Άρνηση εργασίας, αντί-εργασιακό κίνημα ή αλλιώς «μεγάλη παραίτηση». Με αυτές τις περιγραφές αποτυπώνεται μια ολοένα και αυξανόμενη τάση στην αγορά εργασίας των δυτικών κοινωνιών: η απόφαση εκατομμυρίων εργαζομένων να παραιτηθούν από τη δουλειά τους.
Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Τα νούμερα που καταγράφει το Αμερικανικό Γραφείο Στατιστικών Στοιχείων για την Εργασία δείχνουν ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που παίρνει μαζικές διαστάσεις στις ΗΠΑ. Στην Αμερική, από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο, συνολικά 20 εκατομμύρια εργαζόμενοι έχουν υποβάλει παραίτηση και έχουν φύγει από τη δουλειά τους. Μάλιστα, τον Σεπτέμβριο του 2021 καταγράφεται το μεγαλύτερο ποσοστό, με πάνω από 4 εκατομμύρια παραιτήσεις.
Η μαζική αυτή τάση παραιτήσεων έχει αρχίσει να απασχολεί τον εταιρικό κόσμο που κατανοεί ότι δεν μπορεί να αγνοήσει πλέον το φαινόμενο.
H Microsoft καταγράφει σε πρόσφατη έρευνά της ότι πάνω από το 40% του ανθρώπινου δυναμικού παγκοσμίως σκέφτεται να αφήσει τη δουλειά του μέσα στην τρέχουσα χρονιά.
Η ίδια έρευνα κάνει λόγω για «έλλειψη επαφής των εργοδοτών με τους εργαζομένους τους» και για «εξουθένωση του προσωπικού που κρύβεται πίσω από την υψηλή παραγωγικότητα».
Αντίστοιχα, πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Forbes υποστηρίζει ότι το κύμα παραιτήσεων αποδεικνύει ότι κάτι «έχει σαπίσει» στον χώρο της εργασίας, όπου οι εντατικοί ρυθμοί εργασίας, οι ελλιπείς απολαβές και οι τοξικές ή απειλητικές συμπεριφορές εκ μέρους εργοδοτών, οδηγούν ολοένα και περισσότερους εργαζόμενους να φύγουν από τη δουλειά τους.
Ιδιαίτερα γνωστή έγινε άλλωστε και η τοποθέτηση του Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο οποίος σε συνέντευξη Τύπου, το καλοκαίρι, απευθύνθηκε σε επιχειρήσεις που παραπονιούνται ότι δεν βρίσκουν εργατικό δυναμικό, λέγοντας: «πληρώστε τους περισσότερο». «Πρόκειται για ένα διαπραγματευτικό χαρτί των εργαζομένων πλέον», είπε ο Μπάιντεν, επιχειρηματολογώντας ότι επιχειρήσεις θα πρέπει να καταβάλλουν αξιοπρεπείς μισθούς, προκειμένου να πείσουν τους εργαζομένους να δουλέψουν για αυτές.
Ο ρόλος της πανδημίας
Ο ρόλος της πανδημίας φαίνεται ότι υπήρξε καθοριστικός στην επιτάχυνση αυτού του κύματος εγκατάλειψης της εργασίας. Μολονότι η εργασιακή δυσφορία, σε συνθήκες υπερ-εντατικοποίησης και χαμηλών απολαβών, υπήρξε ένα φαινόμενο που είχε ξεκινήσει να συζητείται και πριν από την εμφάνιση του κορωνοϊού, οι πρωτόγνωρες συνθήκες που σήμανε η πανδημία πυροδότησαν δραματικές αλλαγές στο πώς οι άνθρωποι νοηματοδοτούν τη δουλειά τους.
Όπως καταγράφεται σε σχετικά ρεπορτάζ διεθνών μέσων, για πολλούς/ές εργαζόμενους/ες οι ευέλικτες συνθήκες εργασίας οδήγησαν στην αύξηση του εργασιακού φόρτου και σε μια εργασιακή εξουθένωση, σχετιζόμενη με τη διαρκή συνδεσιμότητα της τηλε-εργασίας.
Για άλλους/ες, η απομακρυσμένη εργασία και τα lockdown απελευθέρωσαν ένα μεγάλο κομμάτι χρόνου, που οδήγησε σε μια επαναδιαπραγμάτευση προτεραιοτήτων και επιθυμιών.
Κοινός παρονομαστής, ωστόσο, σε αυτό το νέο κύμα παραιτήσεων φαίνεται ότι είναι η αμφισβήτηση της κυρίαρχης μέχρι πρότινος παραδοχής ότι η εργασία αποτελεί το βασικό πεδίο αυτό-προσδιορισμού και αυτό-εκπλήρωσης του ατόμου.
«Η συζήτηση κατά της εργασίας είναι σύμπτωμα μιας κοινωνίας που θέσει λανθασμένες προτεραιότητες εδώ και πολύ καιρό. Ως κοινωνία, έχουμε θέσει τη σκληρή δουλειά και την επιχειρηματική επιτυχία ως το αποκορύφωμα, επαινώντας εκείνους που είναι αφοσιωμένοι στη δουλειά τους και στη συσσώρευση υλικού πλούτου πολύ περισσότερο από εκείνους που είναι αφοσιωμένοι στην οικογένειά τους, ή στις κλίσεις και τα χόμπι τους, ή στην αναζήτηση της ευτυχίας», αναφέρει ο Μπάνρναμπι Λασμπρούκ, στο Forbes.
