Στην αρχή των ανθρώπινων κοινοτήτων επικράτησε ένα όραμα για το μέλλον.
Με την περιορισμένη οπτική μας, όταν μιλάμε για πολιτισμό τείνουμε να τον πλαισιώνουμε με συγκεκριμένα αντικείμενα και εκδηλώσεις, τα περισσότερα από τα οποία συνδέονται με την τέχνη και τα παράγωγά της. Από τότε που επιβλήθηκε ένα πλαίσιο αξιών, του οποίου το κύριο χαρακτηριστικό είναι η σημασία του υλικού πάνω από το κοινωνικό και το ανθρώπινο – με τον καπιταλισμό στο επίκεντρο – χάσαμε την έννοια του πλούτου εγγενής στον κοινωνικό ιστό, ανεξάρτητα από το οικονομικό του επίπεδο ή θέση του στην πυραμίδα, ειδικά όσον αφορά τη σχέση του με το περιβάλλον.
Οι αλλεπάλληλες κρίσεις στις οποίες θάφτηκαν οι ελπίδες για πρόοδο εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη, έχουν προκαλέσει ένα είδος αναγέννησης των αρχικών πολιτισμών, οι οποίοι βασικά συνίσταντο στη σίτιση, την προστασία, τη διαφύλαξη και τον εμπλουτισμό των μικρών πυρήνων κατοίκων σε άγρια και δύσκολα ελεγχόμενα εδάφη. Εξ ου και η εμφάνιση πρωτοβουλιών – ειδικά σε ομάδες χαμηλού εισοδήματος – που στρέφουν το βλέμμα τους στη γη. Σε αυτές τις μέρες με διάφορες αναγνώσεις, έχω εντυπωσιαστεί από εκείνες που επικεντρώνονται σε αυτή τη θεμελιώδη παραλλαγή των πολιτισμών μας, που χαρακτηρίζεται από τη σχέση της με τη μητέρα γη και, παράλληλα, με την ανθρώπινη μητέρα.
Η γυναίκα είναι η πηγή της ζωής. Αυτή η δήλωση είναι περιττή μπροστά στις αποδείξεις του ρόλου της ως πρωταγωνίστριας στο φαινόμενο της ανθρώπινης αναπαραγωγής, της φροντίδας και της εκπαίδευσής του. Αλλά επιπλέον, η φύση της την καθιστά θεμελιώδη παράγοντα για την προστασία του περιβάλλοντός της και τη συνέχεια των διαφορετικών εκδηλώσεων του πολιτισμού της, της κοινότητάς της και, ως συνέπεια αυτής της αρχέγονης δράσης, της ικανότητάς της να επιστρέφει στη γη και να μετατρέπει τη τσάπα σε πινέλο της για να δημιουργήσει ένα περιβόλι σε ένα άγονο χωράφι. Αυτό, για μένα, είναι πολιτισμός.
Στο Περού, μια ομάδα γυναικών, οι περισσότερες σε ηλικία συνταξιοδότησης, αποφάσισαν να καλλιεργήσουν την έρημο. Στο εγκαταλελειμμένο πάρκο σε ένα από εκείνα τα συγκροτήματα κατοικιών όπου ο κοινός παράγοντας είναι η φοβερή φτώχεια, έχουν δημιουργήσει έναν τεράστιο κοινοτικό κήπο. Μια γιγαντιαία προσπάθεια που παρείχε πόρους και τρόφιμα σε μια κοινότητα που δεν τους είχε. Μια προσπάθεια γυναικών ικανών να σπάσουν την αδράνεια της συνήθειας του να μην έχουν, να δημιουργήσουν ένα διαφορετικό πριν και τώρα, γεμάτο ελπίδα.
Η γυναίκα – ως χαρακτηριστικό της κατάστασής της – είναι επίσης ο φύλακας της φύσης: των δασών, των ποταμών, της ακεραιότητας της επικράτειας. Και, εξαιτίας αυτής της μεγάλης αποστολής, διώχθηκε και εξαλείφθηκε, σαν να ήταν τρομοκρατία η προστασία των πηγών ζωής. Αμέτρητες ζωές γυναικών ηγετών έχουν αφαιρεθεί στην ήπειρό μας και σε όλο τον κόσμο από εκείνους που προσπαθούν να σταματήσουν τον αγώνα τους και να διαφύγουν της δικαιοσύνης. Αυτές οι πράξεις ακραίας σκληρότητας καταδεικνύουν τον βαθμό στον οποίο η βούληση αυτών των γυναικών μπορεί να αλλάξει τον δρόμο της στέρησης και να κάνει να υπερισχύσει το δικαίωμα των ανθρώπων στο περιβάλλον τους.
Η πρόσφατη πρωτοβουλία των επικεφαλής για θέματα περιβάλλοντος και ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών – της Ίνγκερ Άντερσεν και της Μισέλ Μπατσελέτ – οι προσπάθειες των οποίων κατέληξαν στην επίσημη δήλωση του ΟΗΕ ότι η ύπαρξη ενός καθαρού, υγιούς και βιώσιμου περιβάλλοντος αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα, δείχνει για άλλη μια φορά τη δέσμευση και την ευθύνη των γυναικών στον αγώνα τους για την επιβίωση των ανθρώπων και όλων των ειδών που μας συνοδεύουν σε αυτό το ταξίδι.
Αν ο πολιτισμός είναι το σύνολο της γνώσης που έχει συσσωρευτεί από την Ανθρωπότητα στην πορεία της, τότε η προστασία της ζωής σε όλες τις εκφάνσεις της είναι μια πράξη δικαίωσης ενάντια στις προσπάθειες του οικονομικού συστήματος να καταστρέψει τα ελάχιστα απομεινάρια του φυσικού πλούτου του πλανήτη. Αυτή η επιθυμία του άγριου καπιταλισμού έχει μόνο έναν σκοπό: να συσσωρεύσει τον πλούτο που, μπροστά στο δαντικό σενάριο της καταστροφής του περιβάλλοντός μας, δεν θα έχει καμία χρησιμότητα. Οι προσπάθειες των γυναικών, λοιπόν, συνδυάζουν τις αξίες της ζωής και του πολιτισμού. Υποχρέωσή μας είναι να τις στηρίζουμε και να τις προστατεύουμε.
Οι γυναίκες αποτελούν θεμελιώδη παράγοντα για την προστασία του περιβάλλοντός τους.
Μετάφραση από τα ισπανικά: Pressenza Athens
