπίδες.

Το σύστημα των σημερινών πεποιθήσεων που επικρατούν δεν παράγει λύσεις ως προς την αντιμετώπιση των επίκαιρων προβλημάτων του παρόντος. Έχουμε να αντιμετωπίσουμε μία εντελώς καινούρια τροπή όπως έχουν εξελιχθεί τα γεγονότα στη νέα εποχή που ζούμε. Οι επί του παρόντος διοικούντες και διαχειριστές αυτών των καταστάσεων δεν έχουν την αρετή να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά αυτά τα φαινόμενα διότι βλέπουν τα πάντα μονόπλευρα μέσα από ένα πρίσμα που αφορά και στηρίζεται στο παρελθόν. Είμαστε προσκολλημένοι στο παρελθόν, χωρίς να έχουμε κανένα απολύτως όραμα για το μέλλον.

Για παράδειγμα, ενώ ένα εμβόλιο ενάντια στην πανδημία COVID-19 εφευρέθηκε μέσα σε λίγους μόλις μήνες, κάποιοι το αμφισβήτησαν, το είδαν με υποψία και ισχυρίστηκαν πως ο χρόνος που χρειάστηκε επί της ουσίας για μια τέτοια εφεύρεση δεν θα έπρεπε να είναι το χρονικό διάστημα μόνο κάποιων μηνών αλλά περίπου 10 χρόνια. Δεν θέλησαν να παραδεχτούν πως η τεχνολογική πρόοδος μείωσε τον χρόνο που χρειάστηκε να αφιερώσει ο άνθρωπος στην έρευνα που χρειάστηκε να κάνει πριν προβεί στη δημιουργία του συγκεκριμένου εμβολίου.

Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν όχι απλώς δεν επέφερε το δημοκρατικό πολίτευμα αλλά ακριβώς το αντίθετο. Έχουμε άραγε ποτέ αναρρωτηθεί σχετικά με την αποτελεσματικότητα αυτής της άγνωστης πλευράς της εκδοχής αυτού του πολέμου; Ειλικρινά,όχι! Κανείς δεν έχει αναρρωτηθεί.

Ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών στις ΗΠΑ δεν κατάφερε να μειώσει τη χρήση ναρκωτικών. Το 2001, η Πορτογαλία ήταν η πρώτη χώρα που έθεσε τέλος στις ποινικές διώξεις για προσωπική χρήση αλλά και κατοχή ναρκωτικών και που ευαισθητοποιήθηκε υπεύθυνα ως προς το να βοηθήσει τα πρόσωπα που είχαν εθισμό σ΄αυτά, εφαρμόζοντας κυρίως τις απαραίτητες θεραπείες αντί για ποινές φυλάκισης. Αποτέλεσμα: μειώθηκε η χρήση ναρκωτικών καθώς επίσης και ο αριθμός θανάτων από υπερδοσολογία. Οι υπόλοιπες όμως χώρες ακολούθησαν το πρότυπο αυτό ή το διαχειρίστηκαν με άλλο τρόπο;

Η Κίνα τα τελευταία 30 χρόνια, μείωσε το επίπεδο φτώχειας 800 εκατομμυρίων ανθρώπων: έχει διεξαχθεί όμως κάποια μελέτη ούτως ώστε να γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο επετεύχθει αυτό;  Ενδιαφερθήκαμε πραγματικά για την κατάργηση της φτώχειας; Κι ενώ ο δανεισμός από την Διεθνή Τράπεζα ήταν κάτι το οποίο δεν λειτούργησε ποτέ σωστά για ποιο λόγο αναγκάζονται όλες οι χώρες να καταφεύγουν εκ νέου σε  συμβάσεις με τις Τράπεζες;

Οι Προοδευτικοί συνεχίζουν να μιλούν για τους εργάτες σαν να βρισκόμαστε ακόμη στον 19ο αιώνα χωρίς να υπολογίζουν πως “οι εργάτες” για τους οποίους μιλούν ψήφισαν υπέρ του Τραμπ και δεν θέλουν ούτε να ακούν για την πάλη των τάξεων. Στη Νότια Αμερική βλέπουν τις ΗΠΑ ως ένα πρότυπο έμπνευσης ή αισθάνονται νοσταλγία για την πατρίδα του Μπολιβάρ, αφού στις ΗΠΑ οι πολιτικοί επικεντρώνονται στο πρόγραμμά τους να δημιουργήσουν όλο και περισσότερες θέσεις εργασίας. Γιατί όμως δεν μπαίνουν στη διαδικασία ν΄αυτοματοποιήσουν ό,τι χρειαζόμαστε προκειμένου ν΄αποδεσμευθούμε από ανούσιες εργασίες;

