Οι αιτούσες/ντες άσυλο που διαμένουν σε ένα νέο προσφυγικό camp στο νησί της Σάμου, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ε.Ε., κρατούνται παράνομα από τις ελληνικές αρχές έπειτα από απόφαση του Έλληνα Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, που παραμένει ακόμη αδημοσίευτη, σύμφωνα με πληροφορίες που έλαβε η Διεθνής Αμνηστία.
Σύμφωνα με την απόφαση, από τις 17 Νοεμβρίου απαγορεύεται σε όσες/ους δεν διαθέτουν έγκυρες ταυτότητες που έχει εκδώσει η κυβέρνηση (κάρτες ασύλου) να εγκαταλείψουν το camp για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα. Η απόφαση ισχύει για τα άτομα από τα οποία έχουν αφαιρεθεί οι κάρτες ως αποτέλεσμα ανεπιτυχών αιτήσεων ασύλου ή για τις/τους νεοεισερχόμενες/ους που δεν τους έχουν εκδώσει ακόμη κάρτα. Σύμφωνα με ανεπίσημες εκτιμήσεις, στους 100 από τους περίπου 450 κατοίκους έχει απαγορευτεί η έξοδος από τις εγκαταστάσεις που μοιάζουν με φυλακή για περισσότερο από δύο βδομάδες, παραβιάζοντας το δικαίωμά τους στην ελευθερία.
«Αυτός ο χώρος μοιάζει περισσότερο με φυλακή παρά με χώρο φιλοξενίας ανθρώπων που αναζητούν ασφάλεια. Πρόκειται για κατάφωρη κατάχρηση των χρημάτων της Ε.Ε. και για κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων όσων διαμένουν εκεί», δήλωσε η Adriana Tidona, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη μετανάστευση.
Η νέα «Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή» της Σάμου, που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε., έχει κατασκευαστεί σε ένα απομονωμένο σημείο, 6 χλμ από την κεντρική πόλη, το Βαθύ. Μπορεί να φιλοξενήσει έως και 3.000 άτομα και είναι εξοπλισμένο με αυστηρό σύστημα περιορισμού και επιτήρησης, που περιλαμβάνει διπλό συρμάτινο μεταλλικό φράχτη, κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης σε όλες τις εγκαταστάσεις και 24ωρη παρουσία αστυνομικών και ιδιωτικών υπαλλήλων ασφαλείας που περιπολούν.
Οι μετακινήσεις των κατοίκων εντός και εκτός του camp, που επιτρέπονται μόνο μεταξύ 8 π.μ. και 8 μ.μ., υπόκεινται σε ελέγχους ασφαλείας και πραγματοποιούνται μέσω μαγνητικών πυλών.
Τα άτομα και οι οικογένειες που επηρεάζονται από την απόφαση της 17ης Νοεμβρίου δεν μπορούν να βγουν από το camp για να κάνουν τις καθημερινές δουλείες τους, να παρακολουθήσουν μαθήματα ή δραστηριότητες της κοινότητας στην κοντινή ΜΚΟ «Alpha land» ή να πάνε στο κέντρο της πόλης.
Ο Α., ένας Αφγανός από την Καμπούλ, που διαμένει στο camp μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του, βρίσκεται στην Ελλάδα από τον Ιανουάριο του 2020. Το αίτημά του για άσυλο έχει απορριφθεί πολλές φορές και του έχει αφαιρεθεί η κάρτα ασύλου του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να φύγει από τις εγκαταστάσεις. Πριν από τη μεταφορά του στην Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή, ο ίδιος και η οικογένειά του ζούσαν στη «ζούγκλα», έναν διάχυτο οικισμό γύρω από το παλιό camp της Σάμου, διαβόητο για τις άθλιες συνθήκες ζωής.
Μιλώντας από το κοντέινερ όπου ζει με την οικογένειά του, είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι υπάρχει περισσότερη ασφάλεια στο νέο camp, αλλά τόνισε:
«Μας φέρονται σαν φυλακισμένους… Πραγματικά τρελαίνεσαι σε αυτό το μέρος. Δεν μπορείς να πας πίσω. Δεν μπορείς να πας μπρος… Δεν μπορώ να κοιμηθώ… Ζούμε συνεχώς ζωή χωρίς σκοπό, με πάρα πολύ άγχος».
Τις τελευταίες πέντε μέρες, έχει επιτραπεί μόνο στα παιδιά να βγουν από το camp για να πάνε σχολείο.
