Μεγάλο βήμα μπροστά; Νίκη του «Νότου» και των κινήσεων που μάχονται προς το σκοπό αυτό (συμπεριλαμβανομένης, για περισσότερο από ένα χρόνο, της Αγοράς των Κατοίκων της Γης, αν και από την αρχή θεωρήσαμε ότι η προσωρινή αναστολή ήταν «by default»);
Ενδιαφέρουσες πτυχές
Η θέση που έλαβε ο Μπάιντεν συνιστά την αναμενόμενη αλλαγή από τον κόσμο. Η πίεση των ΜΜΕ στον Μπάιντεν και στους Δημοκρατικούς εκπροσώπους στο Κογκρέσο ήταν τόσο ισχυρή που, για τον Μπάιντεν, μια αρνητική ή αβέβαιη απάντηση θα είχε πολύ υψηλό κόστος όσον αφορά την εικόνα παγκοσμίως. Η γλώσσα και η φόρμα είναι επίσης καλές, σε αντίθεση με την προηγούμενη διοίκηση. Ο Μπάιντεν ήξερε ότι δεν έπρεπε να απογοητεύσει.Δεύτερο σημείο. Έδωσε μια ανάσα ελπίδας, αξιοπιστίας στη «διεθνή κοινότητα» σε μια δραματική φάση για ολόκληρο τον παγκόσμιο πληθυσμό. Ακόμα απέχουμε πολύ από το “Tutti Fratelli” του Πάπα Φραγκίσκου, αλλά ο Καθολικός Μπάιντεν δεν ξεχνά να κλείσει το μάτι στις δημόσιες προτροπές του Πάπα.

Τέλος, ανάγκασε την ΕΕ να ακολουθήσει. Σήμερα (σ.τ.σ. χτες το πρωί), για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια απόρριψης, η ΕΕ δήλωσε επίσης την προθυμία της να συζητήσει το θέμα.
Κρίσιμες πτυχές

Το γεγονός είναι ότι επί της ουσίας η αλλαγή δεν είναι τόσο εμφανής.
Γιατί; Ας εξετάσουμε προσεκτικά τη δήλωση της Μόνιμης Αντιπροσώπου των ΗΠΑ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ-ΠΟΕ):

1. Η δήλωση της εκπροσώπου των ΗΠΑ, κας Tai, ξεκινά με μια ακόμη δήλωση πίστης στην προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. «Πρόκειται για μια παγκόσμια κρίση υγείας, και οι εξαιρετικές συνθήκες της πανδημίας Covid-19 απαιτούν έκτακτα μέτρα. Η Διοίκηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά υπό το πρίσμα του τερματισμού αυτής της πανδημίας, υποστηρίζει την παραίτηση από αυτές τις προστασίες για τα εμβόλια Covid-19″. Καμία αποσύνδεση από τις θεμελιώδεις αρχές της κυρίαρχης οικονομίας, ούτε μια σαφής και ανοιχτή αντίθεση με τον κόσμο των επιχειρήσεων και της φαρμακευτικής βιομηχανίας, ιδίως της αμερικανικής. Επιπλέον, η υποστήριξη που παρέχεται είναι μάλλον περιοριστική, αφορά μόνο στα εμβόλια κατά της Covid-19. Με την εισαγωγή αυτού του περιορισμού σε έναν πολύ περίπλοκο επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα (για παράδειγμα, αποκλείεται η παραγωγή βασικών υλικών που είναι απαραίτητα για την παραγωγή εμβολίων), μειώνονται σημαντικά οι αποτελεσματικές δυνατότητες αναστολής της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων.

