Από τη Γλασκώβη της Σκωτίας, όπου διεξάγεται η COP26, το πρόγραμμα Cuatro Elementos της Pressenza, πήρε συνέντευξη από τη Melissa Moreano, καθηγήτρια και ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Andina Simón Bolívar του Εκουαδόρ, μέλος της συλλογικότητας Geografía Crítica-Εκουαδόρ και της πλατφόρμας Λατινικής Αμερικής και Καραϊβική για την Κλιματική Δικαιοσύνη.
Pressenza: Ας ξεκινήσουμε υπενθυμίζοντας στους αναγνώστες μας τι είναι η COP και ποια κατάσταση στην οποία φτάνουμε σε αυτήν την COP26;
Melissa Moreano: COP είναι το ακρωνύμιο για το Conference of the Parties, Διάσκεψη των Μερών. Τα μέρη είναι οι χώρες που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή τη δεκαετία του ’90, όταν χτύπησε ο κώδωνας του κινδύνου για την επιδείνωση της ατμόσφαιρας, που προκαλεί την κλιματική αλλαγή. Εκείνη την εποχή, οι χώρες δεσμεύτηκαν να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή με κοινό αλλά διαφοροποιημένο τρόπο. Εκείνη την εποχή, αναγνωρίστηκε ότι δεν ήταν όλες οι χώρες εξίσου υπεύθυνες για αυτό που συνέβαινε: οι λεγόμενες βιομηχανικές χώρες του Παγκόσμιου Βορρά επισημάνθηκαν ως οι πιο υπεύθυνες για τη ρύπανση από τη Βιομηχανική Επανάσταση και εκείνες από εμάς του λεγόμενου Παγκόσμιου Νότου που δεν είχαμε συμβάλει στο πρόβλημα, αλλά επρόκειτο να δεχθούμε τις μεγαλύτερες επιπτώσεις.
Άρα, το ανώτατο όργανο που διέπει αυτή τη Σύμβαση είναι η COP και αυτή είναι η 26η διάσκεψη, δηλαδή έχουν ήδη συνεδριάσει τόσα χρόνια για να καταλήξουν σε συμφωνίες, αλλά όχι στις απαραίτητες συμφωνίες που μας ενδιαφέρουν για τη λύση του προβλήματος. Αυτή η COP είναι σημαντική επειδή έρχεται μετά το παγκόσμιο lockdown, όταν διαπιστώθηκε ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μειώθηκαν δραματικά ως αποτέλεσμα αυτού. Πολλές φωνές υψώθηκαν που έδειχναν ότι ήταν δυνατό να σταματήσει η παραγωγή για λίγο με θετικό αντίκτυπο στον πλανήτη. Είναι επίσης σημαντικό γιατί από την COP21, στην οποία γράφτηκε η νέα παγκόσμια συμφωνία, που ονομάζεται Συμφωνία του Παρισιού, έχει γίνει δουλειά για τους κανονισμούς για να εφαρμοστούν όσα γράφει αυτή η Συμφωνία.
P: Ένα πράγμα είναι ότι επιτυγχάνονται ανεπαρκείς συμφωνίες και ένα άλλο πράγμα είναι αν και αυτές οι συμφωνίες εκπληρώνονται. Υπάρχουν δεσμευτικές δεσμεύσεις σε αυτήν την COP26;
ΜΜ: Η δεσμευτική συμφωνία είναι η Συμφωνία του Παρισιού, που επικυρώθηκε από όλες τις χώρες και η οποία αντικατέστησε το Πρωτόκολλο του Κιότο, θεσπίζοντας μια θεμελιώδη αλλαγή στη διακυβέρνηση του ζητήματος του κλίματος. Το Πρωτόκολλο καθόρισε ένα όριο εκπομπών για τις χώρες, ένα συγκεκριμένο ποσοστό σε σχέση με τις εκπομπές τους από το προηγούμενο έτος. Το Παρίσι το αντέστρεψε γιατί δεν λειτουργούσε και καθιέρωσε την έννοια της «κλιματικής φιλοδοξίας». Κάθε χώρα αναλαμβάνει να μειώσει τις εκπομπές και να λάβει μέτρα προσαρμογής και συντάσσει ένα έγγραφο που ονομάζεται Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (NDCs). Αυτό που συμβαίνει είναι ότι αυτές οι συνεισφορές είναι αρκετά μη φιλόδοξες.