Ο προβληματισμός σχετικά με την κλιματική αλλαγή πηγάζει επίσης από το παρελθόν. Πριν 40 χρόνια, υπήρξαν άνθρωποι οι οποίοι πρότειναν ανανεώσιμες πηγές ενέργειες αλλά ποιος τους άκουγε; Ποιος του έδινε σημασία; Σχεδόν κανείς! Φανταστείτε τι θα γινόταν εάν είχαμε εργαστεί σχετικά με την αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, με τη μείωση χρήσης υλικών από πλαστικό, με τα οικολογικά μέσα μαζικής συγκοινωνίας, κτλ. Οι άνθρωποι οι οποίοι είχαν προτείνει αυτές τις επιλογές πριν 40 χρόνια βρέθηκαν αντιμέτωποι με τη λογοκρισία της διανόησης εκείνης της εποχής, η οποία αποσιώπησε όλη τους την ερευνητική εργασία. Εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν αξιοποιήθηκε αυτή η ευκαρία από τους διανοούμενους εκείνης της εποχής, η ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων δυσκόλεψε και χάθηκαν πολύτιμες πηγές ενέργειας.

Τα πάντα στοχεύουν στο να επαναλαμβάνουμε το παρελθόν, ακόμη κι αν αυτό δεν έχει καμία απολύτως σημασία, ακόμη κι αν αυτό είναι εντελώς ανορθολογικό. Εφιστούμε κυρίως την προσοχή μας ως προς το ποιες είναι οι ρίζες μας, η καταγωγή μας αντί να προσεγγίσουμε διαφορετικά την πραγματικότητα και να σκεφτούμε προς ποια μελλοντική κατεύθυνση θέλουμε να βαδίσουμε.

Το μέλλον δεν έχει να κάνει με το κατά πόσο έχει κανείς θετική είτε αρνητική σκέψη. Δεν έχει να κάνει με το να υπόσχεται κανείς πως “όλα θα πάνε καλά”. Το μέλλον έχει να κάνει με το κατά πόσο έχει κανείς την προοπτική να βλέπει αλλά και να προνοεί. Στο μέλλον κάποια πράγματα θα συνεχίσουν ν΄αναπτύσσονται ενώ κάποια άλλα θα εξαφανιστούν. Για παράδειγμα, η τεχνολογική πρόοδος θα συνεχιστεί όμως οι σχέσεις που αφορούν εργασία και αμοιβή θα είναι κάθε μέρα όλο και πιο πολύπλοκες. Το προσδόκιμο όριο ζωής των ανθρώπων που γεννήθηκαν σ΄αυτήν την περιοχή θα κυμανθεί περίπου στα 150 χρόνια. Ποιος όμως θα είναι ο αντίκτυπος αυτής της αύξησης του ορίου ηλικίας θνησιμότητας σε διαχρονικούς θεσμούς, όπως πχ ο θεσμός του γάμου; Η ενδυνάμωση των θηλυκοτήτων θα πάει πολύ πιο μπροστά από την άποψη που έχουμε για τον σύγχρονο φεμινισμό. Θα καταργηθούν τα εθνικά σύνορα ανάμεσα στις χώρες, τα αυτοκίνητα θα εξαφανιστούν από τις μεγαλουπόλεις. Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα επιτρέψει να μεταφράζουμε ξένες γλώσσες με μεγάλη ακρίβεια. Η φορητή τεχνολογία σε συνδυασμό με την Τεχνητή Νοημοσύνη θα σώσουν ζωές προλαμβάνοντας εγκαίρως και κάνοντας έγκυρη διάγνωση προβλημάτων υγείας, επιτρέποντας κατ΄αυτόν τον τρόπο ν΄αποφεύγονται οι χειρουργικές επεμβάσεις.