2. Οι δυνατότητες αναστολής της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας σε περίπτωση σοβαρής ανάγκης και υπέρ του δημοσίου συμφέροντος, προβλέπονται από τις Συνθήκες TRIPS του Π.Ο.Ε., στο άρθρο 31. Αναφέρουμε συγκεκριμένα την “υποχρεωτική αδειοδότηση”, η οποία εξουσιοδοτεί ένα κράτος να επιτρέπει την “τοπική” παραγωγή όλων των θεραπευτικών εργαλείων (δοκιμές / διαγνώσεις, φάρμακα, εμβόλια …) χωρίς τη συγκατάθεση των εταιρειών που κατέχουν τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Στην πραγματικότητα, είναι η πρώτη φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν γίνονται γενναιόδωρες προς τον ιδιωτικό τομέα, αλλά δείχνουν ότι αποδέχονται τον σεβασμό αυτών των κανόνων TRIPS του Π.Ο.Ε. που είχαν πάντα πολεμήσει από το 1995, επειδή θεωρούνταν αντίθετα προς τα συμφέροντά τους. Διαφορετικά, η σημαντική «πολιτική» αλλαγή είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλάζουν θέση και από το να σέβονται τις διεθνείς συνθήκες ενώ δεν συμφωνούν με αυτές, έχουν γίνει πρόθυμο κράτος, στην περίπτωση της πανδημίας Covid-19, να συζητήσουν για το πώς να εφαρμοστούν οι κανόνες που υπάρχουν. Επιπλέον, παίζουν ηγετικό ρόλο στο να είναι εκείνες που θα καθορίσουν τους όρους υπό τους οποίους μπορούν να εφαρμοστούν οι εξαιρέσεις από την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι η θέση των ΗΠΑ γίνεται μάλλον βασανιστική και παράξενη. Αλλά γιατί το κάνουν;

3. Μια πιθανή απάντηση δίνεται στην επίσημη δήλωση. Οι ΗΠΑ δεν δεσμεύονται για κάτι συγκεκριμένο. Δηλώνουν “Θα συμμετάσχουμε ενεργά σε διαπραγματεύσεις που βασίζονται σε κείμενο στον Π.Ο.Ε. που είναι αναγκαίο για να υλοποιηθεί η πρωτοβουλία” και διευκρινίζουν σωστά ότι “Αυτές οι διαπραγματεύσεις θα διαρκέσουν χρόνο, δεδομένης της συναίνεσης με βάση τη φύση του θεσμικού οργάνου και την πολυπλοκότητα των σχετικών θεμάτων”. Δηλαδή, οι ΗΠΑ δεν λένε από αύριο θα εφαρμόσουμε τους κανόνες της προσωρινής αναστολής σύμφωνα με τους όρους που αναφέρονται στις Συνθήκες. Η δήλωση επιμένει ότι οι διαπραγματεύσεις θα διαρκέσουν πολύ. Πόσο; Τρεις μήνες, ένα έτος, τρία χρόνια; Σύμφωνα με ειδικούς στον τομέα, θα χρειαστεί σχεδόν ένας χρόνος για να ξαναγράψουμε τους κανόνες. Και εν τω μεταξύ τι θα γίνει;
4. Eίναι σαφές ότι η πραγματική στρατηγική των ΗΠΑ είναι να δοθεί προτεραιότητα σε υλικοτεχνικές και χρηματοοικονομικές λύσεις που αφορούν κυρίως την παραγωγή εμβολίων, τη διανομή και την εμπορία τους σε προσιτές τιμές, ειδικά για τις 92 χώρες χαμηλού εισοδήματος και άλλες χώρες που έχουν οικονομικές δυσκολίες. Η δήλωση αναφέρει “Ο στόχος της Διοίκησης είναι να φτάσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα, όσο το δυνατόν πιο ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια. Καθώς εξασφαλίζεται η παροχή εμβολίων για τον αμερικανικό λαό, η Διοίκηση θα συνεχίσει τις προσπάθειές της – σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα και όλους τους πιθανούς εταίρους – για την επέκταση της παραγωγής και διανομής εμβολίων. Θα λειτουργήσει επίσης για την αύξηση των πρώτων υλών που χρειάζονται για την παραγωγή αυτών των εμβολίων”.

Θεωρώντας το πρόβλημα και τις λύσεις της κρίσης στην υγεία ως πρόβλημα παραγωγής, προμήθειας και αγοράς, οι τιμές της αγοράς και η φερεγγυότητα των καταναλωτών είναι συνήθως μια αμερικανική / καπιταλιστική προσέγγιση. Όπως είναι η υπενθύμιση ότι η ασφάλεια του εφοδιασμού εμβολίων για τον αμερικανικό λαό είναι εγγυημένη, οι ΗΠΑ θα αυξήσουν τις προσπάθειές τους για αύξηση της παραγωγής και διανομής εμβολίων σε προσιτές τιμές που πληρώνουν οι δημόσιες αρχές. Λοιπόν, έχω κάποια δυσκολία στην εκτίμηση μιας τέτοιας κατάστασης ως ένα σημαντικό βήμα προόδου.

