Ο «πράσινος καπιταλισμός», ως απάντηση στην οικολογική κρίση και την κρίση της ανισοκατανομής πλούτου, είναι μια πλάνη: η τεχνολογική καινοτομία από μόνη της δεν μπορεί να επιλύσει προβλήματα εξ ορισμού άλυτα στις παρούσες σχέσεις εξουσίας και ιδιοκτησίας.
Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο συνέκλιναν οι Βασίλης Κωστάκης και Γιάνης Βαρουφάκης, συνομιλητές στην εκδήλωση «Μετά τον καπιταλισμό τι;: Κοινά αγαθά και νέοι τρόποι παραγωγής, ιδιοκτησίας και διακυβέρνησης» που διοργάνωσε τη Δευτέρα στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού (mέta), συνεχίζοντας την προσπάθεια εμβάθυνσης της συζήτησης για τη χαρτογράφηση εναλλακτικών προς την παρούσα δυστοπία μορφών κοινωνικής οργάνωσης.
Ο καθηγητής Βασίλης Κωστάκης (Φωτογραφία: Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού, mέta)
Στην παρουσίασή του ο Βασίλης Κωστάκης, καθηγητής στο Πολυτεχνείο του Τάλλιν, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και μέλος του συνεταιρισμού P2P Lab αποδόμησε τον μύθο ότι ο ανταγωνισμός και η ιδιωτική πρωτοβουλία προωθεί την καινοτομία και περιέγραψε το αντίπαλο όραμα του «κοσμοτοπικισμού», όπου η οριζόντια συνεργασία των παραγωγών σε βάση peer-to-peer και η ελεύθερη κυκλοφορία «ανοικτών» τεχνολογιών προσφέρει δυνατότητες ενδυνάμωσης τοπικών κοινωνιών, σε συνομιλία ωστόσο με την παγκόσμια πραγματικότητα, εκδημοκρατισμού της παραγωγής, «ψηφιακής» και «υλικής», καθώς και αντιμετώπισης της οικολογικής κρίσης. Επεσήμανε, ωστόσο, παράλληλα τα όρια αυτών των εγχειρημάτων, στον βαθμό που οι επιχειρηματικοί κολοσσοί, μεγαλύτεροι χρηματοδότες αυτή τη στιγμή της έρευνας σε ανοικτό λογισμικό, εγείρουν νέες «περιφράξεις».
Ως άμεσους στόχους, πάντως, προέβαλε την ανάγκη γενίκευσης του ελεύθερου λογισμικού στο δημόσιο, δημιουργία χώρων διασταύρωσης συνεταιριστικής παραγωγής και ανοικτών τεχνολογιών, ώστε να προκύψει πλουραλισμός επιχειρηματικών και τεχνολογικών μοντέλων, και σε ευρύτερο επίπεδο η πανευρωπαϊκή αλλαγή της νομοθεσίας περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Από την πλευρά του ο Γιάνης Βαρουφάκης, καθηγητής ΕΚΠΑ και γραμματέας του ΜέΡΑ25, υπενθύμισε τον ρόλο της κρατικής πρωτοβουλίας και χρηματοδότησης, καθώς και της συνεργατικής λογικής στην δημιουργία λ.χ. του διαδικτύου και του wi-fi, μέχρι την οικειοποίηση των νέων τεχνολογιών από τους ιδιωτικούς «δεινοσαύρους», όπως πάντοτε συνέβαινε στην ιστορία του καπιταλισμού.
«Δεν πρόκειται» προειδοποίησε «να έχουμε εξέλιξη αυτών των συνεργατικών πλατφορμών η οποία θα σπρώξει το καπιταλιστικό σύστημα στη γωνία – το αντίθετο. Ο μόνος τρόπος να μην έχει αυτού του είδους η συνεργατική προσπάθεια την κατάληξη λ.χ. του εγχειρήματος του Ρόμπερτ Όουεν τον 19ο αιώνα είναι μέσα από την πολιτική δράση κομμάτων και κινημάτων, τα οποία, χρησιμοποιώντας την γνώση ότι αυτές οι πλατφόρμες μπορούν να είναι πιο αποδοτικές από τις καπιταλιστικές θα συγκρουστούν αμείλικτα με την πολιτική, νομική και οικονομική έκφανση του καρκινώματος που είναι η ιδιωτική ιδιοκτησία». Προσδιόρισε δε την χρησιμότητα της σχετικής συζήτησης στη συνειδητοποίηση του ότι η τεχνολογική πρόοδος δεν είναι ταυτόσημη με τον καπιταλισμό.
Η ζωηρή συμμετοχή του κοινού στη συζήτηση κατέδειξε το ενδιαφέρον που συγκεντρώνει το θέμα και εντέλει την πολιτική του κρισιμότητα, ενθαρρύνοντας το mέta να επανέλθει, διευρύνοντας τη δραστηριοποίησή του στη θεματική των «κοινών».
(Φωτογραφία: Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού, mέta)
