Την Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2021 έγιναν Προεδρικές εκλογές στην Ονδούρα. Όταν η εκλογική αρχή ανακοίνωσε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα και η υποψήφια του συνασπισμού της αντιπολίτευσης, Σιομάρα Κάστρο, ήταν σχεδόν είκοσι μονάδες μπροστά από τον υποψήφιο του κυβερνώντος κόμματος, Νάσρι “Τίτο” Ασφούρα, η Ονδούρα εξερράγη.
Αυτή τη φορά η έκρηξη δεν οφειλόταν σε δολοφονικές σφαίρες, πυρά πολυβόλων, βόμβες, κρουνούς ταραχών ή αυτοκίνητα με φιμέ τζάμια που απήγαγαν ακτιβιστές. Αυτή τη φορά οι άνθρωποι φώναζαν και ξεσπούσαν από ευτυχία, εκφράζοντας όλα όσα τους είχαν καταπιέσει για 12 ολόκληρα χρόνια. Περισσή χαρά. Το μήνυμα που είχε περάσει δυνατά και καθαρά ήταν αμετάκλητο: όχι άλλοι διεφθαρμένοι άνθρωποι, όχι άλλες λεηλασίες, όχι άλλοι εγκληματίες, όχι άλλοι καταπατητές δικαιωμάτων, όχι άλλα ψέματα.
Η Νάταλι Ρόκε Σαντοβάλ είναι ιστορικός. Κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος τον Ιούνιο του 2009, ήταν διευθύντρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Λιγότερο από ένα μήνα αργότερα απολύθηκε από τους σφετεριστές. Περιγράφει τον εαυτό της ως “μέρος της Ονδούρας που αντιστέκεται, φεμινίστρια και κοινωνική ακτιβίστρια”. Πέρυσι αποδέχθηκε την πρόκληση να συνοδεύσει την Σιομάρα Κάστρο ως αντιπρόεδρος (designada presidencial). Ωστόσο, μετά την πολιτική συμμαχία που συνήψαν τον Οκτώβριο η Κάστρο (Libre), ο Σαλβαδόρ Νασράλα (Psh) και η Ντόρις Γκουτιέρεζ (Pinu), οι δύο υποψήφιοι αντιπρόεδροι (υπάρχουν τρεις στην Ονδούρα) Νάταλι Ρόκε και Λάκι Μεντίνα αποσύρθηκαν και παραχώρησαν την υποψηφιότητά τους στους νέους τους συμμάχους.
Η Ρόκε δεν εγκατέλειψε την αγωνιστική της δέσμευση να συνεχίσει να συμβάλλει στην οικοδόμηση μιας λαϊκής νίκης που υλοποιήθηκε την 28η Νοεμβρίου. Μιλήσαμε μαζί της για τη νίκη της Σιομάρα Κάστρο, τη σημασία της συνέχισης της υπεράσπισης της ψήφου και της λαϊκής βούλησης που εκφράζεται στην κάλπη, καθώς και για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η μελλοντική κυβέρνηση.
Περιμένατε ένα τόσο συντριπτικό αποτέλεσμα και μια τόσο μεγάλη συμμετοχή;
Το σενάριο ήταν πολύ περίπλοκο και ήταν δύσκολο να προβλέψουμε πόσοι άνθρωποι θα πήγαιναν στις κάλπες και με ποια διαφορά θα κερδίζαμε, αφού ούτως ή άλλως ήμασταν σίγουροι για τη νίκη. Μέχρι την τελευταία ημέρα, το καθεστώς συνέχισε την εκστρατεία μίσους, βίας και τρόμου, προσπαθώντας να σπείρει το φόβο και την αβεβαιότητα στους πολίτες, ώστε να μην πάνε να ψηφίσουν.
Τελικά, ήταν εκπληκτική η ανταπόκριση του κόσμου και η τεράστια διαφορά μεταξύ της Σιομάρα και του βασικού της αντιπάλου, ειδικά από τη στιγμή που είχαμε να αντιμετωπίσουμε απόπειρας απάτης, μέσω εξαναγκασμού, εμπορίας των διαπιστευτηρίων των εκπροσώπων της λίστας και παζαρέματος, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι για όλα τα παραπάνω χρησιμοποιήθηκε δημόσιο χρήμα.