P: Ποια είναι η εκτίμησή σας για τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται;
ΜΜ: Το πρώτο μεγάλο ζήτημα που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση είναι πόσο συχνά οι χώρες θα αναφέρουν τα επιτεύγματά τους. Γιατί; Επειδή τα ερευνητικά κέντρα έχουν επιβεβαιώσει ότι με τις δεσμεύσεις που προσφέρονται, θα υπερβούμε τους 3 βαθμούς αύξησης της θερμοκρασίας, εύκολα, και ότι είναι απαραίτητο να καθιερωθεί μέγιστη περίοδος τριών ετών και όχι κάθε πέντε για κάθε χώρα να τα αναφέρει, ώστε να είναι δυνατό να αυξήσει τις δεσμεύσεις της η κάθε χώρα. Αυτό είναι ενδιαφέρον.
Το άλλο θέμα που συζητείται κεκλεισμένων των θυρών (ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της COP, με το επιχείρημα των υγειονομικών μέτρων) και είναι πολύ σοβαρό θέμα, είναι το πώς θα λειτουργήσουν οι μηχανισμοί της αγοράς. Η Συμφωνία του Παρισιού καθόρισε ότι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί την παρέμβαση της καπιταλιστικής αγοράς, ότι τα κράτη δεν μπορούν μόνα τους και η αγορά πρέπει να εισέλθει για να ρυθμίσει. Αυτό γινόταν από τη δεκαετία του ’90 και δεν είχε αποτέλεσμα. Το μόνο που κάνει είναι να δημιουργεί πιστώσεις άνθρακα που εξυπηρετούν ώστε οι χώρες να «αντισταθμίζουν» τη μη μείωση των εκπομπών, δηλαδή να δικαιολογούν τη ρύπανση με εκείνες τις πιστώσεις που τους επιτρέπουν να συνεχίσουν να ρυπαίνουν και στέλνουν αυτά τα χρήματα σε υδροηλεκτρικά έργα στη Σιγκαπούρη ή σε ένα έργο διατήρησης δασών στον Εκουαδόρ. Δηλαδή, υπάρχουν χρηματικές συναλλαγές, αλλά όχι μείωση εκπομπών. Οι κοινωνικές οργανώσεις ζητούν να καταργηθούν αυτοί οι μηχανισμοί, αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Τώρα τους αποκαλούν «συμφωνίες συνεργασίας»
P: Ταυτόχρονα έχουμε δει εικόνες από μεγάλες κινητοποιήσεις και πολλούς νέους και νέες στους δρόμους. Πιστεύετε ότι έχουμε σημειώσει πρόοδο στην ευαισθητοποίηση, στη συνένωση δυνάμεων, στην κινητοποίηση, αν και μέχρι στιγμής δεν έχουν επιτευχθεί πολλά; Πώς το αξιολογείτε αυτό;
ΜΜ: Υπάρχει μεγάλη παρουσία εφήβων που δεν πιστεύουν πλέον σε αυτές τις συζητήσεις. Στην Ευρώπη το ζήτημα του κλίματος προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον. Υπάρχει μια γενιά που πρόκειται να ανατρέψει τα δεδομένα στο θέμα αυτό. Από την άλλη, ο κόσμος κουράζεται και συνειδητοποιεί ότι η COP δεν πάει πουθενά. Στους δρόμους της Γλασκώβης υπάρχουν πινακίδες που γράφουν ότι «οι δολοφόνοι του πλανήτη συναντιούνται». Παράλληλα με τις COP, διεξάγεται πάντα η Σύνοδος Κορυφής του Λαού ή η Εναλλακτική Σύνοδος και εκεί, η κεντρική προσέγγιση είναι ακριβώς ότι οι COP δεν λειτουργούν και δεν θα λειτουργήσουν. Υποστηρίζεται ότι είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε με άλλους τρόπους. Υπάρχει απογοήτευση, θυμός και δυσπιστία.
Αυτό δημιουργεί μια σημαντική πόλωση: η COP είναι γεμάτη από εταιρείες που ασκούν πίεση και έξω υπάρχει μια ισχυρή κινητοποίηση, αυτή τη φορά με περίπου 150 χιλιάδες άτομα, παρά όλους τους περιορισμούς στην άφιξη που εμπόδισαν πολλούς ανθρώπους να πάνε. Ακόμα κι έτσι, υπάρχει πολύ μεγάλη παρουσία ιθαγενών πληθυσμών, μάλιστα 100 ατόμων από τους ιθαγενείς Minga των χωρών του Αμαζονίου και πολύ καλή εκπροσώπηση των γυναικών του Αμαζονίου. Όλα αυτά δίνουν μια ανάσα και δίνουν ελπίδα, παρά τις τεχνικές λεπτομέρειες που αποσκοπούν στο να εμποδίσουν τους ανθρώπους να καταλάβουν τι παίζεται.
Μετάφραση από τα ισπανικά: Pressenza Athens