Πράγματι, η εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής αποτελεί ένα ζητούμενο που έχει απασχολήσει τα τελευταία χρόνια την έρευνα και τη συζήτηση για τη χάραξη πολιτικής στον τομέα της εργασίας.
Ωστόσο, οι υπερ-εντατικοί ρυθμοί εργασίας και η αδυναμία διασφάλισης ενός ανταποδοτικού εργασιακού περιβάλλοντος που να επιτρέπει την εξισορρόπηση επαγγελματικών και προσωπικών στόχων, εργασιακού και ελεύθερου χρόνου, φαίνεται ότι έχουν συμβάλει καθοριστικά στο κύμα της «μεγάλης παραίτησης».
Όπως αναφέρει, η Μαρία Αντόνια Σάντσεθ Βαλέχο, στο σχετικό άρθρο της στην El País, η πανδημία «αποτέλεσε τον καταλύτη για έναν νέο τύπο εργαζομένων, οι οποίοι αναζητούν μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και για τους οποίους η ευελιξία –και όχι μόνο αυτή που θεωρητικά συνεπάγεται η εργασία από το σπίτι– αποτελεί βασικό παράγοντα».
Τα χαρακτηριστικά της «μεγάλης παραίτησης»
Μολονότι τα ποσοστά που καταγράφουν πλέον οι παραιτήσεις εργαζομένων –ιδιαίτερα στις ΗΠΑ– είναι μεγάλα, δεν πρόκειται για ένα οργανωμένο κίνημα, με συγκεκριμένα αιτήματα.
«Οι εργαζόμενοι παραιτούνται επειδή οι μισθοί τους είναι πολύ χαμηλοί, επειδή οι συνθήκες εργασίας τους δεν είναι ασφαλείς, ή επειδή απλά θέλουν μια διαφορετική, μια καλύτερη ζωή», σημειώνει ο Νταν Λα Μποτζ, στο International Viewpoint, επισημαίνοντας ότι η «μεγάλη παραίτηση» αντιπροσωπεύει μια μη συνειδητή συλλογική δράση.
Διακριτό ρόλο, ωστόσο, στην εξέλιξη αυτής της νέας τάσης διαδραματίζει η πλατφόρμα Reddit, με το φόρουμ «Αντί-εργασία» [Reddit r/antiwork].
Πρόκειται για μια διαδικτυακή πρωτοβουλία, επικεντρωμένη στο φαινόμενο της άρνησης εργασίας, η οποία τον τελευταίο χρόνο έχει σημειώσει 400% άνοδο των συνδρομητών/ριών της, φτάνοντας τα 900.000 μέλη.
Μιλώντας στο Slate, ο κοινωνικός ψυχολόγος Ντέβο Πράις, υποστηρίζει ότι «σε χώρους όπως το r/antiwork, οι άνθρωποι ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλον να πάρουν θέση ενάντια στην εργασιακή εκμετάλλευση και την κουλτούρα της αρπαχτής στους χώρους εργασίας τους, και δίνουν ο ένας στον άλλον τόσο την αυτοπεποίθηση, όσο και τα εργαλεία για να το κάνουν, και αυτό είναι κάτι που δεν έχω δει σε αυτή την κλίμακα ποτέ στη ζωή μου».
Ωστόσο, το κύμα της «μεγάλης παραίτησης» δεν έχει τα χαρακτηριστικά της ολοκληρωτικής άρνησης της εργασίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις διέπεται από το αίτημα για καλύτερους, ανταποδοτικούς και ασφαλείς όρους εργασίας, αλλά και για τη ανάδειξη και άλλων παραμέτρων της ζωής ως κρίσιμων πεδίων αυτό-εκπλήρωσης.
Παράλληλα, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η άνοδος του συγκεκριμένου κύματος συμπίπτει και μια πιο οργανωμένη σωματειακή δράση διεκδίκησης των δικαιωμάτων των εργαζομένων. «Η πρόσφατη έκρηξη της δραστηριότητας στο r/antiwork ευθυγραμμίζεται με την αύξηση των μελών των συνδικάτων στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο», αναφέρει η Ελ Χαντ, στον Guardian.
Ιδιαίτερο ρόλο στην τάση της «μεγάλης παραίτησης» φαίνεται ότι διαδραματίζει η Γενιά Ζ (Generation Z), στην οποία ανήκουν οι νέοι που γεννήθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 μέχρι τις αρχές του 2010.
Αντιμέτωποι/ες με ένα εντελώς διαφορετικό εργασιακό περιβάλλον από αυτό των γονιών τους, όπου η επισφάλεια και οι χαμηλές απολαβές αποτελούν πλέον τον κανόνα, οι νέοι αυτής της γενιάς έχουν λιγότερα κίνητρα να επενδύσουν τα πάντα στην αρένα της εργασιακής ανέλιξης.