Γνωρίζαμε ότι είχαμε να κάνουμε με μια συμμορία εγκληματιών με διεθνείς διασυνδέσεις, που είχαν συνηθίσει να σφετερίζονται την εξουσία, να λεηλατούν και να χρησιμοποιούν τη βία ως μηχανισμό επιβολής. Όμως οι άνθρωποι ξεπέρασαν το φόβο τους, ανέλαβαν την ευθύνη αυτών των εκλογών και πήγαν να ψηφίσουν. Ήξεραν ότι ήταν η τελευταία τους ευκαιρία.
Ήταν επίσης εκπληκτικό ο τρόπος που οι άνθρωποί μας έκαναν τα πάντα για να υπερασπιστούν την ψήφο. Το βράδυ της Κυριακής, για παράδειγμα, βγήκαν για λίγο έξω για να γιορτάσουν, αλλά στη συνέχεια επέστρεψαν αμέσως στα εκλογικά κέντρα για να ελέγξουν ότι δεν είχε διαπραχθεί καμία απάτη, όταν στάλθηκαν τα αποτελέσματα και το εκλογικό υλικό.
Ήταν ψήφος τιμωρίας;
Η Ονδούρα έχει υποστεί μεγάλες τραγωδίες. Διαφθορά, δυστυχία, συμπαιγνία του κράτους με το οργανωμένο έγκλημα, παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ξεπούλημα εδαφών, εξαναγκασμός της εθνικής κυριαρχίας, λεηλασία των κρατικών ταμείων, σφετερισμός εξουσιών, ποινικοποίηση της κοινωνικής διαμαρτυρίας, για να αναφέρουμε μόνο μερικά από αυτά.
Ο λαός γνώριζε ότι αυτές οι εκλογές ήταν η τελευταία ευκαιρία να βγούμε από την άβυσσο στην οποία μας είχε βυθίσει το καθεστώς. Και η Σιομάρα το έθεσε σωστά: ή τώρα ή ποτέ!
Ο λαός είχε δύο επιλογές: να ψηφίσει το ίδιο κυβερνητικό σχέδιο θανάτου και καταστροφής ή την αλλαγή και την ελπίδα που ενσάρκωνε ο συνασπισμός που δημιουργήθηκε γύρω από την υποψηφιότητα της Σιομάρα Κάστρο. Έτσι, αυτή η νίκη δεν είναι απλώς η νίκη ενός πολιτικού κόμματος ή συνασπισμού, αλλά ενός σχεδίου που στοχεύει στη διάσωση του έθνους.
Κατά την πρώτη της ομιλία, η Σιομάρα Κάστρο μνημόνευσε τα πολλά θύματα που έπεσαν στα δώδεκα χρόνια αντίστασης και αγώνα. Καθώς ακούγαμε τα πρώτα αποτελέσματα που έδιναν σαφές προβάδισμα στην Σιομάρα, αγκαλιαστήκαμε και κλαίγαμε για τους ανθρώπους που δεν είναι πλέον μαζί μας για να γιορτάσουν αυτή τη νίκη. Μας λείπουν πολύ όλοι αυτοί οι σύντροφοι που χάσαμε αυτά τα δώδεκα χρόνια κάτω από τα χτυπήματα ενός δολοφονικού καθεστώτος. Αυτή η νίκη είναι επίσης ο καρπός της θυσίας τους, της Μπέρτα (Cáceres), της Μαργαρίτας (Murillo), όλων των πεσόντων.
Αλλά είναι επίσης η νίκη των πολλών οικογενειών της Ονδούρας που δεν γύρισαν ποτέ πίσω, και όλων αυτών των ανθρώπων, που είναι πάρα πολλοί, οι οποίοι υπέφεραν εξαιτίας της διαφθοράς, της λεηλασίας του κράτους, της δυστυχίας στην οποία έπεσαν. Το είπαμε ξεκάθαρα: για τους μάρτυρές μας, για το αίμα που χύσαμε, πολεμήσαμε και νικήσαμε.