Στις μέρες μας οι θρησκείες δεν διαδραματίζουν παρά τον χάρτη του παρελθόντος με τις χιλιετείς γραφές τους. Παίζουν με το μυαλό των πιστών και τους ενθαρρύνουν να προχωρούν σε βίαιες κοινωνικές δραστηριότητες. Θα πρέπει να σταματήσουμε να δικαιολογούμε τη σημερινή κατάσταση με γεγονότα τα οποία έχουν διαδραματιστεί στο παρελθόν, είτε με αναμνήσεις που επιφέρουν νοσταλγία.

Οι θεραπευτές αλλά και οι σύμβουλοι ευζωΐας που ασχολούνται επίσης με αυτό το θέμα τεκμηριώνουν τη δυσάρεστη κατάσταση του παρόντος συσχετίζοντάς τη με τραυματισμούς και πληγές του παρελθόντος. Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από το γεγονός ότι αυτού του είδους οι θεραπευτές αλλά και οι σύμβουλοι αποφεύγουν μία ειλικρινή συζήτηση σχετικά με το ιστορικό των ασθενών τους: πως θα μπορούσαμε να έχουμε μία ζωή η οποία θα έχει νόημα σ΄ένα κόσμο τόσο παράλογο; Είναι πολύ πιο εύκολο να επανασυνδέσουμε ένα άνθρωπο με κάτι που συνέβη πριν δεκαετίες και που θυμάται μόνο μέρος αυτού που συνέβη. Με αυτόν τον τρόπο ανατροφοδοτείται η ψευδαίσθηση του να επιστρέφει κανείς προκειμένου να εκδικηθεί. Η μόνη λύση ως προς αυτό είναι η συμφιλίωση, προσθέτοντας κατανόηση στην “ανάμνηση” του συγκεκριμένου βιώματος και να οραματιστεί κατόπιν ένα διαφορετικό, καλύτερο μέλλον για τον εαυτό του. Δεν υπάρχει συντομότερος δρόμος.

Προς το παρόν η πρόκλησή μας είναι να δημιουργήσουμε ένα  κοινό όραμα για το μέλλον, το οποίο θα το επεξηγούμε με όρους κατανοητούς απ΄όλους μας. Θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το πνεύμα μας ούτως ώστε να φανταστούμε ένα νέο αλλά και πραγματοποιήσιμο μέλλον για την ανθρωπότητα. Υπάρχουν εντυπωσιακές εκδηλώσεις αυτού του νέου τρόπου σκέψης. Πρέπει να τις αντιλαμβανόμαστε και να τις χρησιμοποιούμε προκειμένου να δημιουργήσουμε μία εικόνα η οποία θα μας οδηγήσει σε μία νέα κατεύθυνση.

Ας φανταστούμε ένα πολιτικό κόμμα το οποίο, αντί να δημιουργεί μια πλατφόρμα με νέες θέσεις εργασίας, αφιερώνεται επί της ουσίας να δημιουργήσει μία κοινωνία όπου οι άνθρωποι θα ζουν μία ζωή γεμάτη νόημα. Ας οραματιστούμε μία θρησκεία η οποία θα προάγει την ιδέα πως οι ανθρώπινες υπάρξεις είναι όντα τα οποία βρίσκονται σε διαρκή μετασχηματισμό χωρίς κανένα απολύτως όριο τόσο ως προς τις δυνατότητές τους όσο και ως προς τις επιλογές τους. Ας σκεφτούμε ένα επάγγελμα το οποίο θα μας επιτρέψει να είμαστε χρήσιμοι στην κοινωνία αξιοποιώντας τις γνώσεις μας, τις εμπειρίες μας καθώς επίσης και όλα τα προσόντα μας και τα εφόδιά μας. Ας οραματιστούμε πως σκοπός μιας χώρας θα είναι να διαβεβαιώνει – δηλαδή να αποδεχτεί – πως όλες οι υπόλοιπες χώρες λειτουργούν εξίσου καλά με αυτήν. Ας βάλουμε στο μυαλό μας, στον ιδεατό κόσμο μας, πως η λειτουργία μιας οικογένειας θα είναι ν΄αναπτυχθεί η αγάπη για την ανθρωπότητα και να φροντίσει τα παιδιά που θα κρατήσουν άσβεστο το φως του μέλλοντος το οποίο πρόκειται να βιωθεί. Αρκεί απλά να τα βάλουμε αυτά στο μαυαλό μας, ώστε να τα πραγματοποιήσουμε στο μέλλον.

 

Μετάφραση από γαλλικά για την ελληνική pressenza: Χριστίνα Κηπουρού.