Ο H., ένας Αφγανός άντρας που βρίσκεται στην Ελλάδα από τον Φεβρουάριο του 2020, του οποίου το αίτημα ασύλου έχει απορριφθεί δύο φορές, δεν έχει βγει από το camp εδώ και πέντε μέρες. Πριν από την απόφαση της 17ης Νοεμβρίου, ήταν δραστήριος έξω από τον καταυλισμό:
«Μάθαινα αγγλικά και εργαζόμουν εθελοντικά έξω από το camp. Τις τελευταίες πέντε μέρες νιώθω ότι είμαι φυλακισμένος. Στο παλιό camp είχα την ελευθερία μου».
Η Διεθνής Αμνηστία έχει επανειλημμένα εκφράσει τις ανησυχίες της για την αντικατάσταση των ανοιχτών camps στην Ελλάδα από «κλειστά ελεγχόμενα κέντρα», και προβληματίζεται για το πώς η πολιτική αυτή μπορεί να είναι σύμφωνη με τα πρότυπα των ανθρώπινων δικαιωμάτων σχετικά με τη στέρηση της ελευθερίας. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της Ε.Ε., η κράτηση των αιτουσών/ούντων άσυλο θα πρέπει να αποτελεί μονάχα έσχατη λύση, έπειτα από λεπτομερή εξέταση της ατομικής τους κατάστασης, για διάστημα που θα είναι το συντομότερο δυνατό, και στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που προβλέπεται από τον νόμο και που τους επιτρέπει να αμφισβητήσουν την απόφαση.
Τα άτομα που μένουν στο camp της Σάμου στερούνται την ελευθερία τους αυτόματα και συλλήβδην, για αδιαφανείς και παράτυπους νομικούς λόγους, χωρίς να μπορούν να αμφισβητήσουν τον εγκλεισμό τους, για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα.
«Όπως φοβόμασταν, οι ελληνικές αρχές κρύβονται πίσω από τη νομικά διφορούμενη έννοια των λεγόμενων κλειστών ελεγχόμενων κέντρων για να στερήσουν παράνομα την ελευθερία των αιτουσών/ούντων άσυλο. Καλούμε την Ελλάδα να ανακαλέσει επειγόντως αυτή την απόφαση και να άρει τους περιορισμούς για τους κατοίκους του camp της Σάμου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει επίσης να διασφαλίσει τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων εντός των εγκαταστάσεων που χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε.», δήλωσε η Adriana Tidona.
Ιστορικό πλαίσιο
Αντιπροσωπεία της Διεθνούς Αμνηστίας επισκέφθηκε τις εγκαταστάσεις της Κλειστής Ελεγχόμενης Δομής Νήσων στις 22 Νοεμβρίου 2021, την πέμπτη μέρα των περιορισμών, και συναντήθηκε με ορισμένους από τους κατοίκους που έχουν πληγεί.
Η Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή Σάμου ιδρύθηκε με τη βοήθεια χρηματοδότησης ύψους 276 εκατομμυρίων ευρώ που χορηγήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων για αιτούσες/ντες άσυλο στα νησιά του Αιγαίου, σε αντικατάσταση των υφιστάμενων ανοιχτών camps που διαχειριζόταν η κυβέρνηση.
Στις 27 Νοεμβρίου, οι ελληνικές αρχές εγκαινίασαν Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές στη Λέρο και την Κω. Νέες Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές θα ακολουθήσουν στη Λέσβο και τη Χίο.
Εκτός από τους περιορισμούς στις μετακινήσεις στη Σάμο, οι αιτούσες/ντες άσυλο σε όλη την Ελλάδα δεν έχουν λάβει καμία οικονομική βοήθεια εδώ και δύο μήνες, αφού αυτή διακόπηκε απότομα όταν η διαχείριση του προγράμματος παροχής χρηματικής βοήθειας που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. πέρασε από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τις/τους Πρόσφυγες στις ελληνικές αρχές. Σύμφωνα με ΜΚΟ στην Ελλάδα, περίπου 34.000 αιτούσες/ντες άσυλο επηρεάζονται επί του παρόντος.
Σύμφωνα με τις ΜΚΟ, από τον Οκτώβριο του 2021 οι ελληνικές αρχές έχουν επίσης σταματήσει την παροχή τροφίμων και νερού σε αναγνωρισμένες/ους πρόσφυγες και αιτούσες/ντες άσυλο των οποίων η αίτηση έχει απορριφθεί.