Η νίκη είναι πλέον μη αναστρέψιμη και τόσο το Εθνικό Κόμμα όσο και ο Νάσρι Ασφούρα έχουν αναγνωρίσει ότι η Σιομάρα Κάστρο θα είναι η επόμενη πρόεδρος της Ονδούρας. Υπάρχει φόβος ότι μπορεί να επιχειρήσουν κάποιο πραξικόπημα;
Ο πληθυσμός έχει ήδη αποφασίσει. Ωστόσο, δεν είναι η ώρα για θριαμβολογίες, αλλά, αντίθετα, επιμένουμε στη σημασία του να παραμείνουμε συγκεντρωμένοι. Ο λαός δεν έχει ξεχάσει τι συνέβη το 2017, την απάτη, την καταστολή και τους θανάτους. Ας πούμε ότι προς το παρόν υπάρχει ένα περιβάλλον χαράς με προσοχή. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι δεν αρκεί που κερδίσαμε την προεδρία. Χρειαζόμαστε ένα ισχυρό Κογκρέσο για να καταργήσει όλους αυτούς τους επιβλαβείς νόμους και να υλοποιήσει το σχέδιο της κυβέρνησης. Το γεγονός ότι αναγνωρίζουν την προεδρική νίκη της Σιομάρα δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να προσπαθήσουν να διαπράξουν νοθεία στις εκλογές των βουλευτών και των δημάρχων. Το προηγούμενο καθεστώς θα πρέπει να αποδεχτεί την ήττα και να ανοίξει διάλογο που θα επιτρέψει μια ειρηνική μετάβαση.
Η Σιομάρα Κάστρο πρότεινε συμφιλίωση, ειρήνη και δικαιοσύνη. Τι είδους κυβέρνηση θα είναι η δική της;
Η Σιομάρα κατέστησε σαφές ότι το καθεστώς έχει σπείρει τόσο πολύ μίσος, φόβο και τρόμο που είναι απαραίτητο να επιδιωχθεί η συμφιλίωση μεταξύ Ονδουριανών των διαφορετικών παρατάξεων. Αλλά είπε επίσης ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη και θα καταπολεμηθεί η ατιμωρησία. Η συμφιλίωση δεν είναι συνώνυμη με την ατιμωρησία. Όσοι έχουν διαπράξει καταχρήσεις και κακοποιήσεις θα αντιμετωπίσουν τη δικαιοσύνη. Αυτό πρέπει να είναι πολύ σαφές.
Στις 60 ημέρες της μετάβασης πριν από την ανάληψη των καθηκόντων μας (τέλη Ιανουαρίου), θα τεθούν τα θεμέλια για την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί για τις πρώτες 100 ημέρες της κυβέρνησης.
Η νέα Πρόεδρος της Ονδούρας, Σιομάρα Κάστρο, φωτογραφία prensa latina.
Υπάρχει ένας ολόκληρος λαός που είναι απελπισμένος, που θέλει πραγματική αλλαγή, μια αξιοπρεπή ζωή, ένα μέλλον χωρίς να χρειαστεί να μεταναστεύσει. Δεν ανησυχείτε για την τεράστια λαϊκή πίεση που θα γίνει αισθητή σχεδόν αμέσως;
Η Σιομάρα φέρει ιστορική ευθύνη. Όχι μόνο θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια εκστρατεία μισογυνισμού και μίσους επειδή είναι η πρώτη γυναίκα πρόεδρος στην ιστορία της χώρας μας, αλλά θα πρέπει επίσης να πάρει τη μοίρα ενός διαλυμένου, χρεοκοπημένου, λεηλατημένου και υπερχρεωμένου έθνους στα χέρια της. Θα είναι δύσκολο, θα είναι ένα επίπονο έργο, αλλά έχουμε τη δύναμη να το κάνουμε. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτό το κόμμα (Libre) είναι η πολιτική-εκλογική έκφραση της αντίστασης και της λαϊκής πάλης. Δεν διαθέτει μεγάλους οικονομικούς πόρους, αλλά χάρη στην εθελοντική εργασία έχει κερδίσει τρεις εκλογές, δύο από τις οποίες μας έκλεψαν.
Όλοι/ες όσοι/ες συμμετείχαν σε αυτή την εμπειρία αγώνα βρίσκουν τις τσέπες τους άδειες ή σχεδόν άδειες. Ωστόσο, είναι ανεκτίμητο να βλέπεις τόσους πολλούς ανθρώπους να έρχονται από πολύ φτωχές περιοχές για να ψηφίσουν, για να γιορτάσουν, με την ελπίδα ότι μπορούμε πραγματικά να αλλάξουμε τη μοίρα της χώρας μας και συνεπώς και τη δική τους.
Ξέρουμε ότι είμαστε στη σωστή πλευρά και ότι αγωνιζόμαστε για τις ζωές των ανθρώπων, των οικογενειών μας. Αυτό μας δίνει τη δύναμη να φτιάξουμε την κυβέρνηση που αξίζει στην Ονδούρα και που η Σιομάρα έχει δεσμευτεί να εγγυηθεί.
Μετάφραση και προσαρμογή από ισπανικά: Pressenza Athens.