Μια πολιτική δημόσιας υγείας αλλά και οι λύσεις για τη δραματική πανδημία υπερβαίνουν τις διαδικασίες παραγωγής και κατανάλωσης εμβολίων. Δεν έγινε κανένα άνοιγμα προς μια δημόσιου τύπου κατεύθυνση της φαρμακευτικής βιομηχανίας και του παγκόσμιου συστήματος υγείας. Τα εμβόλια, και κυρίως η γνώση / επιστήμη γύρω από αυτά, παραμένουν ιδιωτικά υπό την κατοχή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Η αγορά παραμένει η αρχή και ο θεμελιώδης κανονιστικός μηχανισμός. Οι χρηματοοικονομικές επιταγές της αγοράς υπαγορεύουν τις επιλογές των δημόσιων αρχών.

5. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει καμία αναφορά στο γεγονός ότι ο κεντρικός άξονας της παγκόσμιας πολιτικής για την υγεία πρέπει να μετατοπιστεί από τους κανόνες εμπορίου (Π.Ο.Ε.) στους κανόνες για τα δικαιώματα υγείας και το σύστημα υγείας να τεθεί υπό την ευθύνη δημόσιων διεθνών οργανισμών, όπως οι οργανισμοί υγείας και δικαιωμάτων του ΟΗΕ (WHO, UNICEF , UNDP, UNEP, UNESCO…). Σύμφωνα με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, τα κράτη είναι εκεί για να διασφαλίσουν την ορθή λειτουργία των αγορών υγείας και να υπερασπιστούν την ασφάλεια των πολιτών τους στο πλαίσιο μιας «παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης» που κυριαρχείται από τους κανόνες του Π.Ο.Ε. και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Τα πλουσιότερα κράτη έχουν το καθήκον να βοηθήσουν τους φτωχότερους. Δείτε τον ρόλο της Covax και της πιθανής οικονομικής της ενίσχυσης.

Παραμένουμε σε πλήρη δομικό δυϊσμό του “πλούσιου και φτωχού” κράτους και της λογικής της αναπόφευκτης βοήθειας και κυριαρχίας του “Βορρά” στο μέλλον των λαών του “Νότου” και του πλανήτη. Η κρίση οξυγόνου στην Ινδία είναι ένα σημαντικό παράδειγμα της συνέπειας της απαράδεκτης εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης του οξυγόνου για θεραπευτικές χρήσεις που συνεχίζεται εδώ και αρκετές δεκαετίες.

Όλα αυτά είναι τελείως έξω από αυτό που ονομάζουμε υγεία = καθολικό ανθρώπινο δικαίωμα, κοινό αγαθό, δημόσιο αγαθό. Είναι τελείως εκτός από την “Πολιτική δημόσιας υγείας”.
Συμπερασματικά
Η θέση των ΗΠΑ είναι νέα, αλλά με κάποιους τρόπους κινείται προς μια κατεύθυνση που δεν είναι απαραίτητα καλύτερη. Είναι επίσης σημαντικό το ότι οι ΗΠΑ ανάγκασαν την ΕΕ, να πει ότι είναι επίσης πρόθυμη να διαπραγματευτεί.Κανείς δεν μπορεί να πει ποιο θα είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων. Εν τω μεταξύ, η έμφαση στην αύξηση της παραγωγής εμβολίων («τώρα που ο αμερικανικός λαός είναι ασφαλής») σημαίνει ότι οι θεμελιώδεις, δομικές εγκαταστάσεις δυστυχώς παραμένουν αμετάβλητες. Φυσικά, ότι ο «καλός» αυτοκράτορας άκουσε επιτέλους την κραυγή των λαών δεν πρέπει να απορριφθεί. Αλλά αυτό αρκεί για να τραγουδήσει κανείς τη νίκη; Τη νίκη ποιανού;

Γιατί πρέπει οι λαοί της Γης να ευχαριστήσουν τις ΗΠΑ για το βήμα που έκανε;

Για να ελπίζουμε ότι η συμβολική αξία της αλλαγής που έκανε ο Μπάιντεν μετατρέπεται σε μια αποτελεσματική διαδικασία υπέρ του πραγματικού δικαιώματος στην υγεία και τη ζωή όλων των κατοίκων της Γης, άλλες αλλαγές είναι αντικειμενικά απαραίτητες. Η συμπόνια των ισχυρών δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση.

Μετάφραση από ιταλικά: Pressenza Athens.